Anna Makać - IKONY - podręcznik ikonografa

Podręcznik został stworzony z myślą o uczestnikach warsztatów ikonograficznych,może jednak służyć pomocą w samodzielnym malowaniu ikon.

Autorka jest artystą-plastykiem ikonografem z ponad 20-to letnim doświadczeniem i dorobkiem około 2300 własnoręcznie wykonanych ikon.

SPIS TREŚCI

WSTĘP …………………………………………………………………………………………………….……..…..3

MODLITWA IKONOGRAFA PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY NAD IKONĄ ……………………..…….….5

REGULAMIN PRACOWNI IKONOGRAFICZNEJ ………………………………………………….…...…….....7

1. TEOLOGIA I HISTORIA IKONY………………………………………………………………………………….9

1.1. Idea ikony ………………………………………………………………………………….………….11

1.2. Kanon ………………...………………………………………………………………………..….….13

1.3. „Pisanie ikon” …………………………………………………………………………………….......14

1.4. Symbolika tworzenia ikony ……………………………………………………………………….…14

1.5. Kolory w ikonie ……………………………………………………………………………...…….….15

1.6. Legenda o Mandylionie ………….…………………………………………………………………..16

1.7. Historia ikon ……………………………………………………………………………….………….18

2. GŁÓWNE TYPY IKON…………………………………………………………………………………………..21

2.1. Ikony Chrystusa ……………………………………………………………………….…….………23

Mandylion ……………………………………………………………………………….…..……24

Pantokrator ……………………………………………………………………………….………25

Zbawiciel tronujący między mocami …………………………………………………………..26

2.2. Ikony Matki Bożej …………………………………………………………………………...….……27

Hodegetria ………………………………………………………………………………..………28

Eleusa ……………………………………………………………………………………….……28

Oranta …………………………………………………………………………………….………29

Tronująca …………………………………………………………………………………………29

Matka Boska z grupy Deesis ………………………………………………………………...…30

2.3. Ikony aniołów ………………………………………………………………………….……..………30

Hierarchia I – serafini, cherubini, trony ……………….……………………….………….……31

Hierarchia II – panowania, moce, władze ……………………………………………............32

Hierarchia III – zwierzchności, archaniołowie, aniołowie ………………………………....…32

Tetramorf ……………….…………………………………………………………………………36

2.4. Ikony Świętego Jerzego ………………………………………………………………………….…37

2.5. Ikony Świętego Mikołaja ……………………………………………………………………….……38

2.6. Ikony krzyża i krucyfiksy …………………………………………………………………….………40

Ikony krzyża…………………………………………………….…………………………..….…40

Krucyfiksy franciszkańskie……………………………….…………………………….……..…43

3. TECHNOLOGIA MALOWANIA IKON…………………………...……………...………..……………47

3.1. Terminologia podlinników …….…………………………………………………………………..…49

3.2. Materiały ………………………………………………………………………………………………50

3.3. Technika malowania ikon ………………………………………………………………………...…52

3.4. Etapy malowania ikony …………………………………………………………………………...…53

3.5. Budowa podobrazia ikony ……………………………………………………………………..……54

3.6. Przygotowanie podobrazia ikony ……………………………………………………………..……58

Przygotowanie 10% kleju ………………………………………………………………………58

Przeklejanie deski ……………………………………………………………………………….58

3.7. Przygotowanie zaprawy (lewkasu)……………………………….. …………………………….…60

3.8. Rysunek ...……………………………………………………………………………………………62

3.9. Złocenie ………………………………………………………………………………………….……65

Materiały pozłotnicze ………………………………………………………………………...….65

Złocenie na mixtion …………………………………………………………………………...…66

Złocenie na poler ……………………………………………………………………………..…67

Złocenie na klej ………………………………………………………………………….………68

Złocenie systemem „Kölner Instacoll System” …………………………………………...…69

Złocenie systemem „Kölner KGGG / Fond System”………………….…….…………….…69

Puncowanie złota ……………………………………………………….….…….……………..69

Sgraffito …………………………………………………………………….….…………………69

Postarzanie złota ………………………………………………………….…………….………69

Matowienie złota …………………………………………………………….………..…………70

Złocenie „na asyst” (technika inakopu) ………………………………….……………………70

Chryzografia ……………………………………………………….…………………….………71

3.10. Malowanie ……………………………………………………………………….………….………71

Style malowania …………………………………………………………………………………71

Technika malowania ……………………………………………………………………….……73

Farby ……………………………………………………………………………….……73

Spoiwo ……………………………………………………………………………..……73

Korekta złoceń………………………………………………………………………..…74

Szaty…………………………………………………………………………………..…74

Metody malowania twarzy…………………………………………………………..…74

Nimby i napisy……………………………………………………………………..……77

3.11. Napisy …………………………………………………………………………………………..…...78

Tytła ……………………………………………………………………………………………….78

Napisy na ikonach Chrystusa ………………………………………….…………………….…81

Napisy na ikonach Matki Boskiej ………………………………………………………………82

Napisy na ikonach Aniołów ………………………………………………………………..……83

Napisy na ikonach Świętego Mikołaja ……………………………………………………..….85

Napisy na ikonach Świętego Jerzego …………………………………………………………87

Napisy stylizowane …………………….…….………….………………………………………88

3.12. Werniksowanie …….…………………………………………………………………………..…89

Przygotowanie szelaku ……………………………………………………….…………………89

Pierwsza warstwa szelaku …………………………………………………………………...…90

Patyna ………………………………………………………………………………………….…90

Druga warstwa szelaku ……………………………………….……………………………...…90

Sztuczne spękania ………………………………………………………………………………91

BIBLIOGRAFIA ……………………………………………………………………………….………………….…92

Wzory ikon w internecie .........…………………………………………………………….………….……….…..93

Strony internetowe z materiałami do malowania ikon ……………………………………………….…….…...94

SCHEMATY ……...………………………………………………………………...…………..…95

ETAPY MALOWANIA IKONY

PROPORCJE TWARZY NA WPROST

PROPORCJE TWARZY CHRYSTUSA

PROPORCJE TWARZY POCHYLONEJ

DETALE TWARZY

GESTY DŁONI

UKŁAD STÓP

PROPORCJE PÓŁPOSTACI

PROPORCJE KRUCYFIKSU

PROPORCJE POSTACI STOJĄCEJ

TWARZE – METODA GRECKA

TWARZE – METODA MIESZANA

TWARZE – METODA ROSYJSKA

SPOSÓB MALOWANIA SIWYCH WŁOSÓW

SZATY GRECKIE

SZATY ROSYJSKIE