Hearts of Iron 3 jest kolejną odsłoną serii cenionych strategii historycznych, tematycznie nawiązujących do II Wojny Światowej. Gracz zajmuje się zarówno organizacją działań militarnych, jak i poznawaniem złożonych zależności gospodarczo-ekonomicznych, politycznych i społecznych. Główną atrakcją trzeciej części cyklu jest możliwość toczenia zmagań na ogromnej mapie świata gry, podzielonej na około 10000 prowincji.

Akcja programu osadzona została w latach 1[zasłonięte]936-19. Dzięki takiemu zabiegowi gracz ma czas, aby przygotować wybrane przez siebie państwo do wojennej pożogi, która ogarnęła świat w 1939 roku. Warto zwrócić uwagę, że autorzy Hearts of Iron III, szwedzka firma Paradox, bardzo poważnie traktują historię, dzięki czemu wszystkie autentyczne wydarzenia mające miejsce w okresie owych dwunastu lat mają olbrzymią szansę zaistnieć również w grze. Wszystko bowiem zależy od sposobu prowadzenia rozgrywki i stanu posiadania terytorialnego osoby zasiadającej przed komputerem.

W Hearts of Iron III, podobnie jak i w poprzednich odsłonach serii, autorzy nie narzucają żadnych konkretnych wyborów. Tylko od gracza zależy czy stanie on na czele któregoś z mocarstw, czy też postanowi objąć przywództwo nad którymś z państw nie dysponujących odpowiednimi rezerwami militarnymi i gospodarczymi. W ten sposób niejako samoistnie regulowany jest także poziom trudności zabawy i stające przed nami wyzwania.

W związku z bardzo dużym skomplikowaniem poprzednich części serii i ideą ciągłego rozwoju programu, twórcy zdecydowali się na całkowitą zmianę interfejsu, przez co pomimo swojej złożoności, gra ma szansę trafić nie tylko do zagorzałych miłośników skomplikowanych strategii. Poziom ingerencji w proces decyzyjny rozwoju państwa zależeć będzie tylko i wyłącznie od osoby grającej. Jeżeli jest ona zainteresowana najdrobniejszymi szczegółami, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby osobiście doglądała ona przebiegu powstawania nawet najdrobniejszego elementu – czy też poprzez rekrutację poszczególnych batalionów wojska, czy nadzór nad każdym elementem prowadzonych badań naukowych. Osoby mniej zaangażowane w tego typu procesy mogą zaś wydawać jedynie ogólne polecenia i skupić się na tym, co interesuje je najbardziej.

Hearts of Iron III jako pierwsza gra w serii charakteryzuje się w pełni trójwymiarową oprawą graficzną i możliwością niemal dowolnego ustawienia rozdzielczości ekranu.