Wstęp
Rozpocznę mą książkę o Janie Rutkowskim i jego pisarstwie historycznym i teoretycznym od zacytowania własnych zdań, któ­re sformułowałem w artykule opublikowanym w 1972 r. Pisa­łem wówczas następująco: „Każdy wielki humanista spełnia za­razem rolę filozofa, a jego wpływ można przyrównać do wpły­wu, jaki wywierają kolejno pojawiające się oryginalne systemy myśli filozoficznej. Mimo iż poznawanie świata rozwija się stop­niowo, systemy filozoficzne, niezależnie od tego, kiedy powstały, trwają w swej całości nie tylko jako historyczna pamiątka, lecz jako aktywny element życia. Jako zbiór pewnych niepowtarzal­nych intelektualnych całości — dorobek wielkich twórców hu­manistyki pozostaje trwałą wartością niezależnie od tego, czy w takim lub innym fragmencie późniejsze badania takich czy in­nych ich twierdzeń nie zweryfikowały. Dali oni przecież coś wię­cej aniżeli zbiór fachowych ustaleń; dali pewną intelektualną strukturę, współtworząc to, co nazwać można by klimatem życia naukowego (a zapewne nie tylko naukowego))! 1.
W przypadku Rutkowskiego niezależnie od tego, że do naro­dowej kultury, a także do dorobku światowej historiografii we­szła owa intelektualna całość właściwa tylko wielkim humani­stom, jego empiryczny i teoretyczny dorobek historiograficzny zachował w pełni swą aktualność i żywość funkcjonowania w obiegu naukowym. Co więcej — w wielu przypadkach okazu-
1 J. Topolski, Jan Rutkowski — prekursor nowoczesności, „Kultu-ra11, No 9 (455), R.X, z 27 lutego 1972, s. 3.

Tytuł: