Wstęp
Rozpocznę mą książkę o Janie Rutkowskim i jego pisarstwie historycznym i teoretycznym od zacytowania własnych zdań, któ­re sformułowałem w artykule opublikowanym w 1972 r. Pisa­łem wówczas następująco: „Każdy wielki humanista spełnia za­razem rolę filozofa, a jego wpływ można przyrównać do wpły­wu, jaki wywierają kolejno pojawiające się oryginalne systemy myśli filozoficznej. Mimo iż poznawanie świata rozwija się stop­niowo, systemy filozoficzne, niezależnie od tego, kiedy powstały, trwają w swej całości nie tylko jako historyczna pamiątka, lecz jako aktywny element życia. Jako zbiór pewnych niepowtarzal­nych intelektualnych całości — dorobek wielkich twórców hu­manistyki pozostaje trwałą wartością niezależnie od tego, czy w takim lub innym fragmencie późniejsze badania takich czy in­nych ich twierdzeń nie zweryfikowały. Dali oni przecież coś wię­cej aniżeli zbiór fachowych ustaleń; dali pewną intelektualną strukturę, współtworząc to, co nazwać można by klimatem życia naukowego (a zapewne nie tylko naukowego))! 1.
W przypadku Rutkowskiego niezależnie od tego, że do naro­dowej kultury, a także do dorobku światowej historiografii we­szła owa intelektualna całość właściwa tylko wielkim humani­stom, jego empiryczny i teoretyczny dorobek historiograficzny zachował w pełni swą aktualność i żywość funkcjonowania w obiegu naukowym. Co więcej — w wielu przypadkach okazu-
1 J. Topolski, Jan Rutkowski — prekursor nowoczesności, „Kultu-ra11, No 9 (455), R.X, z 27 lutego 1972, s. 3.

Tytuł:

Autor: JERZY TOPOLSKI

Wydawnictwo i rok wydania: WARSZAWA 1986 PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE Wyd. I
2800 + 200 egz.

Stan: -bdb

Oprawa: miekka

Ilość stron: 310 str.

Format: 14,5x20,5 cm

Ilustracje: posiada

Spis treści:
Część pierwsza
KOLEJE ŻYCIA I BIOGRAFII NAUKOWEJ JANA RUTKOWSKIEGO (1886 - 1949)
Rozdział I. W kręgu rodzinnym. Edukacja badacza (1[zasłonięte]886-19). Po­
czątki nowoczesnej historii gospodarczej 11
Nieco genealogii. Rodzice i dom rodzicielski .... 11
Lata dziecięce i młodzieńcze (1886 - 1905). Geneza światopo­
glądu 17
Studia we Lwowie (1905 - 1909) 24
Rutkowski a początki nowoczesnej historii gospodarczej w Pol­
sce (1905 - 1909) 35
Rozdział II. Między Lwowem a Poznaniem. Dalsze dojrzewanie nau­kowe. Tworzenie nowej historii agrarnej (1909 - 1919) .... 43
Ekspedycja Rzymska (1[zasłonięte]909-19) 43
Studia we Francji (1[zasłonięte]910-19). Kontakt z H. See. Małżeństwo 46
Praca w Biurze Statystycznym Wydziału Krajowego we Lwowie 58
Studia nad dziejami agrarnymi Polski przedrozbiorowej do
1917 r 65
Trudne lata wojenne. Habilitacja. Powrót do Warszawy. Plany
organizacyjne w zakresie historii gospodarczej .... 72
Rozdział III. Pierwszy okres poznański (1919 - 1939). Tworzenie pod­staw nowoczesnej historii gospodarczej. Szkoła Rutkowskiego . . 77
Działalność uniwersytecka i organizacyjna w Poznaniu . . 77
W Polskiej Akademii Umiejętności. Konferencje i zjazdy. Dzia­
łalność na polu międzynarodowym. H. See i M. Bloch . . 88
. 309
W kręgu rodziny i przyjaciół. Życie codzienne. Naczelne idee
życia 10&
Rozwijanie nowoczesnej historii gospodarczej. Powstanie szko­
ły Rutko wskiego 114
Rozdział IV. W czasie wojny 1939 r. i okupacji niemieckiej (1939 -
- 1945). Utrata rękopisów 137
Koleje losu (do końca sierpnia 1944 r.) 137
Praca naukowa w warunkach okupacji. Udział w konspira­
cyjnym nauczaniu wyższym 141
Po powstaniu warszawskim 148
Rozdział V. Drugi okres poznański. W latach powojennej odbudowy
(od lutego 1945 r. do 21 maja 1949 r.) 150
Odbudowa życia uniwersyteckiego. Stosunek do nowego ustroju 150=
Seminarium. Instytut Historyczny 156
Działalność Rutkowskiego poza Uniwersytetem Poznańskim . 163
Życie codzienne Rutkowskich w powojennym Poznaniu . . 176.
Praca naukowa. Odtwarzanie zaginionych rękopisów. Przed­
wczesna śmierć 183
Część druga
KONCEPCJE TEORETYCZNE I HISTORYCZNE RUTKOWSKIEGO
Rozdział VI. Rutkowskiego koncepcja nauki. Walka o nowy model
nauki historycznej i kształcenia historyków 191
Kryteria poziomu i postępu badań naukowych .... 191
Czynnik organizacyjny a poziom i postęp badań naukowych . 197
O nowy model nauki historycznej. Nowoczesna historia go­
spodarcza 200
Kształcenie historyków 208
Rozdział VII. Teoria syntezy historycznej. Podział dochodu społecz­
nego jako czynnik transformacji w historii i jako oś syntezy
dziejów gospodarczych 212
Synteza organiczno-humanistyczna. Krytyka syntez przyczy­
nowych i typologicznych 212
Podział dochodu społecznego osią syntezy dziejów społeczno-
-gospodarczych oraz podstawą teoretyzacji historii gospodarczej 217
Losy koncepcji podziału dochodów 231
4. Problemy periodyzacji w badaniu i w narracji historycznej . 239
Rozdział VIII. Rutkowski a teoria i metoda materializmu historycznego 243
Oceny i samooceny 243
Rozumienie materializmu historycznego przez Rutkowskiego . 253
310

Koncepcja podziału dochodów a teoria materializmu historycz­
nego 254
Feudalizm w ujęciu Rutkowskiego 258
Rozdział IX. Wyjaśnianie historyczne u Rutkowskiego: dzieje gospo­
darcze Polski XVI-XVIII w 262
Typy wyjaśnień u Rutkowskiego 262
Powstanie i rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej oraz
dualizm w rozwoju gospodarczym Europy czasów nowożytnych 264
Gospodarcza wartość poddaństwa 270
Czynnik gospodarczy w wyjaśnianiu rozbiorów Polski . . 271
Rozdział X. Ewolucja, rewolucja i socjalizm w poglądach Rutkowskiego 276
O charakterze studium pt. Feudalizm, kapitalizm, socjalizm 276
Feudalizm i powstawanie kapitalizmu 280
Rozumienie socjalizmu 284
Zagadnienie likwidacji kapitalizmu. Problemy budowy nowego
ustroju. Moralność socjalistyczna 287
Kultura demokratyczna i elitarna 299
Indeks osób 303



Strona o mnie

Moje aukcje (książki o zbliżonej tematyce. Kliknij.)

Uwaga! Na zdjęciach wokół liter możliwe charakterystyczne zniekształcenia - wynikają z konieczności kompresji zdjęć. W rzeczywistości zniekształcenia nie występują. Możliwe też błędy w opisie - z powodu niedoskonałości odczytu OCR, za co przepraszam.