Inkwizycja na ziemiach polskich,Szymon Wrzesiński

28-01-2012, 2:21
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 14.90 zł

Użytkownik regian

numer aukcji: 2062230274

Miejscowość Szamotuły

Koniec: 26-01-2012 23:05:38

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Rok wydania (xxxx): 2009
Język: polski

Inkwizycja na ziemiach polskich, Szymon Wrzesiński

Inkwizycja – to słowo przez kilkaset lat wywoływało ogromne kontrowersje, i nic nie wskazuje, aby w najbliższym czasie ów stan rzeczy miał ulec zmianie. Dostrzega się w niej zarówno dowód na łamanie przez Kościół zasad ujętych w Piśmie Świętym, jak i konieczność obrony przed zalewem herezji. Część widzi w inkwizytorach duchownych, stojących na straży władzy i wpływów biskupów, kardynałów i papieży. Natomiast inni są przekonani o uświęconej roli inkwizytorów, dzięki którym udało się utrzymać względny ład społeczny i religijny w okresie średniowiecza.

WSTEP
Inkwizycja – to słowo przez kilkaset lat wywoływało ogromne kontrowersje, i nic nie wskazuje, aby w najbliższym czasie miało ulec to zmianie. Dostrzega się w niej zarówno dowód na łamanie przez Kościół zasad ujętych w Piśmie Świętym, jak i konieczność obrony przed zalewem herezji. Część widzi w inkwizytorach - duchownych stojących na straży władzy i wpływów biskupów, kardynałów i papieży. Natomiast inni są przekonani o uświęconej roli inkwizytorów, dzięki którym udało się utrzymać względny ład społeczny i religijny w okresie średniowiecza. O ironio; zarówno jedni, jak i drudzy mają rację!
Mimo, iż problem inkwizycji kościelnej na ziemiach polskich budzi dziś spore zainteresowanie badaczy, do tej pory nie doczekał się odrębnego studium. Główną tego przyczyną są ogromne braki w literaturze inkwizycyjnej. Nieliczne protokoły zdają się potwierdzać przypuszczenia większości współczesnych autorów o słabości tej instytucji w średniowiecznej Polsce. Tym samym można odnieść wrażenie, że inkwizycja papieska i biskupia w praktyce nie miały żadnego znaczenia. Na szczęście znacznie lepiej wygląda sytuacja z pośrednimi materiałami źródłowymi, takimi jak: akta diecezjalnych kapituł, kroniki, roczniki, czy listy pisane na dworach duchownych i świeckich dostojników. Wymienione źródła jednoznacznie potwierdzają, iż na obszarze metropolii gnieźnieńskiej przesłuchano, co najmniej kilkaset osób podejrzanych o herezję, z których parędziesiąt trafiło na stos, a kolejne kilkadziesiąt na wiele lat do cel więziennych. W większości jednak przypadków wypuszczano na wolność po uprzednim wymierzeniu pokuty i publicznym wyrzeczeniu się herezji.
O ile większe mogą być prawdziwe dane, chyba nie dowiemy się już nigdy. Niewykluczone, iż polskie protokoły inkwizycyjne właśnie z tego powodu zostały w zniszczone bądź starannie ukryte. Dostęp do sporej części z nich posiadał historiograf dominikański Abraham Bzowski żyjący na przełomie XVI i XVII w. Podejmując w swym dziele zakres organizacji i funkcjonowania inkwizycji, szczegółowo opisał sukcesy kolejnych duchownych w walce z herezją w średniowiecznej Polsce. Dziwnym trafem wszystkie egzemplarze jego traktatu Historia Inquisitionis Haereticae Pravitatis in orthodoxo Regno Poloniae, zaginęły w tajemniczych okolicznościach! Niewykluczone, iż powodem tego były zawarte weń informacje o ogromnej ilości procesów i egzekucji heretyków. O makabrycznych opisach działań inkwizycji w dziele Bzowskiego wiemy z powstałego kilkadziesiąt lat później, lecz znacznie mniej kontrowersyjnego dzieła F. M. Fontany (Monumenta Dominicana breviter in synopsis collecta, Romae 1675) oraz Sadoka Barącza (Rys dziejów Zakonu kaznodziejskiego w Polsce, T. 1, Lwów 1861). Pikanterii dodaje wiadomość o zaginięciu powojennego maszynopisu Zbigniewa Mazura, w którym autor ponoć nader dosadnie przedstawił zwalczanie przez Kościół katolicki ruchów heretyckich na Śląsku w XIV wieku.
Znacznie więcej szczęścia mają prace wybielające działalność inkwizycji na ziemiach polskich. Co ciekawe, ostatnimi czasy pojawiła się nawet tendencja do obrony owej instytucji. Paweł Kras z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego od końca lat 90. XX w. stara się przekonać, że przez wieki wokół inkwizycji narosła czarna legenda, która w efekcie z papieskich inkwizytorów uczyniła brutalnych oprawców, niszczących każdy przejaw niezależnej myśli. Czytając jego publikacje można się dowiedzieć, że na gruncie polskim inkwizytorzy nie byli negatywnymi bohaterami, gdyż ciężar walki z heterodoksją i jej polskimi zwolennikami spoczywał przede wszystkim na barkach biskupów i ich urzędników, papiescy zaś inkwizytorzy pełnili rolę drugorzędną i raczej pomocniczą. Autor sporadycznie wspomina o wyrokach śmierci w stosunku do poszczególnych osób uznanych za zatwardziałych heretyków. Lubelski naukowiec jest przekonany, że ustanowienie inkwizycji na ziemiach polskich było przede wszystkim doraźnym działaniem o charakterze profilaktycznym, a czternastowieczna Polska, wolna od ruchów heretyckich, nie stała się terenem papieskiej inkwizycji. Tym samym śladem od kilku lat podąża kilku pracowników naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego. Roman Konik napisał książkę W obronie świętej inkwizycji oraz udziela wywiadów i prelekcji związanych z tą tematyką. Z kolei Jarosław Szymański w opublikowanej rozprawie doktorskiej umniejsza ilość (podawanych w starszej literaturze) wyroków sądów kościelnych, a nawet potrafi dostrzec pozytywne aspekty funkcjonowania inkwizycji: Historiografia tak sponiewierała instytucję, która nie dość, że w pewnym sensie stała na straży spokoju społecznego, to jeszcze stosowała w praktyce nowoczesne procedury prawne, gwarantujące podejrzanym choćby namiastkę humanitarnego traktowania.
Czy faktycznie tak późno na ziemiach polskich pojawili się heretycy, i czy rzeczywiście tak mało znacząca była działalność tutejszych trybunałów inkwizycyjnych? A może zachowane źródła i nowożytne opracowania pozwalają stwierdzić, że było inaczej? Niewykluczone, iż zebrane w poniższym opracowaniu kilkadziesiąt cytatów ze źródeł pozwoli czytelnikowi na wyrobienie własnej opinii. Niestety ramy wydawnicze tego niewielkiego opracowania nie pozwoliły na umieszczenie wszystkich dostępnych mi dokumentów związanych z funkcjonowaniem sądów kościelnych w Królestwie Polskim i na Śląsku. Co nie zmienia faktu, iż jest to pierwsza z Polsce książka zawierająca tak wielką ilość cytowanych źródeł, ściśle związanych z funkcjonowaniem inkwizycji na obszarze archidiecezji gnieźnieńskiej w okresie średniowiecza.

SPIS
Wstęp
1. Kilkaset lat walki Kościoła z ruchami heretyckimi
2. Zadania pierwszych inkwizytorów na ziemiach polskich
3. Procesy tajemniczych zgrupowań heretyckich na Śląsku
4. Narodziny inkwizycji papieskiej na ziemiach polskich
5. Postępowanie inkwizycyjne przeciwko świdnickim beginkom
6. Konflikt śląskiego inkwizytora z magistratem wrocławskim
7. Prześladowania biczowników i proces przywódcy flagellantów
8. Inkwizycja na tropie begardów i ludowych kaznodziei
9. Proces inkwizycyjny herezjarchy Stefana we Wrocławiu
10. Inkwizycja krakowska w obliczu narodzin husytyzmu
11. Poselstwo polskie w Konstancji podczas procesu Jana Husa
12. Wpływ soboru konstańskiego na problem husycki w Polsce
13. Ustawodawstwo i akcje antyhusyckie polskich duchownych
14. Działalność monarchy polskiego dla zwalczania herezji
15. Procesy inkwizycyjne przeciwko uczonym i duchownym
16. Procesy i egzekucje zwolenników husytyzmu na Śląsku
17. Zarzuty herezji wobec świeckich i duchownych w Wielkopolsce
18. Rozmaite metody zwalczania husytyzmu w Zbąszyniu
19. Niezrealizowany proces mistrza Andrzeja Gałki w Krakowie
20. Działalność inkwizytorów w północnych diecezjach Polski
21. Zaangażowanie duchownych w postępowaniach o czary
22. Ograniczenie kompetencji sądów kościelnych w Polsce
Bibliografia
Przypisy

FORMAT 145/205
OPRAWA miękka
ISBN[zasłonięte]978-8374-011-9
STRON 216
Wydawnictwo: Replika
Cena rynkowa: 29,90 zł.

Książka jest nowa, po zwrotach z księgarń. Ma minimalne zagniecenia narożników okładki i zabrudzenia brzegów kartek.

Koszt wysyłki, listem priorytetowym, poleconym 5,70 zł.