O Niedoskonałości
ALGIRDAS-JULIEN
G R E I M A S
tłum. A. Grzegorczyk
Poznań 1993, stron 151
OPIS
O niedoskonałości jest książką eseistycznie, czasami wręcz poetycko opowiadającą o pewnych filozoficznych aspektach naszego bycia w świecie. Pod tą powabną formą wyrażania się ukryta jest więc niezwykle skomplikowana problematyka, będąca żywą reakcją na spory intelektualne ujawniające się w szeroko pojętej humanistyce XX wieku. Stanowi też ona sposób swoistego „odświeżenia" (reasumpcji) dialogu rozmaitych wątków kulturowych, geograficznie i historycznie zróżnicowanych, „odświeżenia" odwołującego się do wyników refleksji Greimasa nad rzeczonymi wyżej sporami intelektualnymi. Wyniki owe zrodziły główny jego zamysł twórczy: dąży on nie tylko do okazania, iż przedrefleksyjna, czysto „zmysłowa estetycz-ność" (zwłaszcza dzisiejszego tzw. postmodernizmu) winna być zasadniczo wzięta pod uwagę, ale nie znaczy to, że nie daje się ona usensownić; dąży on -co więcej -do okazania, że nasz „sposób życia" zakłada to „usensownienie".
Greimas stara się wyłożyć bogactwo swych myśli za pomocą chwytów językowych przeciwstawiających De 1'imperfection dotychczasowym, scjentystycznie napisanym jego pracom. Eseistyczna narracja stwarza tu jednak jedynie pozór łatwej lektury. W istocie zaś nasycona jest przemyśleniami inspirowanymi przez filozofię Kartez-jusza, Husserla, Heideggera, Merleau-Ponty'ego czy refleksję Dalekiego Wschodu; przez strukturalizm Hjelmsleva i Levi-Straussa, semiotykę Souriau czy psychologię głębi i mitografię Bachelarda; przez dekonstrukcjonizm; przez estetykę: klasycyzmu, romantyzmu oraz „rewolucjonizmu" Marcusego; przez przemyślenia nałożone na literackie wątki postmodernizmu Calvino czy Tourniera lub tradycje europejskie reprezentowane przez Rilkego oraz południowoamerykańskie w wydaniu Cortazara czy wreszcie dalekowschodnie teksty japońskie.
Wielopoziomowy interpretacyjnie dyskurs rozwijany w książeczce O niedoskonałości - paradoksalnie - nie musi nastręczać nieprze-zwyciężalnych, zniechęcających kłopotów w lekturze. Można ją bowiem czytać na różne sposoby i na różnych poziomach, tak jak zgodnie zresztą z koncepcją Greimasa -każdy tekst kulturowy. Sądzę jednak, że lektura bez jakichkolwiek „uprzedzeń", uchwytująca powierzchniowy poziom prezentowanych esejów - „linearnie postępująca" - prędzej czy później zaprowadzić musi do chęci jej pogłębienia. W tym celu do książki dołączony został słowniczek oraz Posłowie, w którym czytelnik znajdzie próbę konceptualizacji „estetycznej filozofii życia" w niej zawartej, jak i wyjaśnienie specyficznej siatki terminologicznej, która misternie została wpleciona w narrację! „siatki", która pamięta scjentystycznego i hermetycznego autora Semantyki strukturalnej.
Nie trzeba dodawać, że wyrażenie tak skomplikowanej a zarażeni wyrafinowanej treści O niedoskonałości stwarzać musi problemu przekładowe. Trudności translatorskie, pojawiające się przy rozszyfrowywaniu znaczeń niektórych słów w rodzaju: 'etre' - byt czy bycie? 'paraitre' - pozór czy jawienie się, rozstrzygnięte zostały przez założenia rekonstruujące całościowo koncepcję Greimasa, rozwijającą się równolegle do jego prób przezwyciężenia optyki Kartezjań-skiej. Kłopoty natomiast z uchwyceniem sensu wyrazów wynikającego z quasi-etymologicznego metaforyzowania (na wzór Heideggera), zawiłej składni czy długich zdań rozwiązywane musiały być kontekstowo, zawsze jednak za pomocą hipotetycznie rekonstruowanej filozofii traktowanej jako arbiter główny. I tak np. dwuznaczność quasi-etymologiczna, metaforyczna, zachodząca w obrębie zapisów 'amorc(er)', 'resplend(isse)' czy 'se debatt(ent)' jest translatorsko uchwytna po uwzględnieniu filozoficznych założeń Heideggera i dialogujących z nimi pryncypiów Greimasowskich.
SPIS TREŚCI
Od tłumacza 5
Wszelkie jawienie się jest niedoskonale 9
PĘKNIĘCIE 11
Olśnienie 13
Guizzo , 25
Zapach jaśminu 39
Barwa ciemności 51
Ręka Policzek 61
UCIECZKI 77
Immanencja sensibiliów 79
Nieuprawniona estetyka 89
Oczekiwanie nieoczekiwanego 101
Chcieć wypowiedzić niewypowiadalne 113
Posłowie 115 |
