|
Biblioteka Klasyków Filozofii
Max Scheler (ur. 22 sierpnia 1874 w Monachium, zm. 9 maja 1928 we Frankfurcie nad Menem) — filozof niemiecki, przedstawiciel fenomenologii.
Max Scheler poznał około 1908 roku Edmunda Husslera i pod jego wpływem został fenomenologiem, ale zbudował zupełnie inną wersję tego nurtu filozoficznego. Najwięcej dokonał w filozofii praktycznej, zwłaszcza w etyce.
Scheler był przedstawicielem tzw. drugiego etapu rozwoju fenomenologii, który trwał od czasu, kiedy Edmund Husserl przeniósł się z Getyngi do Fryburga Badeńskiego, tj. od 1914 do około 1930 roku. W tym czasie na studia do Husserla przyjeżdżali ludzie z całego świata, m.in. Roman Ingarden i Edyta Stein. Scheler pozostawał jednocześnie jednym z najciekawszych kontynuatorów Husserla z okresu ″Badań logicznych" oraz pozostawał krytyczny wobec transcendentalnego idealizmu Husserla z okresu ″Idei″, tzn. uznawał redukcję eidetyczną, ale nie redukcję transcendentalną. Rozbieżności w kwestiach filozoficznych sprawiły, że stosunki z Husserlem pozostawały napięte.
Scheler rozumiał wartości obiektywnie, jako właściwości rzeczywistego świata. Mogą one być poznawane wprost intuicyjnie ponieważ uobecnieniają się one w emocjach, dzięki czemu mamy do nich bezpośredni dostęp. Scheler w ramach apriorycznej, wieczystej, ponadhistorycznej i obiektywnej hierarchii wyróżniał pięć rodzajów wartości :
- religijne (tego, co boskie i tego, co święte)
- duchowe (estetyczne, poznawcze, wartości porządku prawnego)
- witalne
- hedonistyczne
- utylitarne (użyteczne)
Wartości te stanowią wieczystą hierarchię, z wartościami religijnymi jako wyższymi w stosunku do pozostałych. Wartość niższa służy wyższej (potrzeba wartości utylitarnych, aby urzeczywistniać hedonistyczne, a hedonistyczne mają służyć witalnym itd.), a z drugiej strony, każda wyższa nadaje sens niższej (pieniądz jest bezsensowny, jeśli nie służy przyjemności, przyjemność, jeśli nie wzmacnia naszych sił witalnych, życie ma sens dzięki temu, że poświęca się je jakiejś idei itd.). Wartości religijne - boskość i świętość - są również ujmowane bezpośrednio, intuicyjnie, ale odnoszą się do obiektywnej rzeczywistości. Filozofię Schelera rozwijali m.in. filozofowie katoliccy Dietrich von Hildebrand i Karol Wojtyła. Scheler wniósł także wielki wkład do socjologii wiedzy formułując tu wiele praw zależności czynników realnych i idealnych, a zwłaszcza prawo bezsilnego ducha. Sformułował także prawo następstwa dominujących czynników realnych w społeczeństwie.
|
