Monografia niniejsza skierowana jest do osób, które pracują nad poprawą jakości swojego głosu pod opieką specjalistów.
Ma ona służyć przede wszystkim osobom, u których pojawiające się zaburzenia głosu niejako wymogły pracę nad
umiejętnym - nieobciążającym ponad miarę narządu głosowego - posługiwaniem się nim, nad dbałością o jego higienę
oraz jakość. Jednocześnie książka ta może okazać się przydatna dla wszystkich, którzy niekoniecznie w wyniku problemów
dotyczących głosu, ale w związku z własnymi zainteresowaniami pragną pracować nad walorem estetycznym, zwłaszcza
jakością swojego głosu, a także poprawnym jego wydobywaniem. W obu przypadkach praca taka musi odbywać się pod
okiem specjalistów w dziedzinie emisji i higieny głosu. Przedmiotem publikacji jest zatem głos mówiony, a w tym kontekście przed wszystkim wskazanie najbardziej sprzyjających warunków jego pracy - mowa tu zarówno o warunkach wewnętrznych względem ludzkiego organizmu, jak i wobec niego zewnętrznych. W związku z tak nakreślonym tematem, w pracy pojawiają się także informacje na temat zaburzeń głosu, ale również znajdują się w niej przykłady ćwiczeń, które mają pomóc rozwinąć umiejętności prawidłowego - fizjologicznego posługiwania się głosem bądź wspierać mogą terapię jego zaburzeń.
SPIS TREŚCI
Wstęp
1. Podstawowe pojęcia - glos mówiony, emisja i higiena głosu
1.1. Głos mówiony
1.1.1. Akt mowy a akt śpiewu
1.1.2. Głos mówiony a głos śpiewany
1.2. Emisja głosu
1.3. Higiena głosu
2. Lingwistyczne podstawy komunikacji
2. l. Funkcje języka
2.2. Warunki zaistnienia aktu komunikacji
2.3. Uniwersalia językowe
2.4. Pojęcie normy oraz błędu językowego
2.4.1. Kryteria językowe w ocenie wypowiedzi
2.4.2. Tendencje rozwojowe współczesnego języka polskiego
2.4.3. Rodzaje błędów językowych
2.5. Język - definicja
2.6. Język mówiony a język pisany
2.7. Rodzaje ustnej odmiany języka
2.8. Style i odmiany języka polskiego
2.9. Rodzaje wymowy w języku ogólnopolskim
2.9.1. Wybrane aspekty starannej i niestarannej wymowy
2.10. Najmniejsze elementy języka: głoska, fonem, litera
2.10.1. Głoska
2.10.2. Fonem
2.10.3. Litera
2.11. Fonetyka i fonologia
2.11.1. System fonetyczny języka polskiego
2.11.2. Klasyfikacje systemu spółgłoskowego
2.11.2.1. Klasyfikacja systemu spółgłoskowego pod względem
dźwięczności
2.11.2.2. Klasyfikacja systemu spółgłoskowego pod względem
stopnia zbliżenia narządów mowy
2.11.2.3. Klasyfikacja systemu spółgłoskowego pod względem
miejsca artykulacji
2.11.2.4. Klasyfikacja systemu spółgłoskowego pod względem
miękkości
2.11.2.5. Klasyfikacja systemu spółgłoskowego pod względem
położenia podniebienia miękkiego
2.11.3. Klasyfikacja systemu samogłoskowego współczesnego
języka polskiego
2.12. Cechy prozodyczne języka polskiego
2.12.1. Akcent
2.12.2. Intonacja
2.12.3. Iloczas
2.12.4. Tempo mowy
2.12.5. Wysokość głosu
2.12.6. Barwa głosu
2.13. Podsumowanie .
3. Anatomia i fizjologia narządu głosu
3.1. Teorie powstawania głosu
3.2. Anatomia narządu krtani
3.2.1. Budowa fałdu głosowego
3.2.2. Fizjologia fałdów głosowych
3.2.3. Przestrzenie rezonacyjne krtani
3.3. Mięśnie narządu krtani
3.4. Unerwienie narządu krtani
3.5. Unaczynienie narządu krtani
3.6. Fizjologia krtani
3.6.1. Powstawanie głosu w obrębie narządu krtani
4. Funkcja układu oddechowego w emisji i higienie głosu
4. l. Górne i dolne drogi oddechowe
4.2. Oddychanie spoczynkowe a oddychanie dynamiczne
4.3. Górne drogi oddechowe - anatomia, fizjologia oraz znaczenie
w emisji głosu
4.3.1. Anatomia i fizjologia jamy nosowej oraz jej znaczenie
w emisji głosu
4.3.2. Anatomia i fizjologia jamy ustnej oraz jej znaczenie w emisji głosu
4.3.2.1. Elementy jamy ustnej -język
4.3.2.2. Elementy jamy ustnej - gardło (nosogardło,
gardło środkowe, gardło dolne)
4.4. Dolne drogi oddechowe - anatomia, fizjologia oraz znaczenie
w emisji głosu
4.4.1. Krtań jako element układu oddechowego
4.4.2. Elementy dolnych dróg oddechowych - tchawica
4.4.3. Elementy dolnych dróg oddechowych - oskrzela
4.4.4. Elementy dolnych dróg oddechowych - płuca
4.5. Klatka piersiowa
4.5.1. Szkielet kostny
4.5.2. Mięśnie klatki piersiowej
4.5.3. Mięśnie warunkujące emisję głosu - przepona
4.6. Mięśnie jamy brzusznej
4.7. Znaczenie mięśni oddechowych w emisji głosu
4.8. Rodzaje oddychania
4.8. l. Rodzaje oddychania w literaturze
4.9. Podparcie oddechowe
5. Przestrzenie rezonacyjne
5.1. Rezonatory górne i dolne
5.2. Jama nosowa jako przestrzeń rezonacyjna
5.3. Funkcja rezonacyjna zatok
5.3.1. Zatoki szczękowe
5.3.2. Zatoki czołowe
5.3.3. Zatoki sitowe
5.3.4. Zatoki klinowe
5.4. Funkcja zatok w emisji głosu
5.5. Jama ustna jako przestrzeń rezonansowa
5.6. Jama gardłowa jako przestrzeń rezonansowa ...
5.7. Przestrzenie rezonansowe - kieszonki krtaniowe
5.8. Rezonatory dolne
5.9. Rezonans głowy oraz rezonans piersiowy
5.10. Rejestry głosowe
5.11. Wysokość dźwięku w emisji głosu
5.12. Natężenie dźwięku w emisji głosu
5.13. Czas trwania dźwięku w emisji głosu
5.14. Barwa głosu
5.15. Rodzaje nastawienia głosowego
6. Systematyka chorób narządu głosu
6. l. Zaburzenia organiczne narządu krtani
6.1.1. Ostre zapalenie krtani
6.1.2. Przewlekłe zapalenie krtani
6.1.3. Dysfonia w przypadku alergii
6.1.4. Dysfonia jako zjawisko towarzyszące w przypadku zaburzeń
organicznych
6.2. Organiczne zaburzenia głosu o charakterze wtórnym
6.2.1. Guzki występujące na fałdach głosowych
6.2.2. Polipy fałdu głosowego
6.2.3. Zmiany krwotoczne na fałdach głosowych
6.2.4. Pozostałe zaburzenia o charakterze wtórnym
6.3. Zaburzenia głosu typu dysplastycznego
6.3. l. Rowek głośni
6.3.2. Asymetrie krtaniowe
6.4. Zaburzenia głosu o charakterze czynnościowym
6.4. l. Dysfonia czynnościowa - zespół Bogart-Bacalla
6.4.2. Dysfonie czynnościowe, jako wynik nieprawidłowych technik
tworzenia głosu
6.4.2. l. Dysfonia czynnościowa o charakterze hipokinetycznym
6.4.2.2. Dysfonia czynnościowa o charakterze hiperkinetycznym
6.4.2.3. Dysfonia dysfunkcjonalna
6.4.3. Dysfonie czynnościowe - podsumowanie
6.5. Afonia
6.5. Zaburzenia głosu jako choroba związana z wykonywanym zawodem
w grupie nauczycieli
7. Psychologiczne aspekty emisji głosu
7.1. Zaburzenia głosu o podłożu psychicznym
7. l. l. Postępowanie terapeutyczne w przypadku afonii histerycznej
7. l .2. Rokowania w przypadku afonii histerycznej
7.2. Symptomy dysfonii o podłożu emocjonalnym oraz ich uwarunkowania
7.3. Studium przypadku - I
7.4. Rodzaj sytuacji komunikacyjnej jako czynnik psychogenny
8. Higiena głosu w pracy nauczyciela
8.1. Praca nauczyciela w kontekście zaburzeń głosu
8.1.1. Organizacja badań
8.1.2. Zaburzenia o charakterze dysfonii w grupie nauczycieli
- omówienie wyników badań
8.1.2.1. Rodzaje dysfonii wyróżnione przez nauczycieli
8. l .2.2. Higiena głosu w grupie nauczycieli
8.1.2.3. Czynniki warunkujące pracę narządu krtani w czasie
wykonywania czynności zawodowych przez nauczycieli
8.2. Studium przypadku - II
8.3. Pozostałe przyczyny dysfonii u nauczycieli
9. Posługiwanie się głosem wśród polityków
9.1. Zainteresowanie emisją, głosu jako element retoryki
9.2. Wybrane aspekty wykonania wypowiedzi oraz prowadzenia głosu
pozwalające kształtować swój wizerunek
10. Ćwiczenia oddechowe w nauce emisji głosu
10.1. Propozycje ćwiczeń rozluźniających
10.2. Ogólne zasady dotyczące prawidłowego oddychania w czasie fonacji
10.3. Ćwiczenia wspomagające naukę oddychania torem dolno-żebrowo-
-przeponowo-brzusznym lub przeponowo-brzusznym
10.3.1. Propozycje ćwiczeń aktywizujących pracę przepony
10.4. Ćwiczenia podstawowe z wykorzystaniem głosek bezdźwięcznych
11. Przykłady ćwiczeń fonacyjnych
11.1. Ćwiczenia aktywizujące i usprawniające artykulatory
11.2. Ćwiczenia przygotowujące fałdy głosowe do prawidłowej fonacji
11.3. Podstawowe ćwiczenia fonacyjne pozwalające osiągnąć właściwe
brzmienie głosu
11.4. Propozycje ćwiczeń z wykorzystaniem głoski [m] jako ustawiającej
głos w przestrzeniach rezonacyjnych twarzoczaszki
11.5. Propozycje ćwiczeń z wykorzystaniem pozostałych głosek
ustawiających głos w przestrzeniach rezonansowych twarzoczaszki
11.6. Ćwiczenia fonacji oparte na powtarzaniu zdań
11.7. Ćwiczenia emisji głosu z wykorzystaniem tekstów
12. Warunki higieny głosu na co dzień
Zakończenie
Słowniczek
Spis skrótów
Spis rycin i tabel
Bibliografia
Summary
