1. W iadomości ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   13

1.1. Podstawy prawne projektowania, wykonania i eksploatacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   13

1.2. Jednostki miar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   17

1.3. Oznaczenia graficzne na rysunkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   20

2. Systemy zaopatrzenia odbiorców w wodę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   27

2.1. Definicje i określenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   27

2.2. Schematy układów wodociągowych i instalacji wewnętrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . .   27

3. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   35

3.1. Jakość wody wodociągowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   35

3.2. Dodatkowe uzdatnianie wody u odbiorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   41

4. Z użycie wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   45

4.1. Normatywne wielkości zużycia wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

4.2. Struktura i nierównomierność zużycia wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   49

4.3. Racjonalne zużycie wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   57

4.3.1. Rozwiązania instalacji wodociągowych wpływające na oszczędzanie wody . .   57

4.3.2. Rozwiązania konstrukcyjne baterii czerpalnych wpływające

na oszczędzanie wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   60

4.3.3. Zmniejszenie wielkości wypływu wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   61

4.3.4. Skrócenie czasu korzystania z baterii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   64

4.3.5. Możliwości dalszego zmniejszania zużycia wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   68

5. Pomiary zużycia wody (wodomierze) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   69

5.1. Rodzaje wodomierzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   69

5.2. Dobór wodomierzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   75

5.3. Lokalizacja zestawów wodomierzowych w połączeniach wodociągowych . . . . . . . . .   80

5.4. Rejestracja odczytów wodomierzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   87

5.4.1. Sposób rejestrowania wskazań wodomierza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   87

5.4.2. Klasyfikacja systemów odczytu i rejestracji wskazań wodomierzy . . . . . . . . .   88

5.4.3. Przykładowe typy rozwiązań systemów rejestracji i odczytów wodomierzy . .   89

6. Materiały i armatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   93

6.1. Podstawy prawne stosowania materiałów instalacyjnych i armatury w budownictwie 93

6.2. Określenie średnic i ciśnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   93

6.3. Instalacje ze stali ocynkowanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   95

6.4. Instalacje ze stali nierdzewnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   97

6.5. Instalacje z miedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   98

6.6. Instalacje z tworzyw sztucznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  100

6.7. Klasyfikacja armatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  113

6.8. Zasady doboru materiałów instalacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  123

10

7. O chrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody wodociągowej . . . . . . . . . . . . . . . .  127

7.1. Źródła i przyczyny wtórnego zanieczyszczenia wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  127

7.2. Zabezpieczenie wody wodociągowej

przed zanieczyszczeniem wtórnym wywołanym przepływem zwrotnym . . . . . . . . . .  130

7.2.1. Wiadomości ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  130

7.2.2. Warunki wystąpienia przepływu zwrotnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  131

7.2.3. Klasyfikacja płynów zagrażających zdrowiu człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . .  133

7.2.4. Urządzenia zabezpieczające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  134

7.2.5. Zasady doboru urządzeń zabezpieczających . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  135

7.2.6. Przykładowe rozwiązania konstrukcyjne urządzeń zabezpieczających . . . . . . .  141

7.3. Bakterie Legionella w instalacjach wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  142

7.3.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  142

7.3.2. Zabezpieczanie instalacji projektowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  142

7.3.3. Zabezpieczenia instalacji istniejących i modernizowanych . . . . . . . . . . . . . . .  147

7.3.4. Usuwanie i unieszkodliwianie bakterii Legionella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  149

7.3.5. Usprawnianie i eksploatacja instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  154

8. O bliczenia hydrauliczne instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  155

8.1. Obliczenia przewodów wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  155

8.2. Wyznaczanie przepływu obliczeniowego wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  157

8.2.1. Obliczanie przewodów zasilających . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  157

8.2.2. Dobór średnic metodą uproszczoną według normy PN-EN 806 . . . . . . . . . . .  162

8.2.3. Obliczanie przewodów cyrkulacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  167

8.3. Obliczanie ciśnienia wymaganego dla instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  176

9. Projektowanie instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  185

9.1. Rodzaje budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  185

9.2. Instalacje wodociągowe wody zimnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  186

9.3. Instalacje wodociągowe wody ciepłej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  198

9.3.1 Rodzaje instalacji wody ciepłej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  198

9.3.2. Urządzenia do przygotowania wody ciepłej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  200

9.4. Obliczenia zapotrzebowania na energię do przygotowania wody ciepłej . . . . . . . . . .  212

9.4.1. Klasyfikacja energii do przygotowania wody ciepłej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  212

9.4.2. Temperatura wody zimnej i ciepłej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  214

9.4.3. Tok obliczeń według PN-92/B-1706 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  217

9.4.4. Tok obliczeń według normy DIN 4708 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  218

9.4.5. Tok obliczeń według świadectwa charakterysytki energetycznej . . . . . . . . . . .  219

9.5. Stacja podwyższania ciśnienia wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  229

9.5.1. Rodzaje pomp stosowanych w instalacjach wodociągowych . . . . . . . . . . . . . .  229

9.5.2. Parametry pracy pomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  235

9.5.3. Sposoby sterowania pracą pomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  242

9.5.4. Zasady doboru pomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  250

9.6. Wodne instalacje przeciwpożarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  258

9.6.1. Bezpieczeństwo pożarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  258

9.6.2. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  260

9.6.3. Instalacje hydrantowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  264

9.6.4. Instalacje tryskaczowe i zraszaczowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  271

Spis treści

10. W ykonanie instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

10.1. Dokumentacja projektowa i uzgodnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  277

10.2. Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  278

10.3. Warunki techniczne wykonania wewnętrznych instalacji wodociągowych . . . . . . . .  278

10.3.1. Wymagania ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  278

10.3.2. Ogólne zasady prowadzenia przewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  279

10.3.3. Montaż instalacji z rur stalowych ocynkowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  281

10.3.4. Montaż instalacji z rur miedzianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  282

10.3.5. Montaż instalacji z tworzyw sztucznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  283

10.3.6. Rozszerzalność liniowa rur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  287

10.3.7. Kompensacja instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  291

10.3.8. Mocowanie przewodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  294

10.3.9. Zasady montażu armatury i urządzeń wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . .  296

10.3.10. Izolowanie instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  298

10.4. Prefabrykacja instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  299

10.5. Badanie szczelności instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  300

10.6. Odbiór wewnętrznych instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  301

11. Eksploatacja instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  303

11.1. Eksploatator a właściciel instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  303

11.2. Podstawowe zasady użytkowania instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  303

11.3. Analiza stanu technicznego instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304

11.4. Kontrole okresowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  305

11.5. Przeglądy robocze instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  305

12. U jęcia wody na terenie posesji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  307

13. Przykłady obliczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  315

13.1. Instalacje wodociągowe dla jednego mieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  315

13.2. Instalacje wodociągowe dla budynku mieszkalnego o wysokości 3 kondygnacji . . .  320

13.3. Instalacje wodociągowe dla budynku mieszkalnego o wysokości 8 kondygnacji . . .  332

13.4. Instalacja wodociągowa dla domu jednorodzinnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  336

14. Tablice i nomogramy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  341

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

Wykaz norm z dziedziny instalacji wodociągowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  371

Wykaz norm z dziedziny wodociągów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  373