Warszawa 1968
100 s., 24 cm
stan minus dobry (otarcia od kurzu okładki)


SPIS TREŚCI

WSTĘP

I. Zarys dziejów miasta Kleparza......... 5
Literatura przedmiotu (5). Położenie i zabudowanie, charakter miasta (7). Ludność i jej zajęcia (10). Lokacja miasta i organizacja jego władz: wójt, ława, rada i pospólstwo; sąd miejski miejscowy i sąd burmistrzowski (11).
II. Kancelaria i akta miasta Kleparza....... 9
A. Rozwój i organizacja kancelarii (19). B. Akta i ich zawartość: dokumenty (25), akta sądowe wójtowsko-Iawnicze i radzieckie (27), akta administracyjne rady (30), akta rachunkowe: urzędu lonerskiego i rejestry podatkowe (31), akta władz zwierzchnich (32), akta cechów klepar-skich (33), akta szpitali i kościołów kleparskich (33).
III. Opiszespołu................34
Granice chronologiczne (34). Zasięg terytorialny (34). Rozmiary zespołu,
stan zachowania akt i ich charakterystyka (34). Oprawy, stan fizyczny, język (35).
IV. Dzieje archiwum kleparskiego.........38
V. Prace nad porządkowaniem i zinwentaryzowaniem
zespołu...................41

INWENTARZ

A. Dokumenty
1. Dokumenty wystawione dla m. Kleparza i dla ogółu jego mieszkańców 1456—1778 (poz. 1—13)............... 45
2. Dokumenty dla cechów rzemieślniczych 1456—1767 (poz. 14—33) ... 48
3. Dokumenty dla kościołów i szpitali 1465—1668 (poz. 34—42)..... 53
4. Dokumenty dla różnych mieszczan 1559—1636 (poz. 43—46)..... 55
B. Księgi i fascykuły akt luźnych
1. Księgi i akta sądów ławniczego i wójtowskiego (acta
scabinalia et advocatialia).............. 56
Księgi ławnicze (scabinalia) 1499—1612 (poz. 47—52)....... 56
Księgi wójtowskie (adyocatialia) 1551—1746 (poz. 53—59)...... 58
Księgi wójtowsko-ławnicze (advocatialia et scabinalia) 1649—1794 (poz.
60—69).................... 59
Akta luźne wójtowsko-ławnicze 1514—1794 (poz. 70)....... 61
Terminarze wójtowsko-lawnicze (terminarza) 1672—1738 (poz. 71—75) . . 61
Pomocnicze księgi kancelaryjne wójtowsko-lawnicze (rejestry terminów
i spisy spraw) 1607—1780 (poz. 76—77)........... 62
2. Księgi i akta urzędu rady (acta consularia)...... 62
a. Akta sądowe 1539—1802............ 62
Księgi spraw niespornych i spornych (inscriptiones et controversiae)
1539—1595 (poz. 78—84).............. 62
Księgi spraw niespornych (inscriptiones) 1651—1779 (poz. 85—90) ... 64
Księgi spraw spornych (controyersiae) 1649—1794 (poz. 91—112) ... 65 Księgi radzieckie wprowadzone po r. 1777: inskrypcje, kwity, transakcje czasowe i wieczyste, relacje o złożeniu pozwów (inscriptiones, quieta-tiones, transactiones temporaneae et perpetuae, relationes) 1777—1794
(poz. 113—123)................. 69
Akta radzieckie specjalne 1730—1799 (poz. 124—138)...... 71
Terminarze radzieckie (terminaria) 1662—1738 (poz. 139—148) ... 73 Pomocnicze księgi kancelaryjne radzieckie (rejestry terminów i spisy
spraw) 1607—1791 (poz. 149—158)........... 75
Akta sądu miejskiego miejscowego 1792—1794 (poz. 159—166) ............... 77
Akta sądu burmistrzowskiego 1793—1802 (poz. 167—170) ................... 79
b. Akta administracyjne 1561—1843......... 80
Protokoły obrad magistratu i pospólstwa (senatus consulta, colloquiaria)
1731—1794 (poz. 171—177).............. 80
Księga rot przysiąg urzędników miejskich (iuramenta) 1774 (poz. 178) . 82
Akta dotyczące zabudowań 1692—1843 (poz. 179—181)..... 82
Spisy ludności (series civium) 1791—1792 (poz. 182-184)..... 83
Kopie i spisy przywilejów (summaria privilegiorum) 1645—1794 (poz.
185—187)..................83
c. Akta rachunkowe 1558—1790........... 84
Rachunki lonerskie (libri proventuum et expositorum) 1558—1788 (poz.
188—194)..................84
Rejestry podatkowe (regestra ezactionnm) 1633—1790 (poz. 195__205) . 85
3. Akta władz zwierzchnich dotyczące m. Kleparza 1561__
1795 (poz. 206—214)................ 93
4. Akta cechów kleparskich (acta contuberniorum) 1586—1798 (poz. 215—225).................. 94
5. Akta szpitali i kościołów kleparskich (acta hospitalium
et ecclesiarum) 1440—1823 (poz. 226—234).......... 96
6. Akta prywatne mieszczan (acta variarum personarum) 1579—
1796 (poz. 235).................. 98
Konkordancje sygnatur dawnych (z lat 1930—1960) z nowymi..... 99
WSTĘP

I. ZARYS DZIEJÓW MIASTA KLEPARZA
Literatura przedmiotu

Historia miasta Kleparza jest częścią historii Krakowa, w obręb którego wszedł Kleparz z końcem w. XVIII. Mimo to nie jest ona opracowana, a archiwum kleparskie, zachowane dla pewnych okresów czasu wcale dobrze, nie jest w pełni wykorzystane przez historyków. Jedyną monografią historyczną jest praca J. Dzikówny, obejmująca jednak tylko najwcześniejsze dzieje do r. 1528 i wykorzystująca jedynie dokumenty pergaminowe oraz dwie najstarsze księgi kleparskie. Wspomnieć jeszcze należy o niewielkim studium etnograficznym St. Cerchy, który zajmuje się zwyczajami, kulturą, ubiorami mieszkańców Kleparza, głównie w w. XIX. Obszerniejsze wzmianki o Kleparzu znajdziemy jeszcze w artykule St. Krzyżanowskiego, w pracy K. Dobrowolskiego oraz w rozprawie J. Dąbrowskiego. Pieczęcie miasta Kleparza opracował A. Chmiel, łącznie z pieczęciami Krakowa, Kazimierza i jurydyk podkrakowskich. O zabudowie Kleparza pisali M. Friedberg, K. Pieradzka
i D. Rederowa z okazji studiów nad rozwojem urbanistycznym Krakowa, a stare ulice Kleparza opracował St. Tomkowicz w studium o ulicach i placach Krakowa. Dane o zabudowie i ludności Kleparza z końcem w. XVIII zawiera wydawnictwo: Materiały do słownika historyczno-geograficznego... w dobie Sejmu Czteroletniego. Kilka informacji o historii Kleparza oraz przegląd niektórych materiałów archiwalnych daje Katalog wystawy „600 lat Kleparza". Krótką wzmiankę o pradziejach Kleparza zawiera praca R. Jamki.
W sumie historia Kleparza nie jest opracowana, jakkolwiek ostatnio daje się zauważyć wzrost zainteresowania dziejami tej dzielnicy Krakowa, zapewne w związku z niedawnym jubileuszem 600-łecia założenia miasta (1966).
Opracowane w niniejszym inwentarzu staropolskie akta kleparskie do końca w. XVIII dać mogą cenny materiał nie tylko do lokalnej historii Kleparza. Dzieje Kleparza są bowiem częścią historii Krakowa, dla którego Kleparz, zachowując swą odrębność administracyjną stanowił zawsze ważne zaplecze ekonomiczne. Ponadto akta te są również źródiem dla historii miast polskich, dając przykładowy obraz ustroju, organizacji, rozwoju i upadku małego miasta-satelity.
Inwentarz niniejszy jest uzupełnieniem zarówno Katalogu Archiwum. Aktów Dawnych M. Krakowa zawierającego przede wszystkim akta staropolskiego Krakowa jak i Inwentarza archiwum miasta Kazimierza. Wraz z wydanym równocześnie Inwentarzem akt jurydyk krakowskich zamknie on całość ewidencji staropolskich krakowskich archiwaliów miejskich.

Położenie i zabudowanie, charakter miasta

Miasto Kleparz, jakkolwiek położone w najbliższym sąsiedztwie i ściśle z Krakowem związane, do końca w. XVIII było samodzielną osadą, posiadającą od r. 1366 pełne prawa miejskie, nadane jej przywilejem lokacyjnym przez króla Kazimierza Wielkiego.
Osada kleparska powstała prawdopodobnie już w w. XII na niewielkim wzniesieniu na północ od Krakowa. Skupiała się ona wokół zbudowanego tu po r. 1184 kościoła św. Floriana. Od patrona tegoż kościoła pochodzi też druga nazwa osady — „Florencja" — używana w w. XIV i XV w dokumentach urzędowych, także i w dokumencie lokacyjnym.
Z chwilą, kiedy miasto Kraków ogrodziło się murami, Kleparz znalazł się w najbliższym ich sąsiedztwie, za północną częścią obwarowań z bramami Floriańską i Sławkowską. Sam zresztą murów i umocnień nie posiadał. Granice Kleparza, nie zamknięte w obrębie murów, były więc dosyć płynne, zazębiały się z położonymi wokoło innymi osadami, wyjętymi spod władzy miasta, ale tworzącymi z nim pewną całość topograficzną i gospodarczą. Były to jurydyki: od zachodu — Biskupie, Błonie i Pędzichów, od północy — Szlak, od wschodu — grunta wsi Prądnik, zwane od w. XVIII przedmieściem Wesoła. Właściwe miasto stanowił duży rynek, będący placem handlowym, oraz kilka ulic (m. in. Długa, Krowia, Szlak, Ku Promnikowi, św. Walentego, Podwale, Różana).
Kleparz był więc małym miastem o zabudowie przeważnie drewnianej, nie pozbawionym jednak i budynków murowanych. Według wzmianki z r. 1465 na środku rynku stał ratusz murowany, z drewnianą wieżą, siedziba władz miejskich. Zniszczony w czasie konfederacji barskiej odbudowany został w r. 1774, jako skromny jednopiętrowy budynek, zamieniony w w. XIX na kamienicę mieszkalną. Pewną część zabudowań stanowiły dworki szlachty i mieszczan krakowskich, którzy na lato przenosili się poza mury miejskie.

Słowa kluczowe: