Gdyby konie potrafiły mówić...

Ile to razy chciałem, aby tak było, szczególnie w pewnych trudnych momen­tach szkoleniowych.

Oczywiście konie nie potrafią mówić, ale mają nieskończenie wiele okazji, aby okazać nam swoje uczucia, pragnienia i swoją wolę. Mają swój wiosny język, a obowiązkiem naszym - ludzi zajmujących się końmi, niezależnie od formy -jest nauczyć się go rozumieć.

W czasach, w których tylko nieliczni z nas mają możliwość codziennego kontaktu ze zwierzętami, a wiele dzieci, ale także wielu dorosłych, zna je wyłącznie z telewizji, szczególnie ważne jest, abyśmy bliżej poznali naturalne zachowania koni, zanim udamy się na pierwszą lekcję jazdy.

Niniejsza książka stanowi nieocenioną pomoc we właściwym postępowaniu z końmi, zgodnemu z ich potrzebami i naturą.

Autorka książki pomaga również przeciwdziałać dwóm skrajnościom, z którymi często stykam się w swojej pracy trenera: z jednej strony przesad­nemu uczłowieczaniu koni, w szczególności przy interpretacji ich zachowa­nia, z drugiej zaś traktowaniu ich jako zwykłego sprzętu sportowego, który ma po prostu dobrze funkcjonować.

Od dzieciństwa codziennie spędzam czas ze zwierzętami, zwłaszcza końmi. Na temat ich zachowania i języka nauczyłem się wiele od swojego ojca oraz innych „koniarzy", ale przede wszystkich od samych koni. Każdy koń jest inny; przy każdym nowym koniu pewnych rzeczy muszę znów uczyć się od nowa.

Chciałbym, aby niniejsza książka przyczyniła się do lepszego wzajemnego zrozumienia w relacjach pomiędzy końmi a ludźmi.

Spis treści

Przedmowa

Gdyby konie potrafiły mówić - gdyby ludzie potrafili słuchać 10

Fascynacja sprzecznościami10

Kogo konie uważają za przyjaciela 11

Ciche zwierzęta 12

Bez słów 13

Język a naturalne zachowania koni 14

Konie a badania nad zachowaniem 14

Konie we współczesnym świecie15

1. Razem na niebezpiecznym stepie - czyli skąd pochodzą konie 16

Uszy, które mówią, oczy, które słyszą 16

Niczym ich przodkowie na stepie 17

Potomkowie dzikich koni 18

Przystosowanie do życia w stepie 19

Dzień i noc w poszukiwaniu pożywienia 20

Sita przyzwyczajenia, waga chwili 20

Wiatr i niepogoda 21

Światło i powietrze 21

Życie pod osłoną stada 23

Hierarchia 24

Walka o miejsce w stadzie 25

Nie jest trudno zostać matką 27

Nauka przez zabawę 27

Ucieczka kontra ciekawość 28

Czworonożni wrogowie 28

Ratuj się, kto może! 29

W strefie krytycznej 29

Pomocna ciekawość 30

Tylko bez nerwów! 30

2. W darze od natury - czyli czym dysponują konie 32

Wszystkie zmysły na swoim miejscu 32

Niemal idealnie dookoła 32

Każda strona jest inna. 33

Czarny, biały, czerwony 34

Z ciemności w jasność i odwrotnie 35

Słyszę to, czego ty nie słyszysz 36

Glos człowieka 36

Komenda: „Prrr" 37

Przyjazne zagadywanie 39

Wyczulone nosy 39

lak ci smakuje? 40

Rośliny trujące 41

Czucie, oddychanie, pocenie się - skóra 42

Ciche zwierzęta o donośnym głosie 43

Naturalne chody 43

Nie ma dwóch takich samych koni 44

Typowy koń szlachetny, typowy koń prymitywny 45

3. W złotych klatkach - czyli jak dziś żyją konie 48

W stepie szerokim 48

Formy chowu koni - różne kompromisy 49

Zorganizowana wolność na powietrzu 50

Dzień i noc, lato i zima 51

Jeden to samotność, dwa to stado 52

Prawo silniejszego 53

Główny czynnik dezintegrujący - człowiek 53

Złote klatki54

Biegacze za kratami 55

Bezpieczna przystań 56

Utrzymanie boksu w czystości 57

Tarzaj się, kto może! 58

Preferowana świeża żywność 58

Tylko punktualnie! 59

Zazdrość o pożywienie 59

Sprawiedliwy podział 60

Nałogi stajenne 61

Łykanie i tkanie 62

Precz z monotonią boksu 63

4. Dziedzictwo dzikich przodków 64

Lęk w sercu 64

Ukierunkowanie na kształty 65

Psy to drapieżniki 66

Za szybko68

Skoki z wyboru? 68

Na niepewnym gruncie 69

Ostrożnie, woda 70

Już tu kiedyś bytem 71

Słuchaj, kto idzie 72

Za dużo, za szybko, za głośno albo za wiele na raz 72

Powiedz mi, jak się płoszysz 72

Test parasola 75

Panika 75

Ty przodem! 76

Oduczanie płochliwości? 76

5. Czy mogę Cię powąchać? - Czyli gdy koń spotyka konia 78

Czy mogę Cię powąchać? 78

Kto decyduje? 80

(Nie) Ciągnie swój do swego 82

Stado a outsiderzy 84

Odpowiednia mieszanka 85

Wierni przyjaciele, zacięci wrogowie 85

Rozstania.86

Rokowania wojenne 88

Stado pod siodłem 90

6. Zaufanie lepsze od kontroli - spotkanie z ludźmi 92

Rozmowa z koniem..92

Powitanie dłoni i nosa 94

Budowanie zaufania 94

Być szefem 95

Potrzeba zainteresowania 96

W bezpośrednim kontakcie z koniem 98

Jak człowiek koniowi, tak koń 100

Czy zostaniesz moim przyjacielem? 102

Przez żołądek do serca? 103

Pozwól się prowadzić 104

Pielęgnacja konia 106

Czyszczenie? Nie, dziękuję 106

Właściwy chwyt 108

W razie problemów 110

7. Przyuczanie w działaniu - czyli szkolenie koni 112

Hodowla konia wierzchowego 112

Wieloletnie szkolenie 114

Magiczny „pierwszy raz" 115

Stres kontra nauka 116

Język pomocy jeździeckich 117

Szukanie błędów 118

W bezpiecznych czterech ścianach 119

Droga do drzwi120

Na świeże powietrze! 120

Koń czołowy 122

Przyzwyczajenie kluczem do współpracy 125

Motywacja - magiczne słowo 126

8. Jak daleko można zajść, gdy koń i jeździec lepiej się rozumieją 128

Wskazówki do obchodzenia się z koniem 128

W sprzeczności z naturalnymi instynktami 130 Prowadzenie jako początek wszystkiego 130

Suwerenne reagowanie. 131

Załadunek do przyczepy - obszarem

konfliktów 132

Zaniepokoić, nie szokować 134

Pochwała i nagana 135

Korekta - tak, kara - nie 138

Empatia. 138

Własny koń 139