Kant wprawdzie nie opublikował większego opracowania dotyczącego filozofii historii, jednak kompletny zbiór pism historycznych, które powstawały szereg lat (niniejszy tom zawiera rozprawy publikowane od 1784 niemal do końca wieku) prezentuje obraz bardzo konsekwentnej koncepcji historiozoficznej. Sceptyczne podejście Kanta do możliwości spekulatywnego ujęcia historii, jej sensu i ewentualnego rozwoju nie przesłania daleko idącego optymizmu, jeśli idzie o ostateczny cel istnienia gatunku ludzkiego. Autor żywi przekonanie, że ludzkość znajduje się na drodze powolnego, choć nieodwracalnego postępu ku temu, co lepsze. Pewność tę filozof czerpie z opartej na rozumnych przesłankach wiedzy o tkwiącym w człowieku dobrym pryncypium, ale również z obserwowanych współcześnie wydarzeń, które stanowią tego potwierdzenie. Chodzi zwłaszcza o rewolucję francuską, która upewniła Kanta w przekonaniu, że ustrój republikański stanowi kamień milowy na drodze do realizacji idei „wiecznego pokoju” – idei zjednoczenia ludzkości w federacji wolnych narodów, której współczesną realizacją jest Unia Europejska.
Zbiór zawiera nie tylko najważniejsze i najbardziej znane rozprawy Kanta, jak: Czym jest oświecenie?, Pomysły do ujęcia historii w aspekcie kosmopolitycznym, Do wiecznego pokoju, ale również opracowania mniej znane, których przedmiotem staje się nie tylko historia powszechna, ale również polityka i religia. Z naszego punktu widzenia do najciekawszych wątków historiozoficznych pism Kanta należą wzmianki jednoznacznie potępiające rozbiory Polski.

Od Redakcji

SPIS TREŚCI

7…..Historiozofia Immanuela Kanta jako moralna teleologia - Tomasz Kupś

ROZPRAWY Z FILOZOFII HISTORII

31…..IDEA POWSZECHNEJ HISTORII W ASPEKCIE KOSMOPOLITYCZNYM
32…..Teza pierwsza
32…..Teza druga
33…..Teza trzecia
34…..Teza czwarta
35…..Teza piąta
36…..Teza szósta
37…..Teza siódma
40…..Teza ósma
41…..Teza dziewiąta

44…..ODPOWIEDŹ NA PYTANIE: CZYM JEST OŚWIECENIE

50…..RECENZJE „MYŚLI O FILOZOFII DZIEJÓW” J. G. HERDERA (część 1. i 2.)

69…..PRZYPUSZCZALNY POCZĄTEK LUDZKIEJ HISTORII
74…..Uwaga
76…..Koniec historii
78…..Uwaga końcowa

81…..O UŻYTKU ZASAD TELEOLOGICZNYCH W FILOZOFII

103…..O DAREMNOŚCI WSZELKICH FILOZOFICZNYCH PRÓB W TEODYCEI
113…..Uwaga końcowa

117…..O PORZEKADLE: TO MOŻE BYĆ SŁUSZNE W TEORII, ALE NIC NIE JEST WARTE W PRAKTYCE
120…..I. O stosunku teorii da praktyki w moralności w ogóle (Odpowiedź na niektóre uwagi pana profesora Garvego)

129…..II. O stosunku teorii da praktyki w prawie państwowym (Przeciwko Hobbesowi)
136…..Wniosek

145…..III. O stosunku teorii do praktyki w prawie międzynarodowym. Rozważania z ogólnofilantropijnego, to znaczy kosmopolitycznego punktu widzenia (Przeciw Masesowi Mendelssohnowi)

153…..KONIEC WSZYSTKICH RZECZY

164…..DO WIECZNEGO POKOJU
165…..Rozdział pierwszy, który zawiera preliminarne artykuły do wiecznego pokoju pomiędzy państwami

170…..Rozdział drugi, który zawiera definitywne artykuły do wiecznego pokoju pomiędzy państwami

171…..Pierwszy artykuł definitywny do wiecznego pokoju. Ustrój obywatelski w każdym państwie powinien być republikański

174…..Drugi artykuł definitywny do wiecznego pokoju, Prawo międzynarodowe winno opierać się na federalizmie wolnych państw

178…..Trzeci artykuł definitywny do wiecznego pokoju. „Ogólnoświatowe prawo obywatelskie” powinno być ograniczone do warunków powszechnej gościnności”

181…..Dopisek pierwszy. O gwarancji wiecznego pokoju
188…..Dopisek drugi. Tajny artykuł do wiecznego pokoju
189…..Dodatek
189…..I. O niezgodności między moralnością a polityką odnośnie do wiecznego pokoju
198…..II. O zgodności polityki i moralności na mocy transcendentalnego pojęcia publicznego prana

204…..O DOMNIEMANYM PRAWIE DO KŁAMSTWA Z POBUDEK MIŁOŚCI LUDZKIEJ

209…..WZNOWIONE PYTANIE. CZY LUDZKI RODZAJ STALE ZMIERZA KU TEMU, CO LEPSZE?
209…..1. Czego chcemy się tu dowiedzieć?
209…..2. Jak można się tego dowiedzieć?
210…..3. Klasyfikacja pojęcia tego, co chce się przewidywać w przyszłości
211…..A. O terrorystycznym sposobie przedstawiania ludzkiej historii
211…..B. O eudajmonistycznym sposobie przedstawiania ludzkiej historii
211…..C. O hipotezie abderytyzmu ludzkiego rodzaju w kwestii przeznaczenia jego historii
212….. 4. Nie da się rozwiązać zadania postępu bezpośrednio z pomocą doświadczenia

212…..5. Przewidywanie historii ludzkiego rodzaju musi się wiązać z jakimś doświadczeniem

214….. 6. O pewnym wydarzeniu z naszych czasów, które dowodzi moralnej tendencji rodzaju ludzkiego

216…..7. Prorokowana historia ludzkości
217…..8. O trudnościach związanych z zasadami dotyczącymi postępu ku najwyższemu dobru na ziemi w zakresie ich publicznej jawności

219…..9. Jaki plon przyniesie ludzkiemu rodzajowi postęp ku temu, co lepsze?
220…..10. W jakim wyłącznie porządku oczekiwać można postępu ku temu, co lepsze?
221…..Zakończenie

222…..FRAGMENT KRAKOWSKI. WZNOWIONE PYTANIE: CZY RODZAJ LUDZKI STALE ZMIERZA KU TEMU, CO LEPSZE?
224…..Wróżbiarstwo
225…..Zadanie
225…..Rozwiązanie
226…..Polityka
226…..Dowód

229…..FRAGMENT KRÓLEWIECKI. WZNOWIONE PYTANIE. CZY RODZAJ LUDZKI STALE ZMIERZA KU TEMU, CO LEPSZE?

229…..Uwaga ogólna