|
Tytuł |
Hodowla, chów i użytkowanie kóz |
|
Autor |
red. Jacek Wójtowski |
|
Wydawca |
Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu |
|
Rok wydania |
2013 |
|
Liczba stron |
426 |
|
Wymiary |
175 x 240 mm |
|
Okładka |
miękka |
|
ISBN |
[zasłonięte]978-8360-687-8 |
Podręcznik, którego autorami są wybitni polscy i zagraniczni specjaliści,
kompleksowo omawia zagadnienia hodowli i chowu kóz ze szczególnym
uwzględnieniem specyfiki rozrodu, żywienia, pielęgnacji oraz
charakterystycznych dla tego gatunku zachowań zwierząt. Szczegółowo
opracowany rozdział o pozyskiwaniu i przetwórstwie mleka koziego pozwala na
doskonalenie wiedzy z zakresu mlecznego użytkowania kóz. Omawiane
zagadnienia genetyki populacji oraz programów hodowlanych dla kóz mlecznych
umożliwiają poznanie dokonań i kierunków obecnie realizowanych prac
hodowlanych.
Książka zawiera najnowsze informacje na temat postępów cytogenetyki i
genetyki molekularnej w badaniach nad genomem kozy oraz obszerny rozdział
omawiający etiologię, epidemiologię i zwalczanie chorób kóz. Całość
uzupełniają liczne, piękne i starannie dobrane ilustracje, wśród których na
szczególne podkreślenie zasługują unikalne, w przeważającej większości po
raz pierwszy publikowane fotografie dzikich przedstawicieli podrodziny
Caprinoe. Podnoszą one walory naukowo-dydaktyczne książki, jako podręcznika
akademickiego, adresowanego przede wszystkim do studentów kierunków:
zootechnika, biologia i weterynaria.
Spis treści
1.WSTĘP 15
2. POCHODZENIE l UDOMOWIENIE KÓZ 17
GOSPODARCZE ZNACZENIE HODOWLI KÓZ NA ŚWIECIE 23
3. TYPY UŻYTKOWE KÓZ 33
Wstęp 33
Mleczny kierunek użytkowy 34
Mięsny kierunek użytkowy 35
Wełnisty kierunek użytkowy 37
Puchowy kierunek użytkowy 38
Kierunek wszechstronnie użytkowy (ogólnoużytkowy) 39
4. RASY KÓZ UTRZYMYWANYCH W EUROPIE 41
Polska 41
Szwajcaria 44
Niemcy 46
Francja 47
Hiszpania 48
Włochy 49
Grecja 51
Kraje Europy Środkowowschodniej 51
5. POZAEUROPEJSKIE RASY KÓZ 55
Azja 55
Afryka 56
Ameryka Południowa 59
Ameryka Północna 60
Australia i Nowa Zelandia 60
6. ROZRÓD 63
6.1. Biologiczne podstawy rozrodu kóz 63
Wprowadzenie 63
Układ rozrodczy kozy 65
Układ rozrodczy kozła 66
Dojrzałość płciowa 69
Dojrzałość rozpłodowa 69
Cykl rujowy 70
Objawy rui 74
6.2. Dobór par do rozpłodu i systemy pokrywania kóz 74
Kryteria doboru par do rozpłodu 74
Systemy krycia i stanowienia 75
Biotechniczne metody intensyfikacji rozrodu 79
Ciąża 83
Poród 85
Odchów koźląt przy matkach 87
6.5.1. Odpajanie koźląt 87
Odłączanie koźląt - metody odchowu 88
Upadki koźląt 89
7.ŻYWIENIE KÓZ 93
7.1. Zwyczaje i upodobania żywieniowe kóz 93
7.1.1. Strawność składników pokarmowych 93
7.2. Zapotrzebowanie kóz na składniki pokarmowe i zdolność pobrania paszy 96
Zapotrzebowanie na energię 96
Zapotrzebowanie na białko 100
Zapotrzebowanie na składniki mineralne 102
Zapotrzebowanie kozłów na składniki pokarmowe. Żywienie kozłów 104
7.2.5. Zapotrzebowanie kóz na wodę 105
7.3. Pasze stosowane w żywieniu kóz 105
Pasze „nietypowe" 105
Zielonki 105
Siano 108
Słomy 108
Kiszonki 108
Okopowe 109
Pasze treściwe 110
Pasze mineralne 111
7.4. Żywienie dorosłych kóz 111
7.4.1. Żywienie w okresie zasuszenia 111
Żywienie kóz w okresie wczesnej laktacji 115
Żywienie po okresie szczytu laktacji 121
Żywienie kóz karmiących koźlęta tuczone (opasane) 121
7.5. Żywienie koźląt 121
Zapotrzebowanie koźląt na składniki pokarmowe 121
Wykoty i pojenie siarą 122
Systemy odchowu koźląt 124
Sposoby pojenia koźląt 128
Pozostałe pasze w odchowie koźląt 129
Odsądzanie 130
Żywienie młodzieży hodowlanej 131
Żywienie koźląt tuczonych 133
7.7.1, Wpływ żywienia na jakość tuszy koźlęcej 133
7.7.2. Systemy tuczu koźląt 135
8. PASTWISKOWE ŻYWIENIE KÓZ 141
9. PIELĘGNACJA KRAJOBRAZU 147
10. UŻYTKOWANIE MLECZNE KÓZ 155
Fizjologia wytwarzania i wydzielania mleka 155
Wydajność mleka 156
Długość laktacji 156
Sezonowość produkcji mleka 158
Czynniki wpływające na mleczność kóz 158
Masa ciała 158
Wiek 160
Wielkość, typ i budowa wymienia 161
Pora roku, temperatura otoczenia 163
Wielkość miotu 164
Poziom żywienia 165
10.6. Skład chemiczny mleka 166
Skład podstawowy 166
Tłuszcz 166
Białko 168
Składniki mineralne 169
Witaminy 170
10.7. Pozyskiwanie mleka 170
Dój ręczny 170
Dój mechaniczny 173
Instalacje przenośne 173
Instalacje statyczne 174
10.8. Higiena doju 177
Higiena doju ręcznego 177
Higiena doju mechanicznego 177
Postępowanie z mlekiem po doju 179
Kontrola użytkowości mlecznej 179
Warunki Unii Europejskiej dotyczące produkcji mleka koziego 180
Wymagania dotyczące zdrowotności zwierząt w przypadku mleka surowego 180
10.13. Zachowanie higieny w gospodarstwie 181
11. PRZYDATNOŚĆ MLEKA KOZIEGO DO PRZETWÓRSTWA 187
Zagospodarowanie mleka koziego 187
Jakość mikrobiologiczna i higieniczna mleka koziego 190
Właściwości mleka koziego istotne dla przetwórstwa 192
Przydatność mleka koziego do produkcji serów 194
Przydatność mleka koziego do produkcji napojów fermentowanych 195
Przydatność mleka koziego do produkcji lodów 197
Przydatność mleka koziego do produkcji mleka UHT 199
Przyfermowy przerób mleka koziego 199
Wyposażenie 199
Przyfermowa produkcja mlecznych napojów fermentowanych 200
Przyfermowa produkcja serów 201
12. UŻYTKOWANIE MIĘSNE 207
Poziom produkcji 207
Czynniki wpływające na jakość mięsną 208
Metody oceny wartości mięsnej 211
13. UŻYTKOWANIE WEŁNISTE l PUCHOWE 219
Budowa okrywy włosowej 219
Mohair 220
Typy anatomiczne włókien 220
Historia hodowli kozy angorskiej 223
Chów kóz angorskich 225
13.3. Kaszmir 227
Charakterystyka wełny kaszmirskiej 227
Hodowla kozy kaszmirskiej 229
13.4. Kaszgora 232
SKÓRY KOZIE 235
WYBRANE ZAGADNIENIA CYTOGENETYKI l GENETYKI MOLEKULARNEJ 241
Wstęp 241
Organizacja genomu 242
Trzy poziomy badań 242
Kariotyp 242
Markerowa mapa genomu 245
Sekwencja genomu jądrowego i mitochondrialnego 246
Wykorzystanie polimorfizmu DNA w badaniach porównawczych 247
Nieprawidłowości chromosomowe 248
Podłoże genetyczne obojnactwa 249
Polimorfizm genów i ich związek z cechami użytkowymi 251
Wprowadzenie 251
Polimorfizm genów białek mleka 252
Polimorfizm genu białka prionowego i oporność na trzęsawkę 256
15.6. Modyfikowanie genomu (transgeneza) 257
16. ZAGADNIENIA GENETYKI POPULACJI l GENETYKI ILOŚCIOWEJ W HODOWLI KÓZ 263
16.1. Modele dziedziczenia cech 263
Wprowadzenie 263
Monogeniczny model dziedziczenia 264
Poligeniczny model dziedziczenia 267
Mieszany model dziedziczenia 269
16.2. Zmienność cech determinowanych przez wiele genów 271
Inbred i jego skutki 271
Parametry genetyczne 277
Komponenty zmienności fenotypowej 277
Definicje i metody oceny 280
Parametry genetyczne cech użytkowości mlecznej 284
Parametry genetyczne masy ciała 285
Parametry genetyczne cech reprodukcyjnych 286
Parametry genetyczne użytkowości wełnistej 287
Parametry genetyczne cech pokroju 288
Ocena wartości genetycznej 289
Wybrane elementy pracy hodowlanej i ocena ich efektywności 292
17. PROGRAMY HODOWLANE DLA KÓZ MLECZNYCH 299
Cele hodowlane 299
Program hodowlany dla kóz mlecznych we Francji 302
Program hodowlany dla kóz mlecznych w Hiszpanii 307
Program hodowlany dla kóz mlecznych w Norwegii 309
Program hodowlany dla kóz mlecznych w USA 315
Program hodowlany dla kóz mlecznych w Kanadzie 320
Hodowla kóz w Polsce 323
XVIII ZACHOWANIE SIĘ KÓZ 331
Typy zachowań 331
Hierarchia stadna i czynniki na nią wpływające 333
Zachowanie płciowe 334
Zachowanie kóz i koźląt w okresie okołoporodowym 334
Zachowanie pastwiskowe 336
Inne zachowania 336
19. PIELĘGNACJA KÓZ 339
Znakowanie 339
Dekornizacja 343
Usuwanie gruczołów piżmowych 345
Kastracja 345
Korekcja racic 346
Pielęgnacja okrywy włosowej i skóry 347
Inne zabiegi pielęgnacyjne 348
20. BUDYNKI INWENTARSKIE l POMIESZCZENIA DLA KÓZ 349
Koziarnia 349
Wyposażenie budynku inwentarskiego 355
Mikroklimat koziarni 357
Wymagania dla poszczególnych grup technologicznych 357
Pomieszczenia pomocnicze 358
21. CHOROBY KÓZ
21.1. Profilaktyka w stadzie kóz 361
Wprowadzenie 361
Ocena stanu zdrowia kóz w stadzie 362
Charakterystyka stanu zdrowia populacji kóz w Polsce 364
Zasady zwalczania chorób u kóz 371
21.2. Wybrane choroby zakaźne kóz 382
Bruceloza 382
Choroba Johnego 383
Enterotoksemia 385
Enzootyczne ronienie 387
Enzootyczne zapalenie płuc 388
Gorączka Q 389
Gruźlica 390
Listerioza 390
Niesztowica 392
Serowaciejące zapalenie węzłów chłonnych 393
Wirusowe zapalenie stawów i mózgu kóz 395
21.2.12 Zakażenie wirusem Schmallenberg 399
21.2.13. Zapalenie wymienia 400
21.3. Wybrane choroby pasożytnicze kóz 401
Choroba motylicza i choroba motyliczkowa 401
Kokcydioza 403
Nużyca 404
Robaczyca płuc 405
Robaczyca żołądkowo-jelitowa 406
Wągrzyca 408
Wszołowica i wszawica 409
Indeks rzeczowy 417
