Jeszcze w początkach mej zawodowej pracy nauczycielskiej nabrałem przekonania, — jak wielu zresztą Szanownych Kolegów i Koleżanek — że dotychczasowe metody uczenia, u nas ogólnie stosowane, nie odpowiadają nowoczesnym poglądom w dziedzinie dydaktyki doświadczalnej. Od szeregu lat pracowałem też nad utworzeniem nowych metod nauczania prawie wszystkich przedmiotów naukowych, objętych planami naukowemi dla szkól ludowych — specjalnie dla kl. I-szej. W tej pracy, przy której z natury rzeczy musiałem poruszać często szereg kwestyj, wchodzących w skład wszystkich działów pedo-logji i pedagogiki, w szczególności psychotechniki, baczyłem przede-wszystkiem na to, aby nie podawać zasad nienaturalnych, a przytem spożytkować wszystko to, co rozwój tych umiejętności przyniósł nam pewnego.

Specjalnie zająłem się metodyką nauki czytania i śpiewu i poczyniłem wiele prób, które od początku wydały nadspodziewanie korzystne rezultaty.

Nowa metoda, podana w niniejszym przewodniku, polega na rów-noczesnem i równoległem prowadzeniu nauki czytania i śpiewu, a zarazem oparciu jednej na drugiej. Starałem się przytem doprowadzić do tego, aby nauka czytania i pisania nie była jakąś wyraźnie oddzielającą się częścią nauki języka ojczystego, ale ściśle a naturalnie złączoną i wprost z niej wypływającą.

Wprowadzenie tej metody do naszej szkoły wymaga gruntow-niejszego przygotowania nauczycielstwa w tych dwóch tak ważnych i niezbędnych dla niego przedmiotach naukowych. Nikogo to jednak nie może zadziwiać, a tem więcej zrazić, boć przecie w każdej dziedzinie pracy ludzkiej można zauważyć, że im ktoś więcej- i wszechstronniej jest przygotowany do swego zadania, tem lepiej i prędzej może je wykonać.

Celem tej książki jest właśnie przygotowanie nauczycieli do takiej skutecznej pracy zawodowej w klasie I. Każdy chętny i przeciętnemi obdarzony zdolnościami muzycznemi (słuchowemi) nauczyciel (inni nie powinni być w zawodzie nauczycielskim, już choćby według uchwały sejmu nauczycielskiego) może, nawet po krótkiem przygotowaniu uczyć tą metodą, która według mego przekonania, opartego na doświadczeniu własnem i Kolegów, zapewnia jaknajlepsze wyniki z pracy nauczyciela

1*

w zakresie tych przedmiotów. Tym zaś, którzyby czy to z powodu uprzedzenia nie chcieli zapoznać się z temi nowościami, czy też dla braku przekonania nie chcieli według tej metody uczyć, muszę oświadczyć tutaj, że zastosowanie niniejszej metody wymaga od nauczyciela nie tyle specjalnych zdolności, ile dobrej woli.

Ci z PP. Kolegów i Koleżanek, którzy nie potrafią odróżniać interwali muzycznych, mogą przynajmniej wygłaszać z dziećmi podniesionym głosem, raz niższym, raz wyższym (dla uniknięcia monoton-ności) ćwiczenia podane w niniejszym podręczniku i elementarzu, co w każdym razie przyniesie korzyść w nauce obu przedmiotów.

Pewną nadzieję, że niniejsza metoda przyjmie się u nas, daje mi ta okoliczność, iż wielu najwybitniejszych naszych pedagogów (i praktyków) uznało za słuszne zasady, na których oparłem moją metodę nauki czytania, jakoteż i innych przedmiotów. Niektórzy z PP. Kolegów i Koleżanek uczyli już według tej metody z dobrym skutkiem, inni wreszcie, poznawszy zasady, z których nigdy nie robiłem tajemnicy, zużytkowali je już w swoich publikacjach, czem stwierdzili aktualność samej metody.

Wszelki postęp w nauce jest wynikiem samodzielnej indywidualnej pracy umysłowej. Niezbędnym podkładem materjalnym takiej pracy są wiadomości i pojęcia, przyswojone przez umysł, z zakresu tej samej a także pokrewnych umiejętności. Niniejszy podręcznik, obejmujący uwagi ogólne, a następnie dokładniej przeprowadzone elaboraty lekcji dla każdego z przedmiotów, wchodzących w skład planu* nauk dla kl. I. szkoły powszechnej, nie mogą być za co innego uważane, jak tylko za taki podkład materjalny, który ma ułatwić i pobudzić Szanownych Czytelników do twórczej, indywidualnej pracy w szkole i do dalszych prób i publikacji.

Stanie się zaś to tem pewniej, iż Ministerjum Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego umożliwiło całemu nauczycielstwu taką twórczą wspólną pracę nad rozwinięciem naszych zadań wychowawczych, przez wprowadzenie ustawy, gwarantującej nauczycielstwu w całej Polsce pewne swobody w wydawaniu podręczników szkolnych, jak i w wyborze do użytku już wydanych.

Że podręcznik ten powinien być używany za pewien drogowskaz w pracy nauczycielskiej, a nie prowadzi do szablonu, można dodać i następującą okoliczność: Plany naukowe, jak to zaznaczyłem w pierwszej części tej książki, powinny być dostosowane w szczegółach do różnych okoliczności, wśród jakich wypada nauczycielowi pracować w danej okolicy. Wobec tego nie można utworzyć planu, któryby w szczegółach odpowiadał w zupełności wszystkim szkołom w Polsce, a przeto tem konieczniejszą jest przy ułożeniu planów w szczegółach jak i w sposobie ich wykonania współpraca każdego z PP. Kolegów i Koleżanek.

Wszystkim PP. Kolegom i Koleżankom, którzy nie skąpili mi słów zachęty i poparcia w tej pracy, składam na tem miejscu serdeczne «Bóg zapłać».

Autor.

Wobec życzliwego przyjęcia przez PP. Kolegów i Koleżanek pierwszego wydania tego przewodnika metodycznego, przystępuję do dokonania drugiego wydania. Zmian większych w układzie ani w doborze materjału nie czynię, ponieważ nie uważam tego za bardzo potrzebne, ffdyż taki przewodnik nie może być nigdy dokładnie dostosowany do każdej szkoły, ale ma tylko zawierać w sobie materjał, z którego nauczyciel może dowolnie czerpać według okoliczności i warunków miejscowych, wśród jakich mu przyjdzie pracować.

Poza stwierdzeniem tego, iż rozpowszechnienie się książki świadczy o jej pożyteczności, muszę na tem miejscu zaznaczyć moje pełne zadowolenie z innego faktu przeze mnie zresztą przewidywanego: oto Nauczycielstwo polskie, poczuwszy wolność i swobodę w wszechstronnym rozwoju, okazało wyraźnie żywe zainteresowanie się i dobrą wolę w dążeniu do zdobycia jaknajlepszych metod nauczania w myśli osiągnięcia jaknajlepszych wyników swej pracy zawodowej dla dobra wyzwolonej Ojczyzny.

Kraków, w styczniu 1923 r. Autor.

Po przeprowadzeniu drobnych zmian oddaję to nowe wydanie mej książki w ręce Nauczycielstwa, prosząc o tę samą przychylność, jaką cieszyły się poprzednie wydania.

W Krakowie, w lipcu 1929 r. Autor.