OKAZJA! UNIKALNE EMIGRACYJNE WYDANIE! (reprint wyd. z 1908)
KOMU SERCE ŁOMOCZE UKOCHANIEM ZIEMI OJCZYSTEJ, KTO DLA SPIECZONYCH WARG SZUKA ZDROJÓW KRYNICZNYCH W JASNYCH, PROMIENNYCH KARTACH DZIEJÓW, KOMU DROGĄ JEST
I TĘSKNOTA SARMACKICH JODEŁ, I ŁOPOT BITEWNY OLCH, I PIASTOWYCH JAWORÓW CICHE ROZHOWORY, I GOPŁA ZWIERCIADLANE PRZEŹROCZA, I WAWELU JAGIEŁ ŁOWY MAJESTAT,
I WARTKIEJ WILII POSZUMY I PÓL MAZOWIECKICH ZBOŻNE ŁANY, – TEN KSIĘGĘ TĘ POWITA UMIŁOWANIEM, TEN KSIĘGĘ TĘ ROZEWRZE Z PRZEJĘCIEM, TEN KSIĘGĘ TĘ CZYTAĆ I OGLĄDAĆ BĘDZIE ZE SKUPIENIEM…
DOŁĄCZONY SPIS RODZIN SZLACHECKICH OPARTY JEST PRZEDE WSZYSTKIM NA PUBLIKACJACH:
WIKTOR WITTYG, STANISŁAW DZIEDULEWICZ: "Nieznana szlachta polska i jej herby" - Kraków 1908
EMILIAN VON SZELIGA-ŻERNICKI: "Der Polnische Adel" - Hamburg 1900
Niniejsza książka zawiera pracę Zbigniewa Leszczyca: HERBY SZLACHTY POLSKIEJ
– wraz ze sporządzonym obecnie indeksem, oraz specjalnie opracowany
"SPIS RODZIN SZLACHECKICH Z PRZYSŁUGUJĄCYMI IM HERBAMI".
Podjęliśmy próbę opracowania zwięzłego, jednotomowego herbarza, który jednocześnie posiadałby jak najobszerniejszy wykaz nazwisk rodzin szlacheckich. Ułatwi to odnalezienie nazwiska i przysługującego mu herbu, a także pozwoli uzyskać informacje o samym herbie.
WYKAZ 20.000 NAZWISK JEST NAJWIĘKSZY, JAKI KIEDYKOLWIEK OPUBLIKOWANO W JĘZ. POLSKIM.
Wobec trudności technicznych, w obecnym wydaniu „Herbów Szlachty Polskiej” Leszczyca heraldyczne „SREBRO” oddane jest odmianami szarości, a „ZŁOTO” barwą żółtą, niekiedy zbliżoną do brązu. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy porównać ilustrację z opisem herbu w tekście. Składamy podziękowanie Bibliotece Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i British Library w Londynie za udostępnienie posiadanej w swoich zbiorach pracy Leszczyca. Oba egzemplarze były niepełne i tylko przez korzystanie z obu reprodukcji mogliśmy przedrukować w całości herby szlachty polskiej.
Nakładem "Orbisu" LONDYN
HERBY RODÓW POLSKICH
Wydanie w opracowaniu Mieczysława Paszkiewicza
i Jerzego Kulczyckiego. Spis rodów szlacheckich
sporządzony przy współudziale Teresy Korzeniowskiej.
Wydanie: Nakładem "Orbisu" London 1990
Na podstawie: MCMVIII (1908r.) NAKŁADEM ANTONIEGO FIEDLERA WARSZAWA: E. Wende & Ska (T. Hiż I A. Turkuł) LWÓW: H. Altenberg
Liczba stron: XXIV + LXXXVIII (Tablice herbowe) + 480
HERBY UKAZANE NA ORYGINALNYCH BARWNYCH TABLICACH NA PODSTAWIE PRACY LESZCZYCA: "Herby szlachty polskiej" z 1908 r.:
Abdank
Abszlank
Achinger I
Achinger II
Akszak
Alabanda
Alemanni
Alexandrowicz
Amadej
Ancuta
Andrault de Buy
Sntici
Antoniewicz
Araż
Arcemberski
Arquin
Aurszwald
Azulewicz
Bacciarelli
Bakałowicz
Bandinelli
Bartliński
Baryczka
Bawola głowa
Bawół
Baybuza
Baysen
Beaulieu
Beczka
Bejnart
Bekiesz
Belina
Bełty
Bełza
Bem
Bensa
Berens
Berneaux
Bernowicz
Berszten
Berżewicz
Białogłowski
Białokurowicz
Białoskórski
Białynia
Bibersztein
Biderman
Blanckenstein
Bodek
Boduła
Bogorya
Bokij
Bombek
Bonarowa
Bończa
Bontani
Boreyko
Borski
Boycza
Bożawola
Bożezdarz
Brandys
Brant
Bratkowski
Braunek
Breza
Brochwicz I
Brochwicz II
Brochwicz III
Brodzic
Bronic
Bronikowski
Brzuska
Budwicz
Butler
Charyton
Chocimirski
Cholewa
Chomąto
Chorągwie
Chrynicki
Cielątkowa
Cietrzew
Ciołek
Cromer
Czarnecki
Czeszewski
Czetwertyński I
Czetwertyński II
Dąb
Dąbrowa
Dąbrowski
Dangiel
Dębno
Dęboróg
Denis
Doliwa
Dołęga
Dołszkiewicz
Denhoff
Doręgowski
Drobysz
Drogomir
Drogosław
Druck
Drya
Drzewica
Dulicz
Działosza
Dziuli
Dzięcioł
Geschaw
Giejsz
Giejsztor
Ginwił
Gissa
Glaubicz
Gliński
Glower
Głowa trupia
Godziemba
Gołębiowski
Gołocki
Gorczyński de Górka
Goszyński
Gozdawa
Grabie
Groty
Grecz
Gryf
Gryzima
Grzymała
Guczy
Guldenbalk
Guldensztern
Gutakowski
Guttry
Gwagnin
Haubicki
Heidensztein
Hełm
Hełt
Herburt
Hippocentaurus
Hołobok
Hołownia
Hosius
Hurko
Hutor
Isiora
Iwanicki
Jacyna
Jakubowicz
Janina
Jasieńczyk
Jasieniecki
Jasieniecki II
Jastrzębiec
Jelita
Jełowicki
Jeż
Jezierza
Junczyk
Junosza
Kaganiec
Kalinowa
Kałuszowski
Kampenhausen
Karęga
Karp
Kierdeja
Kietlicz I
Kietlicz II
Kirkor
Kisiel
Kizinek I
Kleinfeld
Klucz rozdarty
Kmicic
Kniaziewicz
Knut
Kojen
Kołodyn
Kołątaj
Komar
Komoniaki
Kończyc
Kopasina
Korab
Korczak
Kornic
Kot morski
Korsak
Korwin
Korybut
Korzbog
Kos
Kościesza
Kostrowiec
Kosy
Kotwicz I
Kotwicz II
Kownia
Kozieł I
Kozieł II
Kozłowski
Kroje
Krokowski
Kroszyński
Kruki
Kruniewicz
Krupka
Kruszowski
Kruzer
Krzycki
Krzywda
Krzyż
Krzyżłuk
Krzyżostrzał
Księżyc
Kuniglis
Kur
Kurcz
Kusza
Lacki
Laryssa
Leliwa
Leski
Leszczyc
Lettaw
Lewalt
Lewart
Lichtyan
Limont
Linda
Liniewski
Lis
Lossow
Lubicz
Luziński
Luzyański
Łabędź
Łada
Łodzia
Łosiatyński
Łuk
Łukocz
Łzawa
Machwicz
Mądrostki
Masalski
Maszkowski
Męk
Melcyan
Mełdzyński
Michorowski
Mięszaniec
Mikulicz
Mikuliński
Miłydar
Myśleniec
Mogiła
Mohyła
Mora
Mortęski
Morykoni
Mściszewski
Murdelio
Nabram
Nalewka
Nałęcz
Napiwon
Natarcz
Newlin
Nieczuja
Niemczyk
Niesobia
Niezgoda
Nosadyni
Nowina
Odrowąż
Odwaga
Odyniec
Oginiec
Ogończyk
Okminski
Oksza
Okuń
Oliwa
Olszewski
Orla
Orłosław
Orwat
Osorya
Osorya Sczanieckich
Ostoja
Ostrzec
Ostrzew
Oszczewski
Oszyki
Owada
Pachołowiecki
Paparona
Paprzyca
Pękosław
Pelikan
Peretyatkowicz
Pernus
Pielesz
Pierzcha
Piestnik
Pietyróg
Pilawa
Plater
Plon
Pnieinia
Pobóg
Pogoń Litewska
Pogoń Polska
Pokora
Półkozic
Półkoń
Połota
Pomian
Poraj
Poronia
Późniak
Pracotwór
Prawda
Prus I
Prus II
Prus III
Przegonia
Przerwa
Przestrzał
Przosna
Przyjaciel
Przysługa
Puchała
Pypka
Radwan
Radzic
Ramułt
Radułd
Rawa
Roch
Roch II
Roch III
Rogala
Rokowiec
Rola
Rozmiar
Różopiór
Rubiesz
Rudnica
Runo
Ryś
Salamandra
Samson
Sas
Siekierz
Skrytomir
Ślepowron
Słoń
Słownik
Sokola
Sówka
Śreniawa
Stankar
Starykoń
Sternberg
Stołobot
Strzemię
Suchekomnaty
Sulima
Suszyński
Świeńczyc
Świerczek
Swinka
Syrokomla
Szaława
Szarliński
Szczaplina
Szeliga
Szembek
Szczeptycki
Szrfas
Taczała
Tarak
Tarnawa
Terebesz
Tępa Podkowa
Tomkowicz
Topacz
Topór
Tarczobron
Trąby
Trach
Trestka
Trójstrzał
Trzaska
Trzy Buławy
Trzy Kotwice
Trzywdar
Tuchan
Turczyński
Twardost
Wadwicz
Waga
Walewski
Warnia
Waskiewicz
Waxmann
Wczele
Wąż
Werona
Wieniawa
Wiernik
Wierzbna
Wieruszowa
Wieże
Wiśniowiecki
Wolność
Wukry
Wyszogota
Zabawa
Wyszpolski
Zadora
Zagłoba
Zapendowski
Zaremba
Zatajony miesiąc
Zdan
Zdanowicz
Zdzitowiecki
Zgraja
Zerwikaptur
Zienowicz
Złotogoleńczyk
Złotokłos
Ze wstępu Mieczysława Paszkiewicza:
Obecne wydanie pracy Leszczyca „Herby Szlachty Polskiej” jest wznowieniem pierwszej i jedynej dotąd edycji z 1908 roku. Zawiera ono barwne reprodukcje 440 herbów szlachty polskiej, w tekście natomiast obok opisów poszczególnych herbów podane są nazwiska rodzin, które je używają. W wydaniu tym dodano indeks nazwisk oraz spis rodzin szlacheckich z przysługującymi im herbami. Spis oparty jest przede wszystkim na publikacjach autorów: Emilian von Szeliga-Żernicki „Der Polnische Adel”, Hamburg 1900 oraz Wiktor Wittyg i Stanisław Dziedulewicz „Nieznana szlachta polska i jej herby”, Kraków 1908. Obydwa dodatki ułatwić powinny korzystanie z herbarza. Przy tym spis rozszerza zasięg herbarza, jest pełniejszy, obejmuje wiele rodzin nie wymienionych w tekście. Zawiera on także herby nie reprodukowane w książce. Tyczy to głównie Polaków – rodzin i osób – nobilitowanych w XIX wieku przez państwa zaborcze.
Korzystając z książki należy pamiętać, że heraldyka polska różni się od innych europejskich. Najistotniejsza różnica polega na tym, że herby, szczególnie stare, o średniowiecznych początkach, posiadają własne nazwy niezależne od nazwisk rodzin i że są one często używane równocześnie przez wiele nie spokrewnionych ze sobą rodzin. Z drugiej strony rodziny o identycznych nazwiskach często używają różnych herbów. Nawet pobieżne zapoznanie się z „Herbami szlachty polskiej” przekona o tym czytelnika. Na przykład herb jastrzębiec używany jest przez przeszło 250 rodzin, herb Rawa przez przeszło 250, a herb Topór przez przeszło 200. Z drugiej strony około 30 rodzin szlacheckich nosi nazwisko Zaleski i używa odmiennych herbów, każdy o innej nazwie jak: Ciołek, Grzymała, Lubicz, Ślepowron itd. Taka sama mniej więcej jest ilość rodzin noszących nazwisko Zakrzewski, również nie spokrewnionych ze sobą i mających różne herby. Warto dodać, że istnieją zarówno Zakrzewscy, jak i Zalewscy pieczętujący się tym samym herbem, na przykład Dołęga, Jastrzębiec, Ostoja, Poraj, a nazwisko to nie należy do wyjątków.
Można naturalnie zadać pytanie, jak sprawdzić, który z herbów przysługuje określonej rodzinie Zaleskich, Zakrzewskich, Kowalskich czy innych. Otóż praktyka wskazuje, że najczęściej rodzina wie o tym na podstawie tradycji. Oczywiście zdarza się, że tradycja taka jest błędna. Często jednak, mimo wojen i zniszczeń, rodziny przechowują dawne dokumenty. W każdym razie w wypadkach wątpliwych należy przeprowadzić poszukiwania genealogiczno-heraldyczne, uwzględniając istniejącą literaturę przedmiotu, a także zbiory dokumentów zgromadzone w archiwach.
„Herby szlachty polskiej” są właściwie jedynym herbarzem polskim – z wydanych drukiem – reprodukującym herby barwnie. Wyjątek stanowi tu: M. Pawliszczew – polsko-rosyjski „Herbarz rodzin szlachty Królestwa Polskiego najwyżej zatwierdzony” z 1853 roku, którego wyszły tylko dwa tomy – zaledwie drobna część projektowanej całości. Reprodukowane tam herby są ręcznie barwione. Wartość herbarza Leszczyca podnosi to, że zachowując układ alfabetyczny, został on doprowadzony do końca. Najpełniejsze i najbardziej wiarygodne opracowania polskie opracowania heraldyczne czy heraldyczno-genealogiczne wydane pod koniec XIX i na początku XX wieku nie zostały ukończone. „Księga herbowa” (Juliusz Ostrowski) doprowadzona jest do SZ, „Rodzina – herbarz szlachty polskiej” (Seweryn Uruski) do liter R, a „Herbarz polski” (Adam Boniecki) do litery M.
Okazuje się, że porównując Leszczyca z Ostrowskim nie zawsze ten ostatni ma rację. Dla przykładu herb Hipocentaur opisany jest przez Ostrowskiego „W polu srebrnym – centaur w lewo z łuku mierzący do ogona podniesionego i kształt węża mającego”, gdy tymczasem na ilustracji „Hipocentaur I” i „Hipocentaur II” centaur nie mierzy z łuku do własnego ogona, lecz przed siebie. U Leszczyca opis oraz ilustracja są zgodne ze sobą.
