---

Stan okładki: dobry, okładka tekturowa pokryta płótnem, posiada nieznaczne ślady plam i zabrudzeń.

Stan kartek: czyste, białe. W książce znajduje się kilkadziesiąt zdjęć i ilustracji cz.b.

---

PRZEDMOWA

"Epoka nasza charakteryzuje się nie notowanym dotąd w dziejach ludzkości rozwojem badań naukowych. Zawrotny postąp wiedzy o otaczającym nas świecie został osiągnięty dzięki gwałtownemu wzrostowi liczby osób trudniących się zawodowo nauką (przyrost populacji uczonych jest znacznie wyższy od przyrostu ogólnej liczby ludności świata), przede wszystkim jednak dzięki coraz dalej posuniętej specjalizacji badań. Chociaż specjalizacji tej zawdzięcza się największe odkrycia naukowe w szczegółowych zagadnieniach, jest ona jednocześnie przyczyną dezintegracji osiągnięć naukowych. Problematyka badawcza staje się domenę wąsko wyspecjalizowanych uczonych, którzy posługują się unikalną metodyką i własnym językiem, niezrozumiałym dla nie wtajemniczonych.
Pracownicy nauki, którzy nie panują nad wynikami badań specjalistycznych, a zwłaszcza nie są przygotowani do ich powiązania i wyprowadzenia wniosków uogólniających, chociaż normalnie należą do grona uprawiającego tę samą dyscyplinę, mogą korzystać z prac syntetycznych. Są one dzisiaj w najwyższej cenie. W znacznie gorszej sytuacji jest przeciętny obywatel świata, wykształcony w obranym przez siebie zawodzie, ale nie przygotowany do śledzenia postępów wiedzy, nawet jeśli dotyczą one spraw bliskich jego zainteresowaniom i odpowiadają jego potrzebom intelektualnym. A przecież sfera intelektualna współczesnego człowieka jest stale pobudzana i atakowana informacjami napływającymi za pośrednictwem prasy, radia i telewizji. Informatorzy chciwie wychwytują także nowiny z warsztatów naukowych, ubierając je często w jaskrawą formę sensacji. Potężne środki informacji, jakimi dysponuje dzisiejszy świat, pobudzają ciekawość, formułują problemy, stawiają pytania, ale na tym kończy się ich rola. Następnym krokiem jest zebranie rozproszonych faktów i ich synteza w zakresie każdego konkretnego problemu. Zadanie to pełni literatura popularnonaukowa, która zrobiła ostatnio zawrotną karierę. Książka góruje nad łatwo wpadającymi w ucho i oko ciekawostkami naukowymi z codziennych źródeł informacji swą metodyczną poprawnością. Materiał w niej jest udokumentowany i uporządkowany, a problem ukazany od strony teoretycznej i konsekwencji praktycznych. Książka wreszcie umożliwia obcowanie z tematem tak długo, jak się ma na to ochotę, oraz powracanie doń w miarę potrzeby.
Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", przystępując do opracowania kompendium CZŁOWIEK WŚRÓD LUDZI, kierowało się przeświadczeniem, że wiedza o samym sobie stanowi największą potrzebę myślącego człowieka. Toteż celem książki jest ukazanie ścisłej więzi między różnymi stronami natury ludzkiej oraz czynnikami społecznymi i kulturowym; określającymi jego byt w świecie cywilizowanym. Człowiek bowiem, jako jeden z elementów świata ożywionego, z jednej strony podlega prawom biologicznym rządzącym procesami zachodzącymi w organizmach żywych, z drugiej zaś należy do unikalnego gatunku, który wyzwolił się spod wyłącznej władzy otaczającego go środowiska biofizycznego za cenę podporządkowania się w zamian normom etycznym i kulturowym określającym współżycie w grupie społecznej, poza którą jego człowieczeństwo nie mogłoby się w pełni ujawnić. Całościowe spojrzenie na rozwój naszego gatunku, warunki jego bytu w świecie cywilizowanym oraz rozważania nad jego przyszłymi losami posłużyły za punkt wyjścia do scenariusza książki. Wszystkie te zagadnienia leżą w sterze zainteresowań szeroko pojętej antropologii, nie mogłyby jednak być samodzielnie przedstawione przez jakiegokolwiek reprezentanta tej dyscypliny. Wysoka specjalizacja współczesnych badań naukowych, jak wspominaliśmy, wyklucza możliwość gruntownej znajomości poszczególnych zagadnień w tak rozległej dziedzinie wiedzy. Aby zapewnić możliwie wysoki poziom merytoryczny zaprogramowanych tematów, zespól redakcyjny zwrócił się do wybitnych specjalistów z grona przedstawicieli różnych dyscyplin zajmujących się człowiekiem.
Teoretyczna koncepcja dzieła musiała być nagięta do możliwości jej realizacji, toteż nastąpiło pewne odchylenie od postulowanego scenariusza na rzecz indywidualnych zainteresowań pozyskanych do współpracy autorów. Mimo to wydaje się, że udało się uwypuklić najistotniejsze związki między stronami fizyczną, psychiczną i kulturową bytu ludzkiego - a o to przecież w książce chodziło. Każde dzieło zbiorowe ma zarówno ujemne, jak i dodatnie cechy. Ślady indywidualności autorów przejawiają się w odmienności stylu pisarskiego, w sposobie ujęcia tematu, a także w osobistym stosunku do dyskutowanych faktów. Konsekwencją tego jest pewna niejednolitość dzieła zbiorowego, niedopuszczalna zapewne w podręczniku, ale nie budząca większych zastrzeżeń w książce popularnonaukowej. Można się nawet zastanawiać, czy ta właśnie niejednolitość nie dodaje wdzięku książce. Każda z części, dzięki indywidualnym cechom ich autorów, odświeża percepcję czytelnika i czyni całość dzieła mniej nużącą. (...)
Oddając to dzieło do rąk Czytelnika, żywimy nadzieją, że trafi ono w najistotniejsze zainteresowanie człowieka: własną osobą. W dobie dzisiejszej technicyzacji życia może ono dać odpowiedź na problemy, które nurtują i niepokoją każdego z nas: kim jest człowiek, dokąd dąży i co go czeka?"

HALINA MILICEROWA

SPIS TREŚCI

Halina Milicerowa: PRZEDMOWA

Tadeusz Bielicki I. NARODZINY CZŁOWIEKA

♦ Miejsce człowieka w świecie zwierząt
♦ Zachowania narzędziowe
--> Szczebel pierwszy: narzędzia nie obrobione. Szczebel drugi: obróbka prosta. Szczebel trzeci: obróbka złożona
♦ Mowa
--> Cechy charakterystyczne mowy ludzkiej. Pochodzenie mowy
♦ Organizacja społeczna
--> Małpi i ludzki tryb życia. Liczebność i skład grupy. Środowisko życiowe. Zasięg, ruch i struktura przestrzenna grupy. Typ odżywiania się i techniki zdobywania pokarmu. Zróżnicowanie ról ekonomicznych według płci. Współpraca ekonomiczna w obrębie stada. Struktura hierarchiczna. Zachowania seksualne. Typ krzyżowania i struktura rodziny. Więzi kulturowe. Główne osobliwości ludzkiej organizacji społecznej
♦ Historia rodziny człowiekowatych
--> Prawdopodobni przodkowie człowiekowatych. Najdawniejsze człowiekowate: Australopithecinae. Hipoteza dwu faz procesu uczłowieczenia. Hipoteza dwudzielności grupy Australopithecinae. Ludzie środkowego i późnego plejstocenu

Edmund Piasecki II. ŚWIAT ZALUDNIONY

♦ Zasiedlenie Ziemi przez rodzaj ludzki
--> Ekumena. Liczba ludności. Zmiany w zaludnieniu kontynentów
♦ Język i barwa skóry
--> Autochtoni i przybysze. Kariera ludów indoeuropejskich. Wieża Babel. Biali, czarni i żółci
♦ Śmierć przychodzi coraz później
--> Przeciętne trwanie życia. Wiek prawdopodobny. Umieralność niemowląt. Normalne trwanie życia. Struktura wiekowa ludności
♦ Bogaty głodujący świat

Zbigniew J. Brzeziński III. ŚRODOWISKO A ZDROWIE

♦ Wstęp
♦ Zdrowie i jego mierniki
♦ Czynniki środowiska a zdrowie
♦ Czynniki genetyczne a zdrowie
♦ Wpływ czynników genetycznych na rozwój
♦ Wpływ czynników środowiskowych na rozwój
♦ Ogólna problematyka zdrowotna świata
♦ Niedobory żywieniowe
♦ Choroby zakaźne
♦ Choroby niezakaźne
--> Choroby nowotworowe. Choroby serca i naczyń krwionośnych. Choroby psychiczne

Zygmunt Welon IV. ROZWÓJ OSOBNICZY

♦ Wstęp
♦ Co rozumiemy przez rozwój osobniczy
♦ Rozwój wysokości ciała
♦ Rozwój ciężaru ciała
♦ Dojrzewanie płciowe dziewcząt
♦ Konstytucja
--> Typologie konstytucjonalne. Konstytucja a rozwój osobniczy
♦ Normy rozwojowe
--> Metody określania norm. Normy grupowe
♦ Trend sekularny
--> Teorie wyjaśniające zjawisko trendu sekularnego

Stanisław Kozłowski V. CZŁOWIEK W WARUNKACH KRAŃCOWYCH

♦ Warunki krańcowe
♦ Człowiek a warunki termiczne środowiska
♦ Mechanizmy termoregulacji
♦ Człowiek w gorącym otoczeniu
--> Doraźna adaptacja ustroju człowieka do wysokiej temperatury otoczenia. Aklimatyzacja człowieka do gorącego otoczenia
♦ Człowiek w zimnym otoczeniu
--> Doraźna adaptacja ustroju człowieka do niskiej temperatury otoczenia. Aklimatyzacja człowieka do zimnego otoczenia
♦ Człowiek w warunkach niskiego ciśnienia atmosferycznego
--> Życie na dużych wysokościach nad poziomem morza. Doraźna adaptacja ustroju człowieka do obniżonego ciśnienia atmosferycznego. Aklimatyzacja człowieka do obniżonego ciśnienia atmosferycznego
♦ Człowiek w warunkach wysokiego ciśnienia atmosferycznego i ciśnienia wody
♦ Rytmy biologiczne w warunkach współczesnego życia
--> Okołodobowy rytm funkcji ustroju. "Zegary biologiczne". Okołodobowy rytm czynności wydalniczych. Okołodobowa periodyka funkcji ustroju w życiu współczesnego człowieka
♦ Ograniczenie aktywności ruchowej człowieka
--> Nieważkość i przeciążenia. Człowiek w przestrzeni kosmicznej

Maria Przetacznikowa i Jan Kaiser VI. ROZWÓJ PSYCHICZNY CZŁOWIEKA

♦ Wprowadzenie
♦ Psychika istot żywych a ich aktywność
♦ Instynkty - najprostsza forma psychiki
♦ Pierwotne formy nabywania doświadczenia
♦ Co to jest zachowanie się inteligentne?
♦ Krótka historia rozwoju psychiki ludzkiej
♦ Rozwój psychiczny jako proces samoorganizacji
♦ Jak małe dziecko poznaje świat?
♦ Dziecko - istota społeczna
♦ Rozwój psychiczny w wieku przedszkolnym
♦ Dziecko staje się uczniem
♦ Dorastanie i lata młodzieńcze
♦ Dalszy bieg życia ludzkiego

Janusz Reykowski VII. O PSYCHICZNYCH MECHANIZMACH REGULACJI

♦ Wstęp
♦ Defekty samoregulacji
♦ Co obiecuje postęp techniki?
♦ Mechanizmy regulacji i czynniki, które je kształtują
♦ System orientacyjny
--> Rejestrowanie informacji. Spostrzeganie jako proces aktywny. Selekcja informacji. Organizacja informacji - organizacja sensoryczna. Organizacja informacji - organizacja semantyczna. Organizacja informacji dotyczących własnego ja - obraz własnej osoby
♦ System motywacyjny
--> Czy popędy są wrodzone? Formowanie pierwowzorów - imprinting. Oddziaływanie przez wzmacnianie. Wtórne wzmocnienie a trwałość pewnych form zachowania. Dostarczanie modelu jako czynnik formujący motywację. System oddziaływań
♦ Człowiek jako istota regulująca sama siebie

Tomasz Kocowski VIII. ZABURZENIA CZYNNOŚCI l ICH UWARUNKOWANIA

♦ Wstęp
♦ Błędy, dezadaptacje i przejściowe zakłócenia czynności poznawczych
♦ Następstwa silnych frustracji
♦ Zaburzenia emocjonalne
♦ Zaburzenia osobowości
♦ Nerwice
♦ Zakończenie

Stanisław Mika IX. CZŁOWIEK W GRUPIE

♦ Rozważania wstępne
♦ Interakcje i grupy
♦ Cel grupy
♦ Normy grupowe
♦ Struktury grupowe
--> Struktura socjometryczna. Struktura władzy. Struktury komunikowania się
♦ Problem kierowania grupami

Renata Siemieńska i Jerzy J. Wiatr X. CZŁOWIEK - ISTOTA SPOŁECZNA

♦ Zarys problemu
♦ Wielkie struktury społeczne produktem rozwoju Homo sapiens
♦ Klasy społeczne
♦ Państwo
♦ Naród
♦ Organizacje polityczne i społeczne
--> Partie polityczne. Związki zawodowe. Kluby kulturalne
♦ Wielkie struktury a małe zbiorowości społeczne

Marcin Czerwiński XI. CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU KULTUROWYM

♦ Kultura w ujęciu społeczno-psychologicznym
♦ Kultura w ujęciu semiotycznym
♦ Służebność kultury i samoistność jej celów
♦ Dwa typy - dwie "warstwy" kultury
♦ "Kultura w ogóle" i konkretne kultury

Stefan Bratkowski XII. PRZYSZŁOŚĆ GATUNKU HOMO SAPIENS

♦ Kłopoty analityka przyszłości
--> Brak analogii - niebezpieczeństwo analogii. Zwierzę potrzebujące zaspokaja podstawowe potrzeby. "Wielo-możliwość". Maszyna o ograniczonych możliwościach poznawczych
♦ Czwarte zmniejszenie świata
--> Homo flat, ubi vult. Do Kutna równie blisko jak do Londynu. Pasażerowie naddźwiękowych pociągów
♦ Życie w epoce pan-informacji
--> Pozory telekracji. Moralność w środowisku masowego podsłuchu. Banki informacji, czyli o konieczności wykonywania demokracji. Postępy nieważkich środków transportu. Zmierzch odbioru wymuszonego. Problem przystosowania do rewolucji informacyjnej. Zburzenie Bastylii wychowania
♦ Zielony świat przyszłości
--> Pod ziemię! Od inżynierii materiałowej do nowego koczownictwa. Koszty "zwrotu ku zieleni". Ożywienie odludzi
♦ Druga rewolucja przemysłowa
--> Co przekażemy automatom? Szlaki postępów automatyzacji. Po co produkować więcej, niż trzeba? Rozpad struktur społeczeństwa przemysłowego
♦ Człowiek w roli Stwórcy
--> Stymulatory degeneracji. Programowanie życia. Patrząc przez pryzmat życia

♦ SKOROWIDZ

Zapraszamy do udziału w licytacji!

---

Zdjęcia: