SŁOWO WSTĘPNE
HORACJUSZ, ŻYCIE I POEZJA.
Wypadło mi znowu towarzyszyć poecie staro¬żytnemu, który- w przekładzie na nasz język umiło¬wany wybiera się do Polski. Skoro go zaleca wartość jego utworów, nauka i powaga tłumacza i tylu już pokoleń wszystkich narodów zgodne świadectwo i miłość, chciałbym, żeby krótkie me słowa nie wyglądały na pismo polecające, lecz były poprostu wyrazem jednego z tych wdzięcznych, którzy od dawnego poety doznali rozlicznych podniet i rady w długiem już a często zatroskanem życiu. Polecenia Horacy nie potrzebuje zaiste od mojej, nikłej osoby.
Q. Horatius Flaccus urodził się w r. 68 przed Chr. we Wenuzji, miasteczku Apulji w połu¬dniowych Włoszech. Rodzice należeli do niższych warstw, do klasy wyzwoleńców. Jaka krew w przod-kach-niewolnikach płynęła, niewiadomo. Ojciec, dbały o syna wychowanie, przeniósł się z nim do Rzymu. Mło¬dzieńczy Horacy podążył następnie w r. 44 do Aten, aby pogłębić swe wykształcenie; zapoznał się tam z grecką literaturą i filozofją. W połowie r. 44 zjawił się tam
morderca Cezara, Brutus, który zaczął teraz wystę¬pować jako szermierz wolności i zagrożonej republiki. Horacy zaciągnął się do jego szeregów; jako wyższy oficer (łribunus) znalazł się ten mało wojowniczy mło¬dzieniec w r. 42 pod Philippi, gdzie Octavianus i An-tonius rozgromili szeregi obrońców wolności. Wróciwszy do Rzymu, znalazł się Horacy w ciężkiem połóż eniu.'We-nuzja zaliczoną została do gmin, których grunta wete¬ranom zwycięskiego wojska przypadły w udziale. Za¬jęciem po biurach niższych urzędników ratował się Ho¬racy; ważniejszem było, że »śmiałe ubóstwo« natchnęło go do pisania wierszy. Zapewne tym środkiem chciał się wybić Horacy do rozgłosu, wyzwolić ze stanowiska pod¬rzędnego pisarka na pisarza. Niebawem też nawiązał sto¬sunki z Wergilim i poetą dramatycznym i epikiem, Wa-rjusem Rufusem. Ci dwaj przedstawili go Mecenasowi w roku 38. Mecenas poznał się na zaletach nowego towarzysza niebawem, a w roku 33 ofiarował mu mająteczek w bliskości Tibur wśród gór sabińskich. Przez Mecenasa poznał też Horacy samego cesarza, a ten ocenił wartość i urok poety. Dawny szer¬mierz za wolność przystał teraz w zamian zupełnie do nowego porządku i haseł Augusta. W stosunkach łatwych, w słońcu życzliwości potężnych, wśród po¬gody ducha, upłynęło Horacemu życie, pełne wrażeń, ubogie w zdarzenia i dramaty. Umarł on w r. 8 przed Chr., krótko po zgonie Mecenasa. Poznamy go do¬kładniej z jego utworów.
Pierwsza epoka twórczości Horacjusza przypada na lata 41—30; jest to epoka satyr i jambów. Przełomy
społeczne i majątkowa dotknęły osobiście w r. 41 oby¬dwóch poetów, Wergilego i Horacjusza. Pierwszy, za¬grożony w swem mieniu, zaczyna wieś sławić w Bu¬kolikach, a krzepi się sielanką; Horacjusza ubóstwo uzbroiło w odwagę i zaczepność, stało się bodźcem do walki z życiem i zwycięstwa nad ludźmi i życiem. — W jambach czyli epodach szukał naprzód dla tej zaczepności upustu. Sięgnął po natchnienie do sta¬rego poety greckiego Archilocha, który w swych na¬miętnych jambach rozprawił się z ludźmi, co mu w drogę weszli. Jambami nazwał te utwory Horacjusz. bo jamby służyły Archilochowi i innym do zaczepnej poezji; druga nazwa epodów (dośpiewów) w tem ma przyczynę, że przeważnie w tych utworach po wierszu dłuższym następował wiersz krótszy czyli dośpiew. Siły i namiętności Archilocha w tym zbiorku 17 utworów nie znajdziemy. Horacjusz nie przeszedł w życiu gwałtownych dramatów, przeto też już w tych pierwszych zaczepnych wierszach wyśmiał raczej pewne wyskoki ludzi, które go raziły, niż zbrodnie lub wy¬stępki, któreby go oburzały. A niektóre epody nie wy¬kazują nawet zupełnie zaczepnego charakteru. Wyra¬źnie objął Horacjusz tym zbiorkiem pierwociny swojej twórczości. Są w nim pewne odgłosy burzy politycznej, przełomu, który przekształcił i miażdżył dawną re¬publikę (16. 7. 9.). Ale przeważnie drobniejsze zda¬rzenia i wrażenia poruszyły tu niesmak i odrazę poety i przynosiły mu natchnienia, jak widok lichwiarza Al-fiusa, który wysławiwszy wsi czary i błogość, powraca potem do swych, lichwiarskich operacyj. Pewne szorst-
kości, rubaszności i jaskrawości młodzieńcze należą do cech tych utworów.
Wyżej się następnie podniósł poeta w swych satyrach, lub, jak je częściej nazywa, gawędach (sermones). Mamy ich dwie księgi, obejmujące 18 utwo¬rów heksametrycznych. Rodzaj to pośredni między poezją a prozą. Horacjusz spisywał je wierszem, ale języka używał prostego, jasnego, nieretorycznego, a w treści dopuszczał luźność i odskoki myśli, nieod¬łączne od gawędy. Lucilius był ojcem tej satyry za¬czepnej. Horatius przyznaje mu to pierwszeństwo, ale różni się od niego poprawniejszą dużo formą, a na¬stępnie silniejszem dużo zabarwieniem filozoficznem swej satyry. Filozofję życia, mądrość w obcowaniu z ludźmi zaleca tu i wykłada poeta. Zdrowy jego rozum przedstawia się nam w całej pełni i wybornym wykładzie. Różni się od Lucyljusza leni, że polityka czasów »uspokojonych« przez cesarstwo prawie w tych utworach się nie odzywa; prócz tego łagodniejszą jest ich treść i zaczepność. Kiedy Lucyljusz gromił i kazał, morał Horacjusza ośmiesza raczej ludzkie przywary, bo poeta ma przekonanie, że ośmieszenie bywa często bardziej skuteczną bronią od kazań. Epikurejczyk, jakim był Horacjusz, chciałby tak życie ułożyć, aby przy tem jak najwięcej przysporzyć sobie przyjemności i bliźnim, aby innym nie naprzykrzać się, ale także uchronić się od nudy ze strony innych. Morał stoicki przemawiał do duszy każdego Rzymianina, więc i Ho¬racjusz niekiedy przywdziewa tę odświętną, urzędową szatę, gdy chce do rodaków przemawiać. On sam jest
wyznawcą dróg i pojęć pośrednich, tej złotej drogi środkowej, aurea mediocritas, która jest według niego drogą najlepszą. Filozofowie, szczególnie stoiccy i cy¬niczni, popularyzowali wtedy swe nauki w wykładach, rozprawach, kazaniach, przeznaczonych dla szerszej publiczności. Cynik Bion Borysthenita byl w trzecim wieku przed Chr. lakim greckim wędrownym nauczy¬cielem i mówcą. Z morałów i gawęd Biona, z satyr innego cynika, Menipposa z Gadary, zaczerpnął tedy Horacjusz niejedno natchnienie i niejeden motyw swych satyr. Żywo w nich rozwijają się myśli, ubrane często w djalogi między zmyślonym uczestnikiem roz¬mowy i samym poetą; ten ostatni nie staje na wy¬niosłym piedestale, lecz, moraiizując i karcąc drugich* upomina i karci nieraz samego siebie, spowiada się przed ludźmi ze swoich usterków i słabości. Pożycie z Mecenasem, który był człowiekiem wybrednym w do¬borze towarzyszów, paucorum hominum, wyostrzyło smak poety i jego wykwintność życiową. Gawędy Ho¬racjusza są wyznaniami człowieka światowego augu¬stowskiej epoki; zakon ten i-przepisy życia poświęcił Horacjusz swemu mifemu opiekunowi Mecenasowi. Literackie rozważania znalazły także miejsce w tych gawędach; wszak już Lucyljusz często się puszczał na literackie rozprawy. — W ogóle zaliczymy tę ga¬wędę Horacjusza do najdoskonalszych, nieśmiertelnych utworów rzymskiej literatury, godnych rówieśników Georgik wergiljuszowych. Że obok rozważań moral¬nych znalazło się tu nieraz miejsce dla rodzajowych obrazków, opisów zdarzeń codziennych, wypływało to
z natury pierwotnej rzymskiej »satyry«, której mianem obejmowano wiersze różne i najróżnorodniejszej osnowy. Liryka u Horacjusza pojawia się później. Nie była ona wyrazem, potrzebą młodzieńczych uczuć, lecz wytworem dojrzalszego wieku. Jako człowiek 35-letni zaczął ją zapewne uprawiać w r. 30, a pieśni zbioru trzy-ksiąikowego powstały od r. 30 do r. 23 przed Chr.
W r. 17 przed Chr. obchodził August i Rzym uroczystość wieku, t. z. ludi saeculares. Wyprawiać miano takie obrzędy co stulecie, aby bogów prze¬błagać, prosić ich o usunięcie wszelkiego złego na¬gromadzonego w ubiegłym wieku, o lepsze dla ludz¬kości świty i czasy. Niepokój dziejowy często uda¬remniał uroczystość w roku właściwym, a dlatego niechano ją niekiedy zupełnie, lub odkładano na rok stosowniejszy. Tak się stało i teraz, i dopiero w r. 17 urządzono obchód, który się miał odbyć wiele wcześniej. Horacjuszowi wola cesarza powierzyła napisanie od¬powiedniego hymnu. Wysławił on w nim bogów, prze-dewszystkiem bóstwa opiekuńcze cesarza, Apoilina i Dianę, upomniał swych rodaków. Choć zaś poprzednio byl się zarzekał, że do liryki nie wróci, krokiem tym sprzeniewierzył się tym postanowieniom. Więc znowu między rokiem 17 a 13 przed Chr. zaczęły się po¬jawiać wierszyki liryczne Horacjusza i złożyły się osta¬tecznie na czwartą ód księgę, piętnaście obejmującą tylko utworów. Są tu odgłosy spóźnionych miłostek, meorum finis amorum, są pieśni sławiące wiosnę, naj¬częściej zaś przemawia patrjotyzm; wysławił Horacjusz pasierbów Augusta, Drususa i Tiberiusa, za ich zwy-
cięstwa naddtmajskie, uwielbił w gorących wyrazach samego cesarza. Poeta jest pewniejszym swego po¬słannictwa niż dawniej, a nastrój tych pieśni jest po¬ważniejszy.
Około r. 23 powrócił także Horacy do rodzaju twórczości, do której przedewszystkiem był powoła¬nym, do gawędy. I odtąd wtórzyła ona ostatnim latom jego żywota. Staje się jednak coraz bardziej filozoficzną, bo starzejącemu się poecie zagadnienia fllozofji wysuwały się na pierwszy plan interesu. A dalej literackie zagadnienia znalazły w tej późniejszej ga¬wędzie dużo uwzględnienia, a to znów dlatego, że wobec poety młode pokolenie stawało z odmiennemi hasłami; jedni uwielbiali tylko dawnych starych auT torów, inni głosili, że nastrój poetyczny i natchnienie może się obywać bez nauki i pracy, co Horacjusza szczególnie raziło i godziło w sam rdzeń jego prze¬konań. Te gawędy ostatnie wystosowywał on do roz¬maitych adresatów i ubrał w formę listów. Dlatego też późniejsi nazwali te sermones Epistulae (listy). W pierwszym zbiorze mamy dwadzieścia listów, po¬wstałych zapewne w latach 23—20 przed Chr. Są wśród nich pisma, prawie zupełnie listy rzeczywiste przypominające; inne zbliżają się do rozpraw o roz¬maitych życia problemach. Nigdzie piękniej ani wy¬mowniej nie zachwalano miary, która była statecznem hasłem poety. Myśl jest lotną i skacze dowolnie od przedmiotu do przedmiotu; morały splatają się ciągle z wyznaniami, co napomnieniom odbiera natręctwo i nudę. — Po r. 20 przed Chr. przybyły jeszcze 3 długie
przez to zacierają się i bywają stłumione indywi¬dualne uczucia, których my od liryki w pierwszym żądamy rzędzie. Inną jest ta liryka od naszej. Kiedy u nas bywa wypowiedzeniem i spowiedzią najtajniej¬szych, najgłębszych uczuć i myśli, wszelkich drgnień duszy poety, który częstokroć sobie śpiewa, nie ludziom, u Horacego jest ona najczęściej rozmową z bliźnim, rodzajem dialogu, którym on się wywnętrza, a nieraz zamierza pouczyć tego, do którego po imieniu się zwraca. Horacy śpiewa do ludzi, przyjaciół; nie szczędzi im często duchowego obroku i retoryki, bo według wyznania poety zadaniem ucieszać bliźnich lub dosko¬nalić. Adresy są przeważnie ściśle określone i niema prawie utworu niep oświecone go wyraźnie określonej osobistości; okoliczności tymczasem, przedmioty, co dały pochop do pieśni, bywają mniej wyraziste, bo w nich plątają się często odgłosy literatury i cudzych przeżyć z własnemi. Liryka ta jest, jakby wyrazić się można, mniej pogłębioną, rzadziej poczętą w taj¬nikach podświadomych i świadomych własnej duszy, jak liryka nowożytna. Już to, że zwraca się po na¬tchnienie czy do boga, jak Apollo, czy do Muzy, ob¬jawia te zewnętrzne podniety, stwierdza jakąś cechę pośredniości, od której bezpośrednie wylewy liryczne nowożytnego poety przeważnie są wolne. — Naj¬głębsze uczucia drgają u Horacego w sławieniu przy¬jaźni: był on, jak inni współcześni, człowiekiem pau-corum hominum, wybrednym w doborze przyjaciół, ale z tymi, których wybrał, obcował i poufalił się zażyłe, jak z Mecenasem, Wergilim, którego wszakże
nazwał polową swej duszy. Tutaj spokojne uczucia, sedati motus, dochodzą do głosu, ale za to trwałe i stanowcze; miłość natomiast u Horacjusza przed¬stawia się raczej jako lasas, igraszka; ani jedna dzie¬wczyna wśród jego kochanek nie rysuje nam się wy¬raźniej, jako też nie wraziła się głęboko w serce poety. Ani więc Lalage ani Chloe nie staje nam tak przed oczami, jak Lesbia Katulla lub Cynthia Proper-cjusza, lub i nawet Piania Tybulla. — W rozmowach z Bogiem, które również bywają często natchnieniem i osnową liryki, także Horacy nie ma znamion zaży¬łości ani zżycia; parcus deorum caltor et injreąuens, on, czciciel bogów mierny i niewierny, nie jest po¬chopnym do wynurzeń osobistych wobec bóstwa, co najwięcej zdobywa się na hymn trochę oziębły, prawie urzędowy. I wtedy błąka się po Olimpie, nie wiedząc, kogo' w pierwszym rzędzie zaczepić, a dla większej pewności wzywa bogów gromadnie, bo z ża¬dnym bliższa ufność ani miłość go nie wiąże. — Wy¬stępuje atoli niekiedy wobec własnego społeczeństwa z pewnem namaszczeniem kapłariskiem; choć należy do trzody Epikura, umie ubrać wtedy odświętnie myśli, życzenia i morały w jędrne zdania, wrażające się w duszę i pamięć, bo zna hasła dawnej rzymskiej dzielności i tężyzny, zakosztował retoryki, a język rzymski o pełnych, gromkich dźwiękach nada się i po¬służy do takich przykazań. Zdobędzie nas jednak częściej, niż term naukami i hasłami poprawy, swą prostotą i wdziękiem, swobodą i uśmiechem figlar¬nym. Południowiec to pełnej krwi, różny tem od
rzewnego, spokojniejszego Wergilego, co pochodził z północnej Italji. — Prostota Horacego, która nas ujmowała w jego lirycznych utworach, objawia się jeszcze wymowniej w jego niezrównanych gawędach, satyrach i listach, w których ze zdrowym sądem i ro¬zumem, zdrowym smakiem rozprawia swobodnie o problemach życia, tarciach i przeciwieństwach, o dąż¬nościach literatury. Wypowiedział on się tutaj z wielką otwartością, bez żadnej najczęściej retoryki i pozy, z najgłębszych swych przekonań i zasad, któremi kie¬rował się w życiu. I do tych haseł, które rozsiał po swych pieśniach, dorzucił sporo zdań i wyroków, co nie zwie¬trzały przez wieki. Bo zdrowy rozum i szczęśliwe, zwięzłe wyrażenia stały się rękojmią ich nieśmiertelności. Niechaj tedy poeta, w polską szatę przybrany, idzie w nasze społeczeństwo. Starożytni spisywali często pożegnalne pieśni, pełne życzeń pomyślnej prze¬prawy dla odjeżdżających w dalekie podróże. Zwały się te pieśni Propemptika. Prosili boga wichrów, aby im sprzyjał, a zawarł wszelkie burze i powiewy, któ-reby podróżnych odwodziły od zamierzonego celu. I my dziś życzymy nowemu, polskiemu Horacjuszowi, aby szczęśliwie po kraju naszym pielgrzymował, trafiał do dusz i uczucia, aby pomyślne wiatry mu towarzyszyły w tej wędrówce, a bogi zawarły ten dech wpływów zatrutych, które niszczą wszelkie wzloty szlachetne i zagrażają naszej wiekowej cywilizacji.
Kazimierz Morawski.
TREŚĆ
Strona
Słowo wstępne Kazimierza Morawskiego I
PIEŚNI KSIĘGA I.
I. Poświęcenie * (Maecenas, atavis edite) .... 1
II. Zbawca {lam satis terris) 4
III. Wergilemu na drogę [Sic te dwapotens Cypri) 7
IV. Wiosna (Soluitur acris hiems) . ■ 9
V. Do wiarołomnej (Quis multa graciłis) .... 11
VI. Co ja śpiewam (Scriberis Vario) 12
VII. Lek na troski (Laudabunł alii claram Rhodon) 13
VIII. Czemu? (Lydia dic per omnis) . 16
IX. Zima (Yides ut alta stel nive) 17
X. Hymn do Merkurego (Mercuri facunde nepos) 18
XI. Carpe diem (Tu ne ąuaesieris) 19
XII. Pan ziemski August (Quem mrum aut heroa) . 20
XIII. Zazdrość (Cum tu Lydia) 24
25 26 28 30 31
XIV. Przestroga (O nauis referent in marę) . .
XV. Proroctwo Nereusa (Pastor cum traheret)
wła wina (Nullam Y-are. sacra) 31
XIX. Nowa miłość (Mater saeva Cupidinum) .... 33
XX. Czem cliata bogata j Viłepotabis modicisSabinum) 34
XXI. Hymn do Apollina i Dyany (Dianam tenerae) . 35
XXII. Pod skrzydłem cnoty (Integer uitae) 36
XVI. Odwołanie (O maire pulchra filia) .... XVII. Zaprosiny (Velox amoenum) XVIII. Pochwała wina (Nullam Vare sacra)
Strona
XXIII. Próżne strachy (Vitas inuleo) . 37
XXIV. Tren (Quis desiderio sit pudor) 38
XXV. Do nieużytej (Parcius iunctas) 39
XXVI. Memu Lamji (Musis amicus tristitiam) .... 40
XXVII. W biesiadnym kole (Natis in usum) 41
XXVIII. Ostatnia prośba rozbitka (Te maris et terrae) 43
XXIX. Więc to prawda? (leci beatis nunc Arabum) . 46
XXX. Wezwanie (O Venus regina) 47
XXXI. Czego wieszcz pragnie? (Quid dedicatum poscit) 48
XXXII. Do lutni (Poscimus si ąuid uacui) 50
XXXIII. Do Albiusa Tybulla (Albi,ne doleas) 51
XXXIV. Nawrót (Parcus deorum cultor) 52
XXXV. Modlitwa do Fortuny (O diva gratum ąuae
regis) , *. 53
XXXVI. Powitanie przyjaciela (Et turę et fidibus) . . 56
XXXVII. Nie zginęła ojczyzna (Nunc est bibendum) . . 58
XXXVIII. Mirtowy wieniec (Persicos odi puer) .... 60
PIEŚNI KSIĘGA II.
I. Do Asiniusa Polliona (Motam ex Metello) ..... 61
II. Mędrzec królem (Nułlus argento color) 64
III. Mądrość w życiu (Aeąuam memento) ..... 66
IV. Niewolna królewna (Ne sit ancillae) 67
V. Lalage (Nondum subacla) 69
VI. Kącik na starość (Septimi Gades aditure) .... 70
VII. Na powrót przyjaciela (O saepe mecum) .... 72
VIII. Nie wierzei (Utld si iuriś) . 74
IX. Do Walgjusza Rufa (Non semper imbres) .... 75
X. Złota mierność (Rectius vives Licini) ...... 76
XI. Wino, śpiew i kobieta (Quid bellicosus Cantaber) 78
XII. Licymnia (Nolislóngaferaey. ......... 79
XIII. Przeklęte drzewo (Ule et nefasto te posuit die) . 81
XIV. Los nieuchronny (Eheu fugaces) -83
XV. Teraz a niegdyś (lam pauca aratro) . . , . . ~.~ 84
XVI. Szczęśliwa mierność (Otium diuos rogat) .... 86
XVII. W życiu i śmierci nierozłączni (Curme ąuerellis) 88
XVIII. Ubogie szczęście {Nón ebur neąue aureum) . ■ 91
XIX. Dytyramb (Bacchum in rethotis) ....... 93
XX. Wieszcz nieśmiertelny (Non usitata nec tenui
ferar) 95
PIEŚNI KSIĘGA III.
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX. - X.
XI.
; XII.
. XIII.
xiv.
xv.
xvi.
XVII. XVIII.
XIX. XX.
: XXI.
XXII.
XXIII.
XXIV.
xxv.
Nie tędy droga! (Odi profąnum uolgus) ..... 98
Rzymianin (Angustam amice pauperiem) .... 102
Mąż niezłomny i prawy (lustum et tenacem) . . 104
Pieśń o Muzach (Descende caelo) , , .... ■ . . 107
Ojczyzna nad życie (Caelo tonantem) 112
Rak, co Rzym toczy (Delicta maiorum) 115
Stałość w miłości (Quid jles, Asterie) ..... 118
Rocznica (Martiis caelebs) ........... 120
Pogodzeni (Donec gratus eram) . . . . . . . . 122
Serenada (Extremum Tanain) .......... 124
Danaidy (Mercuri nam te docilis) ... . . . . . 12i
Monolog Nęobuli (Miserarum est neąue aniori) . 128
Zdrój Randuzyi (O fons .Bandusiue) ...... 129
Powrót Cezara {Herculis ritu modo dictus) , . * 138
Starej babie (Uxor pauperis Ibyci) 132
Szczęśliw, kto przestaje na małem (Inelusam
Danaen) 13*
Do Lamji (Aeli vetusto) . . . : . . . . . . . . . 136
Święto Fauna (Faunę nympharum) . .:.',. ■-"■ . - 137
140 [zasłonięte] 143
W biesiadnem gronie (Quantum distet ab Inacho) 1
Ejże, wara! (Non vides, ąuanto moueas) . . . -
Do dzbana (Q nata mecum ćonsule) . ': . . . .
Poświęcenie pinji (Montium custós) . . .. ■"■ • •
Ofiara bogom miła (Caelo supinas) . . . . '-• . ■ 143
Zachłanność (łntactis.opulentior) ... .... 14S
Dytyramb (Quo me Bacche rapis) „....-. . . 145
Strona
XXVI. Weteran Cyprydy (Vixi puelłis) . 150
XXVII. Galaiei na drogę (Inpios parrae recinentis) . . 151
XXVIII, Święto Neptuna (Festo ąuid połius die) .... 155
XXIX. Do Mecenasa {Tyrrhena regum progenies) . . . 156
XXX. Nieśmiertelność wieszcza (Exegi monumentom) 160
PIEŚNI KSIĘGA IV.
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
XIII.
XIV.
XV.
Miłosne pokłosie (Intermissa Venu$ diu) ..... 162
Łabędź i pszczółka (Pindarum quisquis słudeł) . , 164
Do Melpomeny (Quem tu Melpomenę semel) , , . 169
Orle loty (Qualem ministrum fulminis) ...... 170
Wyczekiwanie (Diuis orte bonis) ......... 175
Przed jubileuszem (Dive quem proles Niobea) , . 178
Pieśń wiosenna (Diffugere niues) 180
Dar wieszcza (Donarem pateras) , . 182
Do Lolljusza (Ne forte credas interitura) ..... 184
Do Liguryna (O crudełis adhuc) 187
Urodziny Mecenasa (Est mihi nonum superantis) 188
Gość z nardem (lam veris comites) . 190
Zblakły obraz (Audiuere Lyce) 192
Pogromca świata (Quae cura pałrum) ..,,,. 194
Sprawca pokoju (Phoebus uolentem proełia) . , . 197
Hymn ;ubileuszowy (Carmen saeculare) . . . ■ . 199
JAMBY.
I. Rozłąka? (łbis Liburnis) 205
II. Lichwiarz Alflus (Beatus Ule, qui procul negotiis) . 207
III. Przeklęty czosnek (Parenłis olim si quis) .... 210
IV. Licha figura (Lupis et agnis) 212
V. Czarownice (At o deorum ąuidąuid) - 214
VI. Psie głosy (Qutd immerentis hospites) 219
VII. Przekleństwo (Quo, quo scelesti) . ..' 220
VIII. Wierzba spróchniała (Bogare longo pntidam te) . 221
IX. Hejże, triumfie I (Quando repostum Caecubum) . . 223
Strona
X. Mewjuszowi na drogę [Mała soluta nauis) .... 225
XI. W pętach. Amora (Petti, nihil me sicut antea) . . 226
XII. Natrętnej (Quid tibi vis mulier) 228
XIII. Najsłodsze pociechy (Horrida tempestas) .... 229
XIV. Co mi kończyć jambów nie daje (Móllis inertia cur) 230
XV. Niewieście przysięgi (Nox erat et caelo) . , . . , 231
XVI. Na wyspy szczęśliwe! [Altera lam teritur) . . . 232
XVII. Kanidja (lam iam efficaci) 236
SATYR KSIĘGA I.
Satyra I. (Qui fit Maecenas) 243
» II. (Ambubaiarum colłegia) 249
» III. (Omnibus hoc vitium) . 257
» IV. (Eupolis atąue Cratinus) , . . . . . . ... 264
» V. (Egressum magna me esccepit) 271
B VI. (Non quia Maecenas) 27$
» VII. (Proscripti regis Rupili) 286
» VIII. (Olim truncus eram) . 28&
» IX. {Ibam forte via Sacra) 292
» X. (Lucili quam sis mendosus) . 296
SATYR KSIĘGA II.
Satyra I, (Sunt ąuibus in saturd) 303
» II. (Quae uirłus et ąuanta) ........... 308
» III. (Sic raro scribis) 314
» IV. (Unde et quo Catius) 332
» V. (Hoc quoque Tiresia) 337
» VI. [Hoc erat in uotis) 342
» VII. (lam dudurn ausculto) . . ,. . 34S
» VIII. (Ut Nasidieni iuuit) 355
LISTÓW KSIĘGA I.
List I. do Mecenasa 361
» II. do Lolljusza Maksyma 367
Strona
List III. do Juljusza Florusa 370
IV. do Albjusza Tybulla 372
» V. do Manljusza Torkwata 374
» VI. do Numicjusza .............. 376
» VII. do Mecenasa 380
» VIII. do Celzusa Albinowana . . ;',.'■;"'. . . . . 385
» IX. do Tyberjusza Klaudjusza Nerona ..'... 386
» X. do M. Arystjusza Fuska 387
» XI. do Bullatiusa 390
» XII. do Ikcjusza . . . . , 392
» XIII. do Winniusa Asiny 394
» XIV. do swego rządcy . . . ■. . . : . . . . . ■ 396
» XV. do Numonjusza Wali . 399
» XVI. do Kwinkcjusza Hirpina ■. . . . . 402
» XVII. do Scewy . .-.. 406
» XVIII, do Lolljusza Maksyma ....... ... 409
: » XIX. do Mecenasa . . .... . . . . , , . ; . . 415
. » XX. do swej książki . 418
LISTÓW KSIĘGA II.
List I. do Augusta '....... 421
» II. do Juljusza Florusa .... , 437
List do Pizonów (O sztuce poetyckiej) ........ 448
"Wykaz imion własnych ................ 474
WYKAZ IMION WŁASNYCH
SKRÓCENIA: g. — góra; ra. — miasto; rz. —rzeka; w. —wyspa.
Acheroncianie — mieszkańcy m. Acherontia (dziś Ace-renza) w Apulji.
Achilles — syn Peleusza i bo¬gini morskiej Tetydy, król Mirmidonów w Tessalji, największy bohater grecki pod Troją.
Achiwi- inna nazwa Greków.
Adrya — morze Adrjatyckie; pan Adryi — bożek morza Adrjatyckiego.
Afryk, Africus — gwałtowny wiatr południowo-zacho¬dni, przeciwny Akwilono-wi,, który z północnego wschodu wieje.
Agamemnon — syn Atreusa (Atryda), król Mycen.
Agryppa, M. Yipsanius Agrip-pa (ur. 63, um. 12 przed
Chr.)—słynny wódz rzym¬ski, prawa ręka Augusta.
Ajaks, Aiax — syn Telamona, bohater grecki pod Troją.
Akroccrauńskie skały, Acro-ceraunia- przylądek w pół¬nocnym Epirze, niebezpie¬czny dla żeglarzy.
Akwilon, Aąuilo — wiatr pół¬nocno-wschodni.
Albunea — nimfa źródlana, da¬jąca wyrocznie w jednej z grot, wyżłobionych przez wody Anienu w pobliżu Tiburu.
Alcej, Alcaeus — sławny liryk grecki, współczesny Sa-fonie.
Alcyda, Alcides — syn Alceusza (domniemany), Herkules.
Algid, mons Algidus — lesiste
pasmo górskie między Tu-sculum a Yelitrae (dziś Monti di Yeletri).
Aliatt, Alyattes — król Lidji.
Allobrogi, Allobroges — wojo¬wniczy szczep galski, mie¬szkający pomiędzy Izarą, Rodanem a jeziorem ge-newskiem. Posłowie Allo-brogów zdradzili w Rzy¬mie »warchołóv«, tj. spi¬skowców Katyliny w r. 63 przed Chr.
Alpy retskie, Alpes Raetae ~ pasmo Alp między prze¬łęczą św. Gotarda a szczy¬tem Ortler.
Amfjon, Amphion — syn Jowi-szaiAntjopy,króltebański; przy dźwięku jego lutni - miały kamienie same ukła¬dać się w mury, otaczają¬ce Teby.
Anakreon z Teos w Jonji (w VI wieku przed Chr.), sławny poeta liryczny, śpiewak wina i miłości.
Anchizes, Anchises — ojciec Eneasza.
Anien, Anio — rz. w Lacjttm, lewy dopływ Tybru.
Ankus Marcjns, Ancus Mar-cius — król rzymski.
Antenor — bohater trojański.
Antjoch, Antiochus — z przy¬domkiem Wielki, król sy-
ryjski (224-187 przed Chry¬stusem).
Antyloch, Antilochus — syn Nestora.
Apenin, Appenninus — pasmo górskie w środkowej Italji.
Apollo—syn Jowisza i Latony, zrodzony na wyspie Delos, bóg słońca i światła, mu¬zyki i poezji.
Apul, AppuluH — mieszkaniec Apulji.
Arabowie szczęśni, Arabes — mieszkańcy Szczęśliwej Arabji.
Archiloch, Archilochus (VII w. przed Ch.) — twórca jambów, tj. poezji uszczyp¬liwej, kąsającej; zachował;' się tylko nieliczne ułamki z jego utworów.
Argonauci, Argonautae ~ to¬warzysze Jazona, jadący z nim na okręcie Argo po złote runo do Kolchis.
Argos — m. i kraina na Pelo¬ponezie,
Armcnja, Armenia — kraina w M. Azji.
Ary ej a, Arricia — m. w La^ cjum w pobliżu góry Al¬bańskiej.
Arymin, Ariminum (dziś Ri-mim) — m. na wschodniem wybrzeżu morza Adrjaty¬ckiego, w środk. Italji.
Atlas — syn Tytana Japeta król hesperyjskiej (zacho¬dniej) krainy; Atlasa wo¬dy— ocean Atlantycki.
Atrej, Atreus — podał w po¬trawie bratu Tyestesowi upieczone członki jego dzieci.
Atlasów potomek — wnuk Atlasa, Merkury.
Atrydzi, Atridae — synowie Atreusza, Agamemnon i Me¬nelaus.
Aufid, Aufidus — rz. w Apulji.
Auster—niezdrowy wiatr po¬łudniowy, scirocco.
Awentyn, mons Auentinus — jeden z siedmiu pagórków rzymskich na południe od Palatynu.
Bach, Bakchus, Bacchus — syn Jowisza i Semeli, bóg wina, zrodzony w Tebach.
Baje, Boicie — urocza okolica powyżej Neapolu, zasiana wspaniałemi willami rzym¬skich bogaczy, modne ką¬piele.
Bancja, Baniia—m. w Apulji.
Bassarej, Bassareus—przydo¬mek Bakchusa.
Batyll, Sathgllus — młode pa¬cholę, przedmiot pederastji.
Bityn, Thynus — mieszkaniec Bitynjij krainy leżącej na
połdn. wybrzeżu morza Czarnego w M. Azji.
Błonie, zob. Marsowre Pole.
Bospor, Bosporus - cieśnina morska, łącząca morze Czarne z Hęllespontem.
Breunowie, Breuni — szczep alpejski w dolinie rzeki Innu.
Brutus, M. lunius Brutus—re¬publikanin, jeden z zabój¬ców Cezara, zginął śmier¬cią samobójczą po klęsce pod Philippi (42 przed Ch.).
Brytannowie, Brylonowie, Britanni — mieszkańcy Brytannji.
Bupal, Bupalus — rzeźbiarz, miał wspóinie z bratem swym Atenisem wykonać karykaturę jambografa Hipponaksa (VI w. przed Chr.), za co tenże zemścił się na nich tak dotkliwie, że obaj bracia życie sobie odebrali z rozpaczy.
Cekub, uinum Caecubum — szlachetne, nieco cierpkie wino z połudn. Lacjum.
Centaurowie — bajeczne po¬twory : pół konia i pół czło¬wieka.
Cerber, Cerberus — pies-po-twór trójgiowy, strzegący wstępu do podziemia.
Cerera, Ceres—córka Saturna, bogini zbóż i plonów pol¬nych. oCerery święte obja¬wienie*: —tajemnice eleu-zyńskie.
Cezar, C. Julius Caesar—1) dy¬ktator 2) adoptowany przez niego siostrzeniec Okta-wjan, późniejszy cesarz August.
Charybda, Charybdis — prze¬zwisko nienasyconej i chci¬wej hetery.
Chimera, Chimaera—potwór, ziejący ogniem, z głową lwią, ogonem smoczym, tułowiem kozim.
Chios — w. na morzu Śród-ziemnem w pobliżu brze¬gów M. Azji. Chijczyk — wino z tej wyspy.
Cybele — małoazjatycka bo¬gini płodnych sił przyro¬dy; kapłani jej, Korybanci, opętani szałem, czcili ją orgiastycznemi tańcami, krzykami i hałaśliwą mu¬zyką.
Cyklop — potwór ludzki o jed-nem oku.
Cyklopi, Cyclopes — olbrzy¬my, synowie Nieba i Ziemi, kują dla Jowisza strzały
- piorunowe.
Cypry da, Cypris — bogini Cypru, Wenus.
Cyrce, Circe — córka słońca, czarodziejka, u której w swei tułaczce bawił Uli-kses.
Cyterejska pani — Wenus, tak zwana od wyspy Cytery (u południowego brzegu Peloponezu), gdzie była osobliwie czczona.
Dak, Dakowie, Daci — lud, mieszkający w dzisiejszej Rumunji.
Danaa ród, dziewki — Danai-dy, córki króla Danaosa, za to, że pomordowały swych mężów, w podzie¬miu napełniają wodą becz¬kę, która ma dno dziurawe.
Daun,Daunus—mityczny król Daunji (Apulji).
Daunia— dawna nazwa Apulji.
Deifob, Deiphobus — brat He¬ktora, bohater trojański.
Delfy, Delphi — m. w Focy-dzie pod Parnasem, słynne z wyroczni Apollina.
dclraacki triumf—odniesiony w r. 39 przez Polljona nad Delmatami (w dzisiejszej Dalmacji).
Delos —jedna z Cyklad (naj¬mniejsza), miejsce urodze¬nia Apollina i Dyany.
delska bogini —Dyana, uro¬dzona i czczona na Delos-
Demokryt zAbdery (ur. mię¬dzy 470 a 460, urn. 361 przed Chr.) obok Leukippa wła¬ściwy twórca filozofji ato-mistycznej; celem pozna¬nia jest u niego błogi spo¬kój, wolny od namiętności) stąd tradycja nazwała go śmiejącym filozofem.
Diespiter, zob. Jowisz.
Dyana, Diana — córka Jowisza i Latony, siostra Apollina, bogini łowów i księżyca.
Dyomed, Diomedes — syn Ty-deusa, jeden z najwięk¬szych bohaterów greckich pod Troją.
j Aeacus — syn Jowisza i nimfy Eginy, król wyspy Enopja, przezwanej od imienia matkiEginą, wpod-ziemiu jeden z trzech sędziów: Minos, Eakus i Radamantys.
Enceladj Enceladus — jeden z Gigantów.
Eneasz, Aeneas— syn Anchi-zesa i bogini Wenery, ura¬tował świętości trojańskie z palącej się Troi i wraz z. niedobitkami trojańskie-mi osiadł w Lacjum; jego synlulus Ascanius, jest pra-ojcem rodu Julijskiego, " . gens Julia, do którego
. przez adopcję należał także August.
Ennjusz, Q. Ennius (239—169 przed Chr.) — właściwy twórca literatury rzym¬skiej, autor epopei Annales, w której opiewał dzieje Rzymu od przybycia Ene-asza do Italji aż do swoich czasów (zachowało się tylko 600 wierszy), trage-dyj i satyr.
Eol, Aeólas — bóg wiatrów.
eolski ton — lesbijski (wyspa Lesbos była zamieszkana przez szczep eolski).
Epikur, Epicurus (ur. 342, uin. 271 przed Ghr.) — twórca filozofji, od niego nazwa¬nej epikurejską, stawiają¬cej na miejsce stoickiej my¬śli czucie, jako najwyższą zasadę filozoficzną; jest to filozofja materjalistyczna w przeciwieństwie do stoickiego idealizmu.
Ereb, Erebus — podziemie.
Erymant, Erymanthus -~ pa¬smo górskie w Arkadji.
Eskwilije, Esąuiliae ~ dziel¬nica Rzymu, w której miał pałac Mecenas.
Eufrat, Euphrates—rz. w Azji.
Eumenidy, Eumenides—furje, boginie zemsty i kary na świecie i w podziemiu.
Eur, Eurus—wiatr wschodni.
Europa, Europę — córka króla fenickiego,Agenora, siostra Kadmusa, założyciela Teb.
Euterpe— jedna z dziewięciu Muz, bogini poezji liry¬cznej.
Faeton, Phaethon — syn Słoń¬ca i Klimeny, naparł się u ojca wozu słonecznego, ale niedoświadczony w sztuce powożenia, wy¬puścił z rąk lejce, a rozhu¬kane rumaki zbliżyły ryd¬wan słoneczny do ziemi, która o mało nie spłonęła, a Faeton, napół spalony spadł do rzeki Erydanu.
Falant, Phalantus — przy¬wódca drużyny spartań¬skiej, która opuściwszy ojczyznę, założyła miasto Ta rent.
Falern, ager Falernus — gó¬rzysta okolica w Kampanji, wydająca wyborne wino, vinum Falernum.
Faun, Faunus — bożek leśny, bóg opiekuńczy wieśnia¬ków.
Fawoni, Fauonius ~ z grecka Zefirem zwany, łagodny wiatr zachodni, wiejący na wiosnę.
Feak, Feacka gawiedź, Fea-
kowie —bajeczny lud (O-
dyss. V. 278 nstp.). Feb, Phoebus — przydomek
Apollina. Filip, zapewne L. Marcius
Philippus, konsul r. 91 —
sławny mówca. Forent, Forentam — miasto
w Apulji (dziś Forenza). Fundani, C. Fundanius — ko-
medjopisarz, przyjaciel
Horacego i Mecenasa. Furje, Furiae — trzy straszne
boginie, wymierzające karę
zbrodniarzom.
Galez, Galaesus ~ rz. w po¬łudniowej Italji, wpada do zatoki Tarenckiej.
Gallowie, Galii — mieszkańcy Gallacji w M. Azji, którzy w sile 2,000 koni jeszcze przed bitwą pod Akcjum z sw37m królem Amy ntasem przeszli na stronę Okta-wjana (J. IX 17).
Ganimed, Ganymedes — syn Trosa, piękny młodzieniec, porwany na rozkaz Jowi¬sza przez orła i zaniesiony na Olimp, gdzie ojcu bogów nalewa wino do czary.
Gargan, Garganus — góra w Apulji.
Gelonowie, Geloni — szczep scytyjski nad Donem, Scy-
towie europejscy wo-góle.
■Genaunowie, Genauni—szczep alpejski w dol. rzeki Innu.
Geryon, Gergones — olbrzym o trzech głowach i ciałach; Herkules zastrzelił go z łu¬ku i zabrał mu liczne trzody bydła.
<łetowie, Getae — lud tracki, mieszkający po obu brze¬gach dolnego Dunaju.
Getulja, Gaetulia — kraj, część Numidji w półn. Afryce.
Giganci, Gigantes — synowie ziemi, sturękie olbrzymy, szturmowali niebo, chcąc strącić z tronu Jowisza; mogli być pokonani tylko przy pomocy śmiertelnego Herkulesa.
Giges, Gyges — piękny chło¬piec z Kilidu w M. Azji.
Glauk, Glaucus — sprzymie¬rzeniec Trojan, przywódca Lików.
Gracje, Gratiae -- boginie wdzięku, towarzyszki We¬nę ry.
Graje, Grai — inna (starsza) nazwa Greków.
Hannibalski potwór, Hanni-bal — sławny wódz Karta-giński, śmiertelny wróg Rzymian.
Hektor, Hector — syn Pryama, bohater trojański.
Helikon, Helicon—pasmo gór¬skie w Beocji,siedlisko Muz.
Hem, Haemus — pasmo gór¬skie w Tracji (dziś Bałkan).
Herkules, Hercules — syn Jo¬wisza i Alkmeny, wykonał 12 nadludzkich prac, m. i. wdarł się do podziemia, ażeby stamtąd uprowadzić Cerbera.
Hesperja, Hesperia »kraina zachodnia*; — Italja.
Hesperyjskie morza — zacho¬dnie, ocean Atlantycki.
Hiber — mieszkaniec Hiberji (Hiszpanji).
Hiberia — Hiszpanja.
Hydra — dziewięciogłowy smok-potwór w jeziorze Lerna (da południe od Argos). Herkules wypło¬szył ją ognistemi strzałami z bagniska i ucinał jej gło¬wy; ale ponieważ po odcięciu jednej wyrastały zawsze dwie nowe głowy, więc Herkules pozostałą nasadę szyi przypalał go¬rejącą żagwią, a jedną z głów, która była nie¬śmiertelną, przywalił skałą.
Hymet, Hymettus—g. w Atyce, słynna z wybornego miodu i marmurów.
lapyg — lupi.x —' wiatr pół-nocno-zachodni, pomyślny dla żeglarzy, płynących z Italji na wschód.
Iberów ojczyzna — Zberza(dziś Gruzja) pod Kaukazem; graniczyła z Kolchidą, więc metonyin. Kolchis, kraina trucizn i czarów.
Ikar, Icarus — syn Dedala, puścił się z ojcem na skrzy¬dłach w powietrzne prze¬stwory, lecz zbliżywszy się nadto ku słońcu, wpadł w morze, gdyż od gorących promieni słoneczn3'di sto¬pniał wosk, którym pióra u skrzydeł były zlepione.
Iksjon, lxion — syn Flegjasza, króla Lapitów, ojciec Piry-tousa, przypuszczony do uczty bogów, chciał uwieść Junonę i zato przykuty zo¬stał w podziemiu do ogni¬stego koła, które się z nim ustawicznie obraca.
Ilja, llia (czyli Rea Silvła) — jest wedle starszego poda¬nia, którego się trzyma Ho¬racy (P. I 2, 17 i III 3, 32), córką Eneasza a siostrą - Juhasa, od którego: się ■ wywodzi ród Julijski (gens lulia); po śmierci została żoną Tybru (bożka rzeki).
Ujon, Ilion — inaczej Troja,
Q. Horatius Flaccus.
m. w M. Azji w pobliżu Hellespontu.
Inach, Inachus — najstarszy (bajeczny) król argiwski.
Ilitya, Ilithyia — bogini po¬rodów.
Ister — dolny Dunaj..
Haka — wyspa na morzu Jońskiem.
Jowisz, Juppiter, Diespiter—r syn Saturna, najwyższy z bogów i władca świata górnego.
Julijska gwiazda — rodu Jul-juszów, gens lulia, do któ¬rej przez adopcję należał August; podobnie Julij-skie nakazy — Augusta.
Junona, luno — małżonka Jo¬wisza.
Kadm, Cadmus — założyciel Teb w Beocji, został za¬mieniony w smoka.
Kalen, kaleńskie soki —wy-feorne wino ż okolicy ra. Kales, w Kampanji, oinum Calenum.
Kalendy, Kalendae—pierwszy dzień miesiąca. ,:
Kalliope —jedna z 9-ciu Muz, bogini epopei.
Kamena — bogini śpiewu
i poezji. : :■ .
Kanidja, Canidia — osławiona czarownica. - s: 31
Kamili, M. Furius Camillus ■— pięciokrotnie dyktator, po klęsce nad Allją 390 przed Chr. zebrał rozbitków i po¬biwszy Gallów, którzy już Rzym zdobyli, został zbaw¬cą ojczyzny (uczczony za-szczytnem mianem pater patriae); umarł 364 r. przed Chrystusem. Kapitol, Capttolium — zamek
w Rzymie.
Kapua, Capua — m. w Kam-panji.
Kastor i Polluks — bliźniaki, synowie Jowisza i Ledy, bóstwa opiekuńcze że¬glarzy.
Katon, Cato — Było dwu Ka¬tonów: 1) M. Porcius Cato Maior (Censorius), śmier¬telny wróg Kartaginy, wo-jownikipisarz, przedstawi¬ciel starorzymskiej cnoty, um.H9przedChr.2)M.Por-cius Cato Uticensis, nieugię¬ty republikanin.przeciwnik Cezara, życie sobie odebrał w Utyce po przegranej pod Tapsus r. 46 przed Chr.
Kaukaz, Caucasus — góry dzie¬lące Europę od Azji.
Klio, Clio— jednaz9-ciu Muz, bogini historji.
Kodrus, Codrus—król ateński
Kolchy, Colchi — mieszkańcy
krainy Kolchis pod Kau¬kazem.
Kolofon — m. w M. Azji nad rz.Hales, w pobliżu morza.
Konkanowie, Concanes — lud w Hiszpanji, pijący krew końską.
Krąg, Cragus — lesiste pasmo górskie w Licji w pobliżu m. Patara.
Kwiryna wzgórze — collis Quirinalis, pagórek Kwi-rynalski na północ od fo¬rum.
Kwiryt, Kwiryta, Quiris — za¬szczytny tytuł obywatela rzymskiego, nie zostają¬cego pod bronią.
Laertjada, Laertiades — syn Laertesa, Ulikses.
Lakonki, Lacaenae — mie¬szkanki Lakonji.
Lanuwium, Lanuuium — m. w Lacjum.
Lapitowie, Lapitltae — baje¬czni mieszkańcy Tessalji.
Lary, Lares — bogi domowe.
Latona — córka Tytana Cea, matka Apollina i Dyany.
Lesbos — w. w pobliżu brze¬gów M. Azji, lesbijski ton — pochodzący z Lesbos, oj¬czyzny Alceusza i Safony, których Horacy naślado¬wał.
Lete — rz. w podziemiu, z któ¬rej dusze po śmierci piły zapomnienie.
Liber—przydomek Bakchusa.
Lib]a,Lybia~północna Afryka.
Licyda, Lycidas — zob. Batyll.
Licysk, Lyciscus, zob. Batyll.
Lide — śpiewaczka i lutnistka.
Ligury n, Ligurinus, zob. Batyll.
Lik, Lgcus, zob. Batyll.
Likowie, Lycii — mieszkańcy Licji, krainy w M. Azji, sprzymierzeńcy Trojan.
Likurg, Lycurgus — król Edo-nów w Tracji, rozszarpany końmi z rozkazu Bakchusa za to, że się z toporem targnął na Bakcbantki.
Lucyl, Lucyli, C. Lucilius (ur. 148, um. 103) — twórca sa¬tyry rzymskiej.
Lukan — mieszkaniec Lukanji w połudn. Italji.
Lukretył, Lucretilis mons — góra w sąsiedztwie po¬siadłości Horacego (dziś Monte Gennaro),
Luna, siostra Heliosa (słońca) i Eos (jutrzenki) — bogini księżyca, utożsamiana pó¬źniej z Djaną.
Mars— bóg wojny.
Mars — wojownik ze szczepu
Marsów. Marsa Pole, Marsowe Pole lub
Błonie, Marsa rozłogi, Cam¬pus Martius — nizina nad Tybrem, miejsce zgroma¬dzeń ludowych, przecha¬dzek, gier, zabaw i ćwiczeń gimnastycznych. ■
Marsowie, Marsi — waleczny lud górski, mieszkający w środkowej Italji w Ape¬ninach dookoła jeziora la~ cus Fucinus; Marsów wojna — wojna ze sprzy¬mierzeńcami.
Maryka, Marica — staroitalska bogini, czczona osobliwie w Minturnae.
Massagetowie, Massagetae — lud scytyjski, sąsiadujący od półn. wschodu z Par-tami, meton. Parto wie.
Massyk, uinum Massicum — wyborne wino ze stoków gór mons Massicus w Kam-panji.
Mecenas, C. Cilnius Maecenas (ur. ok. r. 74—64, um. 8 r. przed Chr.), najbliższy przyjaciel, doradca i po¬mocnik Augusta, serdeczny przyjaciel Horacego.
Med, Medus, meton. zam. Part.
Megilla opuncka — Greczynka z Opus w środk. Grecji.
Melpomena, Melpomenę— je¬dna z 9-ciu Muz, bogini poezji lirycznej.
31*
Menela, Menelaus — syn Afre-usa, brat Agamemnona, król Sparly.
Merkury, Mercurius — syn Jo¬wisza i Mai, poslannik bo¬gów, przewodnik dusz w podziemiu, bóg kunsz¬tów, wynalazków, poetów, kupców i złodziei, opiekun : trzód.
Meryon, Meriones — druhldo-meneusa z Krety, jeden z bohaterów greckich pod Troją.
Miasto — Rzym.
Mimas—jeden z Gigantów.
Minoś—król Krety, w podzie¬miu sędzia umarłych.
Minturna, Minturnae — m. w Kampanji.
Mygdonja, Mygdonia — część .Frygji, obfitująca w złoto.
Mysowie, Mysi — mieszkańcy krainy Mysia w M. Azji.
Neptun, Nepfanus—bóg morza.
Ness, Nessus, centaur, trafio¬ny śmiertelnie strzałą Her-kulesa, podarował Dejani-rze szatę, krwią jego zbro¬czoną, ręcząc, że zapomocą tej szaty odzyska miłość Herkulesa, gdyby ją kiedy straciła. Szata jednak spra¬wiła wcale inny skutek; obleczony w "nią Herkules
poczuł straszne męczarnie i nie mogąc wytrz}'mać bólu, wstąpił na stos, który kazał Filoktetowi podpa¬lić. (Ouidius, Przemiany IX 103—273).
Nestor — syn Neleusa, król m. i krainy Pylos na Pe¬loponezie.
Nifat, Niphates — pasmo gór¬skie w połudn. Armenji.
Nirej, Nłreus — syn Charopa i Aglai, król wyspy Syme (między Rodus a Knidus), najpiękniejszy z pomiędzy Achajów, walczących pod Troją.
Nony, Nonae — siódmy dzień w marcu, maju, lipcu i październiki], zresztą piąty dzień miesiąca.
Not, Nothus — imię młodzień¬ca (III 15, 11).
Not, Notus — wiatr połudn.
Numa Pompiljus — drugi król rzymski.
Numancja, Numantia — m. na niedostępnej skale w His-pania Tarraconensis, opie-, rała się długo potędze rzymskiej, zdobyta wresz¬cie w r. 133 przed Chr. przez Scypjona Afrykań¬skiego Młodszego.
Olimp, Olympus -r-g. w Ma-
cedonji, siedziba bogów, niebo.
Orfej, Orfeusz, Orpheus—syn Apollina i Muzy Kalliopy, mityczny śpiewak tracki.
Orjon, Orion — olbrzym-my-śliwy, zabity przez Djanę. i umieszczony w zodyaku jako gwiazda.
Ork, Orkus, Orcus—bóg pod¬ziemia.
Ozyrys, Osiris — niałżoneklzy-dy, bóg słońca i Nilu, czczo¬ny w Egipcie. Kuglarz (L. I 17, 58) był widać osiadłym w Rzymie Egipcjaninem.
Pad, Padus — rz. w półn. Italji.
Paktol, Pactolus — rz. tocząca złoty piasek w Lidji.
Pałlada, Pallas — przydomek Minerwy.
Pantoosa plemię — Euforbus, Trojańczyk.
Parnasi stok — Parnas, święta góra Apollina, Dyonizosa i Muz w Focydzie (w Gre¬cji środkowej).
Panazy, Parrhasius — sławny malarz grecki, współ¬czesny Sokratesowi..
Peljon, Pelion—g. w TessaljL
Pelops — syn Taritala, króla Frygji, przybył młodzień¬cem na półwysep, nazwany od niego Peloponezem.
Pen—Fenicjanin, Kartagińczyk.
Penaty, Penales — bożki do¬mowe.
Penelopa — cnotliwa żona Uliksesa.
Pentej, Pentheus — syn Ech-jona i Agawy, król tebań-ski, rozszarpany przez sza¬lone Rakchantki za karęr że chciał przytłumić cześć Rakchusa.
Persowie —- u H-go zam. Par¬to wie.
Pierjn, Pieria — kraina w Ma-cedonji, siedlisko Muz.
Pind, PLndus— pasmo górskie w środkowej Grecji, za¬chodnia granica Tessalji.
Pindar, Pindarus — najwięk¬szy liryk grecki (522—442 przed Chr.).
Plankus, L. Munatius Plan-cus — konsul r. 42, stronnik Antoniusza, przerzucił się następnie na stronę Okta-wjana; na jego to wniosek uchwalił senat w r. 27 no¬wemu władcy zaszczytny tytuł Augustus, w r. 22 był cenzorem.
Platon — uczeń Sokratesa, sła¬wny lilozof grecki (tir. 429, urn. 348 przed Chr.).
Pluton, Pluto—bóg podziemia. Plutona sługa — Charon, przewoźnik na rzece Styks.
Polihy ltmjayPo/y Ziymma —je-
Pyrra, Pyrrha — córka Epi- Retowie, Rhaeti ~ lud alpej- Sardes — m. stolica Lidji.
dna z dziewięciu Muz, bo- meteusa, małżonka Deuka- ski, sąsiadujący z Winde- Sardynja, Sardinia — w. na
gini hymnów. Ijona. Z potopu, którym likami (w dziś. Tyrolu morzu Śródziemnem.
Pontska góra—w krainie Pon- ukarał Jowisz ludzkie ple- i wschodniej Szwajcarji). Saturn, Saturnus — ojciec Jo-
tus nad morzeni Czarnem mię, wyratował się tylko Rod, Rhedus — w. w pobliżu wisza; dwory Satur-
w M. Azji. Deukaljon z Pyrrą. brzegów M. Azji. na — niebo; także pla-
Porflrjon, Porphyrion —jeden Pyrrus, Pyrrhus — król Epiru Roinulus — syn Marsa i Ilji neta Saturn, łudziom
z Gigantów. (307—272 przed Chr.). (Rey Sylwji), pierwszy szkodząca.
Postumus — nieznany bliżej Pytagor, Pytagóras z Samos — król rzymski. Satyrowie, Satyri— bożkowie
przyjaciel Horacego. fiJ. gr., żyjący w VI w. prz. pól i lasów, towarzysze
Prenest, Praeneste — m. w gó- Chr., wierzył w wędrówkę Sabin, uinum Sabinum — wino Bakchusa.
rach Sabińskich (dziś Pa- dusz (metempsyehozę). z górzystych okolic Sabiń- Scytowie, Scythae — lud ko-
lesłrina). skich. czowniczy, mający swesie-
Prometej, Prometeusz, Pro- Rea, zob.-Ilja. Sabinka, Sabina — kobieta dziby nad Dnieprem i Do-
mełheus — syn Japeia i Kli- Reguł, Regulus — M. Attilius z kraju Sabinów, gdzie się nem.
meny, Tytan, miał czło- Regulus, konsul r. 267 i 256 zachowały i kwitnęły do- Septymi, Septimius — przy-
wieka ulepić z błota i tchnąć przed Chr., dostał się w r. bre obyczaje. jaciel Horacego.
weń własności, zapożyczo- 255 po przegranej bitwie Sabo"wie, Sabaei — lud mie- Serowie, Seres — Chińczycy.
ne od zwierząt; on też pod murami Kartaginy do szkający w Arabia Felix Skopas, Scopas — z Paros,
wykradł ogień z nieba niewoli. Wysłany przez (dziś Jemen). sławny rzeźbiarz grecki
i obdarzył nim ludzkość. Kartagińczyków do Rzymu Saflcka nuta, metrum Sapphi- (392—350 przed Cbr.).
Za tę zbrodnię przykuł go z warunkami pokoju, odra- cum — miara wiersza, wy- Smyrna — bogate m. nad za-
Jowisz do skały na Kauka- dził senatowi zawarcie ha- naleziona przez Safonę. toką tejże nazwy w Lidji
zie i zesłał nań orła, szar- niebnego pokoju, za co po Safona, Sappho — sławna (w M. Azji).
piącego we dnie wątrobę, powrocie do Kartaginy po- poetka (628 — 568 przed Sorakt, Soracte — g. w Etru-
która w nocy odrastała na niósł śmierć wśród męczar- Chr.) z Lesbos, zamieszka- rji, o 37 kim. na północ od
nowo. ni. Podanie wymyśliła nie- łym przez szczep eolski; Rzymu, około 700 m. wy-
Protej, Proteus — zmienny nawiść rzymska do Kartagi- stąd lutnia eolska. soka (dziś Monte di S. Ore-
bóg morski. ny oraz chęć usprawiedli- Salamina, Salamis — w* w po- ste). Śnieg dłużej leżący
Prozerpina, Proserpina —cór- wienia okrucieństw, jakich bliżu brzegów Attyki w za- na S. należy do rzadkości.
ka Jowisza i Cerery, bogini się Rzymianie względem toce Sarońskiej; druga Sa- Stenel, Stenelus — syn Kapa-
podziemia. jeńców kartagińskich do- lamina — m. na Cyprze. neusa, druh Dyomeda.
Pryam, Priamus — król trojań. puszczali. Salern, Sałernum — m. w po- Stezychor, Stesichorus — z Hi-
Pryap, Priapus — bóg pło- Rem, Remus — brat Romulusa. łudn. Italji. mery naSycylji, sławny li-
dności w polu i w oborze, Ret, Rhoetus — jeden z Gi- i Samos — w. w pobliżu brze- ryk grecki (645—560 przed
stróż ogrodów. gantów.
c " ■ gów Lidji w M. Azji.
i Chr.), udoskonalił pieśń
chóralną przez to, że do strofy i antystrofy dodał epodos (dośpiew).
Styks, Styx -— rzeka w pod¬ziemiu.
Surrent, Surrentum (dziś Sor-rento) — ni. nadmorskie w Kampanji, na południe od Neapolu.
Suzą — stolica Persów; por. Persowie.
Sybill księga — księgi Sybil-lińskie, wyroczne, tak zwa¬ne od dwu Sybill: kumań-skiej i tyburtyńskiej, spisa¬ne wjęzyku"greckim, prze¬chowywane wsklepie świą¬tyni Jowisza kapitolińskie-gopod nadzorem kapłanów . Quindecim uiri sacris faci-tindis.
Sydończyk — mieszkaniec m. . Sydonu w Fcnicji, Fenicja¬nin wogóle. ■ J
Sygambrowie,Sz/#ambW—wo¬jowniczy szczep germań-- ski nad Renem. _:
Sylen, Siłenus — sędziwy Sa¬tyr, wychowawca i nie¬odstępny towarzysz Bak-chusa,
Sylwan, Siluanus — bożek la¬sów i pasterzy; Sylwa-
.: na ogrody — zarośla, pełne krzewów kolcza¬stych (macchia).
Symonid, Simonides — stawny liryk grecki (559 - 469 przed Chr.).
Syreny— dziewice na jakiejś wyspie, wabiące słodkim głosem żeglarzy po to, że¬by ich zgubić (Horn. Odyss. XII 39 nst.).
syrskie olejc-assyryjskic, wo¬góle wsch. olejki pachnące.
Syrty, Syrtes — Mała i Wielka, dwie zatoki morza Śród¬ziemnego, wrzynające się W ląd -afrykański; meton. ląd przyległy.
Syzyf,S/syp/ius—toczy w pod¬ziemiu pod górę ogromny głaz, który ciągle spada na
r ; dół i Syzyf rozpoczyna nie¬wdzięczną pracę na nowo.
Tantal, Tantalus — syn Jowi¬sza, król Frygji, za to, że poćwiartował własnego syna i poczęstował nim w potrawie zaproszonych na ucztę bogów, chcąc się przekonać, czy istotnie są wszechwiedzący, został wtrącony do podziemia i cierpi tara wieczny głód . i pragnienie.
Tantalidy — potomstwo Tan-tala: Pelopsijego synowie Atreus, Tyestes i 11-stu innych synów:
Tarent, Tarentum — m. porto¬we w połudn. Italji (dziś Otranto).
Tarkwinjusz, Tarąuinius Su-perbus — ostatni król rzymski.
Teba, Teby, Thebae'— miasto w Beocji.
Tempy, Tempe — urocza do¬lina w Tessalji.
Tessal—mieszkaniec Teśsalji, Achilles (H 4, 10).
tessalskie ognie — Mirmido-nów, mieszkających we Ftiotis w Tessalji.
Tetyda, Thetis — córka mor¬skiego bożka, Nereusza, , matka Achillesa.
Teucer—syn Telamona, wład¬cy wyspy Eginy, celny łucznik.
Torkwat, Torąuatus (P. IV 7, , 23) — nieznany bliżej przy¬jaciel Horacego, bogaty handlarz olejków wschodu.
Trakowie, Thraces — lud mie¬szkający we wschodniej części półwyspu Bałkań¬skiego.
Troił, Troilus — syn Pryama, zabity przez Achillesa.
Troja, zob. Iljon.
Tyber, Tiberis — rz. mająca swe źródło w Etrurji i uchodząca do morza Śródziemnego.
Tybur, Tibur (dziś Tiuoli) ~ m. nad Anienem w Lacjum u stóp gór Sabińskich.
Tyburn, Tiburnus — założyciel m, Tibur (Twoli). :
Tydyda, Tydides — syn Ty-deusa, Dyomedes.
Tygrys, Tigris — rz. w Azji.
Tyfoej, Typhoeus — syn Gai (Ziemi) i Tartarosa, ol¬brzym stugłowy, zabity przez Jowisza piorunem, gdy chciałzawłsdnąć świa¬tem, lub też strącony do podziemia i przywalony górą Etną.
Tyr, Tyrus — m. w FenicjL
Tyrtej; Tyrtaeus — wedle po¬dania kulawy bakałarz ateński, wezwany przez Spartan w czasie drugiej wojny Messeńskiej, miał swemi pieśniami zapalać Spartandoboju; zachowa¬ły się trzy elegje bojowe Tyrteusza (Lirycy greccy, sta. 9 nstp.).
Tyrydat, Tiridates—król Par¬to w.
Tytani — olbrzymi, potom¬stwo Uranosa i Gei (Nieba i Ziemi), sześciu synów i sześć córek; Jowisz strą¬cił ich do podziemia. Po¬tomkowie Tytanów zwali się również Tytanami.
Tytoń, Tithonus — syn Lao-medonta, porwany do nie¬ba przez Eos, która mu dała nieśmiertelność, ale zapomniała dać wieczną młodość.
Tytjos, Tityos — olbrzym, syn Ziemi, za to, że chciał gwałt zadać dziewiczej Latonie, strącony do pod¬ziemia, gdzie mu dwa sępy dziobią wątrobę.
Tyzyfona, Tisipiione— jedna z trzech Furyj (Eumenid), wymierzających karę zbro¬dniarzom.
Uiiks, Ulikses, Ulixes — syn Laertesa, król Itaki, głó¬wny bohater Odyssei.
Umid, Ummidius — nieznany bliżej chciwiec i sknera.
Ustyka, Ustica — zbocze góry w posiadłości Horacego.
Warjusz, L. Varius Rufus — przyjaciel Mecenasa oraz Wergilego i Horacego; poeta epicki, uprawiał także tragedję.
Watykan, mons Vaticanas — wzgórze w Rzymie na . prawym brzegu Tybru.
Weja, Vei -— ni. w Etrurji, w pobliżu Rzymu.
Wenafr, Wenafrum, Yena-
frum — miasto w Kam-panji nad rzeką Vol-tartius.
Wenera, Yenus — córka Jo¬wisza, i Dyony, matka Ku-pidyna czyli Amora, bo¬gini miłości.
Wergili, P. Vergilius Maro, {ar. 70, urn, 19 przed Ghr.) epik rzymski, autor Buko¬lik, Georgik i Eneidy, przy¬jaciel Horacego.
Westa, Vesta — bogini ogniska domowego i narodowego; w świątyni jej w pobliżu forum utrzymywały We-stalki wieczysty ogień.
Windelikowie, Yindelici — lud alpejski, zajmujący pół¬nocno - wschodnią część Szwajcarji, południowe części Eadenu i Wirtem-bergji oraz Tyrol.
Wulkan, Yulcanus — syn Jo¬wisza i Junony, bóg ognia i sztuki obrabiania me¬tali ; jego czeladź — Cyklopi kujący dla Jowisza pio¬runy.
Zatybrze — dzielnica Rzymu, położona na prawym brze¬gu Tybru (dziś Trasteuere).
Zefir, Zefirek, Zephyrus, po łać. Fauonius — łagodny wiatr zachodni.
WIELKOŚĆ 19,5X13CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY XVI STRON WSTĘPU+496 STRON TEKSTU.
STAN :OKŁADKA DB,BLOK KSIĄŻKI NIE JEST PRZYCIĘTY DO RÓWNA,EGZEMPLARZ CZĘŚCIOWO NIE JEST ROZCIĘTY,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB .
KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM
/ KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / .
WYDAWNICTWO GEBETHNER I WOLF 1924.
INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.
PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"
NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!
ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE
ZOBACZ STRONĘ O MNIE
