Pomiędzy skrajnym idealizmem a skrajnym materializmem w pojmowaniu dziejów ludzkości jest miejsce na pogląd, który ujmuje życie społeczne ze stanowiska pośredniego. Pogląd ten -ani nie przyznaje materjalnym zjawiskom charakteru jedynie wtór­nego w stosunku do przejawów duchowych, ani nie uważa świata ideologicznego jedynie tylko za projekcję świata bezpośrednich, cielesnych potrzeb ludzkich. Dokonywa on materializacji pier­wiastków ideowych w ten sposób, że odrzuca myśl o niepokala-nem poczynaniu się idei i łączy ich powstawanie z ruchami w obrębie społeczności: idee nie rodzą się „z niczegoK, nie są par-tenogenetycznemi tworami ducha, chadzającego swobodnie, w wy­zwoleniu ze wszelkiej ziemskości, po stworzonej przez siebie krainie, lecz są reakcjami na rzeczywiste kształtowanie się sto­sunków współżycia i współdziałania w danym ośrodku spo­łecznym.
Z drugiej jednak strony pogląd ten przyznaje ideom — skoro raz powstały — byt do pewnego stopnia samodzielny. Z chwilą mianowicie swego skrystalizowania się i wystąpienia na widow­nię, idee rozwijają się w dalszym ciągu już na mocy własnej wewnętrznej logiki i mogą z czasem, w swych odległych następ­stwach, stać się źródłem wydarzeń, nie dających wytłómaczyć się w sposób dorównywający owemi materjalnemi wypadkami, które pierwotnie wywołały powstanie idei. Otóż gdy nie można przepro­wadzić od wypadków rodzących idee do wypadków zrodzo­nych przez idee nieprzerwanej linji genetycznej —tak, iżby ko­niec serji rozwojowej był całkowitą swą treścią związany z jej początkiem — wówczas należy członowi pośredniemu, t. j.

Tytuł: