Stan książki oceniam na wyjątkowo bardzo dobry... Nie nosi śladów uszkodzeń poza minimalnym wgnieceniem brzegu okładki oraz naddarciem jednej z kartek na odc. 2 milimetrów. Stan praktycznie kolekcjonerski. Na górnym rogu strony tytułowej widnieje mała pieczątka byłego właściciela. Na ostatniej stronie jedna pieczątka, pod nią ślad po numerze wypisanym ołówkiem kopiowym. Na ostatniej kartce (tuż przed okładką) są 2 pieczątki oraz ślad po numerze (nie dało się go dokładnie wytrzeć gumką). Książka nie nosi śladów czytania. przybrudzeń itp.
PRZEDMOWA DO WYDANIA POLSKIEGO
Jedną z niewielu najstarszych odmian rękodzielnictwa jest grawerstwo zwane również rytownictwem — wykonywane przez człowieka od najdawniejszych czasów, w postaci różnego rodzaju wizerunków religijnych lub zdobniczych, których ślady są odnajdywane na wykopaliskach archeologicznych.
Z rękodzielnictwa tego W miarę rozwoju powstało rzemiosło, W którym umiejętności i uzdolnienia były przekazywane z pokolenia na pokolenie, przeważnie z ojca na syna.
Poza umiejętnością rysunku artystycznego i technicznego, łącznie ze znajomością grawerstwa, przekazywano następnym pokoleniom także różne pokrewne zawody, jak złotnictwo, jubilerstwo itp.
Grawerstwo obecne związane jest me tylko ze sztuką zdobniczą, grafiką i poligrafią, ale także z różnorodnymi przemysłami, jak metalowy, ceramiczny, tekstylny, chemiczny itd.
Przykładem zastosowania tego rzemiosła w różnych dziedzinach przemysłu jest wykonywanie stempli, form i walców różnego rodzaju do cechowania, drukowania i przyozdabiania wyrobów pojedynczych i seryjnych. Obecnie szczególne znaczenie ma wykonywanie form z tworzyw sztucznych do odlewów wtryskowych, coraz szerzej stosowanych w życiu codziennym.
Mimo poważnej przeszłości grawerstwa w Polsce — podobnie zresztą jak i w innych krajach — odczuwa się brak wydawnictw z tej dziedziny. Również w Niemczech, gdzie, rzemiosło jest bardzo rozwinięte, a szczególnie sztuka grawerska, wydano dotychczas niewiele książek i artykułów na ten temat. Jedną z najlepiej opracowanych niemieckich publikacji w tej dziedzinie jest niniejsza książka.
Nadaje się ona szczególnie dla początkujących grawerów, ale i doświadczony mistrz także na pewno znajdzie w niej coś nowego dla siebie. Wydanie tej książki powinno wpłynąć dodatnio na rozwój i poziom wyszkolenia młodych grawerów, na których wraz z rozwojem różnych przemysłów i rzemiosł artystycznych stale wzrasta zapotrzebowanie.
Omawiane w książce zagadnienia wyczerpują całokształt rytownictwa w metalu (grawerstwa) oraz w szkle, krysztale górskim i kamieniach szlachetnych, jak również sposoby chemiczne i elektrolityczne grawerowania. Opisano w niej wykonanie prac rytowniczych sposobami ręcznymi j maszynowym/ dla wyrobów pojedynczych oraz dla produkcji seryjnej.
Ponieważ terminologia z zakresu grawerstwa nie jest w Polsce całkowicie ustalona i nasuwa pewne wątpliwości, książka ta powinna stać się przyczynkiem do wszczęcia szerokiej dyskusji na ten temat, a wszelkie wypowiedzi i uwagi czytelników będą uwzględnione w następnych jej wydaniach.
mgr inż. Stanisław Olszewski
PRZEDMOWA DO WYDANIA NIEMIECKIEGO
Dotychczasowe publikacje na temat grawerstwa obejmują nieznaczny zakres. Stoi to w sprzeczności z dużym znaczeniem gospodarczym i kulturalnym tej sztuki rzemieślniczej. Jest to tym bardziej godne pożałowania, że — wobec daleko posuniętej specjalizacji w zawodzie grawerskim — wielu wykonawcom brak nie tylko koniecznego poglądu na całokształt zawodu, lecz również niezbędnych wiadomości o technice i zakresie pracy oraz wiadomości z pokrewnych gałęzi rzemiosła. Z tego wynika, że grawerom wyspecjalizowanym w pewnym kierunku często brak możliwości do rozszerzenia swej działalności.
Wobec tego należy zapobiegać i przeciwdziałać dotkliwie już odczuwalnemu brakowi fachowców przez możliwie wszechstronne wykształcenie młodego narybku. Przyczyni się to do zwiększenia wysiłków w poszukiwaniu nowych dróg dla udoskonalenia techniki pracy grawerskiej.
Do tego ma się przyczynić niniejsza książka. Jest ona pomyślana przede wszystkim jako podręcznik dla młodych kadr grawerów i ma służyć do ich dalszego szkolenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych; ma ona również stanowić materiał pomocniczy dla mistrza jako nauczyciela zawodu.
Autor starał się w sposób przystępny dać obszerny i jasny obraz wszystkich prac w zawodzie grawerskim, powiązać przy tym teorię z praktyką, doświadczenia stare i wypróbowane — z cennymi nowościami i nowymi metodami pracy. Na szczególną uwagę zasługuje rozdział książki poświęcony robotom maszynowym. Zostały również wykazane korzyści, jakie daje zastosowanie techniki wytrawiania. Ze względu wreszcie na całokształt zagadnienia omówiono krótko metody uszlachetniające i pokrewne dziedziny pracy.
Lipsk, styczeń 1957
SPIS TREŚCI:
I. Wiadomości ogólne
1. Rys historyczny
2. Gospodarcze znaczenie grawerstwa
II. Urządzenie warsztatu grawerskiego
1. Pomieszczenie i wyposażenie
2. Narzędzia
3. Maszyny grawerskie
4. Materiały
III. Rysunek zawodowy
1. Ogólne zasady
2. Rysunek geometryczny
3. Napisy, inicjały i monogramy
4. Ornamentacja
5. Rysunki heraldyczne
C. Rysunek konstrukcyjny
IV. Grawerstwo płaskie
1. Ćwiczenia w grawerowaniu płaskim
2. Kreskowanie
3. Damaszkowanie (damascenizacja)
4. Tremblowanie
5. Grawerowanie napisów
6. Grawerowanie monogramów
7. Grawerowanie przedmiotów cynowych
8. Grawerowanie płaskie jako technika powielania
9. Roboty ażurowe
10. Grawerowanie tabliczek
V. Grawerstwo stempli
1. Stemple do druku
2. Stempel do druku zlotem
3. Stemple i płyty do wypalania
4. Stempel do wybijania stali
5. Stempel do odlewania czcionek
VI. Grawerstwo wypukłe (plastyczne)
1. Grawerowanie pieczęci
2. Stemple do monet i medali
3. Wykonywanie foremników do tłoczenia
4. Patryce i matryce do wyrobów ze szkła
5. Formy do odlewów cynowych
6. Formy do wyrobów celuloidowych
7. Płyty do wytłaczania skóry
8. Płyty do wytłaczania wyrobów papierniczych
VII. Grawerowanie walców
1. Walce do drukowania
2. Walce do tłoczenia
3. Walce kształtujące
4. Walce i płyty do ażurów
VIII. Grawerowanie maszynowe
1. Grawerowanie maszynowe płaskie
2. Grawerowanie maszynowe plastyczne
3. Giloszowanie (radełkowanie)
4. Grawerowanie kamieni szlachetnych
5. Grawerowanie szkła
IX. Grawerowanie chemiczne — wytrawianie
1. Ręczne i fotograficzne sposoby przenoszenia rysunków
2. Metoda Riekaua
3. Środki trawiące
4. Praktyczne zastosowanie techniki wytrawiania
5. Wytrawianie elektrolityczne
X. Galwanotechnika
1. Kąpiele kwaśne
2. Kąpiele cyjanopotasowe
XI. Techniki pokrewne
1. Metaloplastyka
2. Inkrtustacja
3. Emalierstwo
4. Niello
XII. Ważniejsze przepisy dla warsztatu grawerskiego
Tablice
Skorowidz rzeczowy
SKOROWIDZ RZECZOWY
Aluminium 49
Akant (ornament, rozwój) 74
Antykwa 65, 101
Aparaty do szlifowania 40, 160
Astralon 52
Automaty do grawerowania
Ażurowe roboty 107
Bijaki numeracyjne
Brąz 48, 156, 203
Bursztyn 51
Celuloid 52
Cieniowanie 92
Czcionka 121
Czerwień wytrawień srebra 178
Cyna 49
Cynk 48
Cyrkiel proporcjonalny 85
Cyrkiel redukcyjny 85
Cyrkiel do elips 64
Cyzelowanie 191, 196
Damaszkowanie (damascenizacja) 96
Dłuta 17, 18
Double — blachy 50
Elektrolit 186
Elektrolityczne trawienie 183
Elipsa 63
Eloksylowanie blach aluminiowych 49
Emalierstwo 108, 197
Emulsja światłoczuła 173
Exlibris 68
Figury herbowe 78
Filetowanie ręczne 114
Foremniki 127, 155
Formy do wyrobów celuloidowych 139
Formy do odlewów cynowych 139
Fotograwiura 147
Fraktura 65, 100
Frezarki 35
Frezarki grawerskie 36
Frezarki—kopiarki 37
Furkadło 27
Galwanoplastyka 185
Galwanostegia 185
Gemmy 166
Gęstość prądu 187, 189
Giloszowanie (radełkowanie) 156
Giloszowanie automatyczne 164
Głębokościomierz 30
Giloszowanie przy posuwie prostoliniowym 162
Giloszowanie przedmiotów wypukłych 163
Grawerowanie ażurów 107
Grawerowanie ciężkie (przemysłowe) 133
Grawerowanie chemiczne 170
Grawerowanie kamieni szlachetnych 165
Grawerowanie kątowe 80
Grawerowanie kopert zegarków i pokryw pudełek 103
Grawerowanie kreskowane 95
Grawerowanie maszynowe 32, 127, 152
Grawerowanie matryc do kadłubów (korpusów) 133
Grawerowanie monogramów 102
Grawerowanie patryc stalowych 131
Grawerowanie pieczęci 124
Grawerowanie patryc 129
Grawerowanie znaczków 154
Grawerowanie płaskie 10, 88
Grawerowanie przedmiotów cynowych 104
Grawerowanie stempli 11, 112
Grawerowanie sztućców 102, 135
Grawerowanie szkła 137, 167
Grawerowanie walców 14
Grawerowanie trawionych rastrów 95
Grawerstwo płaskie 10, 88
Grawerstwo wypukłe (plastyczne) 123
Grawerowanie pisma 98
Grotesk 101
Gyrostatic 155
Gruntowanie do trawienia 176
Hartowanie stempli do wybijania 119
Hełm 77
Herb 76
Igły rytownicze 166, 197
Imadła 27, 28
Inicjały 67
Inkrustacja 196
Kamea na muszlach 167
Kamienie szlachetne 165
Kamienie szlifierskie 31
Kamień łupkowy 31
Kąpiele cyjanowo-potasowe 188
Kąpiele kwaśne 187
Kąpiele do miedziowania 187, 180
Kąpiele mosiądzowania 188
Kąpiele do srebrzenia 188
Kąpiele tło złocenia 189
Kątowniki z oparciem 23
Kit cyzelerski 192
Kolorowa płaskorzeźba 142
Koło 63
Kontremaliowanie 199
Kopia aluminiowa 175
Kopiowanie przy użyciu asfaltu 172
Koronki papierowe 142
Kość słoniowa 51
Kółka grawerskie 166, 168
Krążki skórzane 26
Kreskowanie 94
Kryształu grawerowanie 138, 166
Kula grawerska 26
Kursywa 99, 100
Kwadrat 60
Lak asfaltowy 171
Linijki 54
Linie proste 90, 157
Linie wygięte 91
Litery do druku plakatów 122
Liter ubożenie w kole 67
Litery ze sztucznego tworzywa 122
Lupy 24
Masa perłowa 51
Masowe wytrawianie tabliczek 176
Maszyna drukarska do tkanin 146
Maszynowe grawerowanie plastyczne 121, 152, 155
Maszynowa redukcja 121, 155
Maszynowa reprodukcja 155
Maszyny do trawienia 173
Maszyny grawerskie 36
Maszyny pomocnicze 32
Maszyny robocze 35
Maszyny do giloszowania 156
Materiały 46
Materiały niemetaliczne 51
Matryce 81, 120. 121, 128
Matryc wykonywania na zimno 136
Matryc wytrawianie 136
Mayów kultura 8
Medale (medaliki) religijne 127
Metale szlachetne 46
Metaloplastyka 191
Miedź 48
Miedź elektrolityczna 48
Miedzioryt 105
Miedź rafinowana 48
Młotki 20
Młotki leśne 116
Modelowanie form 139
Moleta 144
Monogramy 67
Monogramy lustrzane
Mosiądz 48
Napisy 65
Narzędzia 12
Nikiel 47
Niello 105, 201
Nowe srebro 48
Obliczenie wzoru prostoliniowego 163
Odbitka sucha 104
Odbitki grawerunków płaskich 104
Odlew brązowy 156
Odlewanie czcionek 120
Odlew z wosku 139
Ołów 49
Ogniwa łańcuchowe 133
Obicia skórzane mebli 140
Optyczne złudzenie 58, 59
Ornament pleciony 73
Ornament roślinny 69
Ornament zwierzęcy 71
Owal 63
Pak cyzelerski 192
Palmety 73
Pantograf 37, 41, 121, 152, 176
Papiery introligatorskie 148
Papiery pigmentowe 173
Patryce 128, 129
Patryce do guzików 138
Patryce i matryce do wyrobów ze szkła 137
Patryce i matryce do wyrobów jubilerskich 133
Patryce do pierścieni 132
Patryce do tłoczenia 131
Pięciokąt 60
Pieczęci grawerowanie 124
Pieczęci wycinanie 166
Pigmentowa metoda 172
Pilniki 21
Pilniki nakładane 22
Pilniki grawerskie 23
Piłowanie ciężkie 32
Piły 30
Piły ramowe 33
Piły tarczowe 32
Pismo aryston 100
Pismo gotyckie — fraktura 65, 100
Pismo łacińskie 66, 90
Pismo nagłówkowe greckie 65
Pismo nowoczesne 101
Pismo plakatowe 122
Pismo ręczne 56
Plastyczne grawerowanie maszynowe 15
Plastyczne płyty tłocznikowe 141
Platyna 47
Płaskorzeźba kolorowa 142
Płyty przygotowanie 88
Płyty cynkowe do druku kolorowego 115
Płyty drukarskie 171
Płyty mosiężne
Płyty do wytłaczania etykiet, opakowań itp.
Płyty tnące i tłoczące 142
Płyty do wypalania 117
Płyty do wytłaczania skóry 140
Płyty do wytłaczania wyrobów papierniczych 141
Podstawy rysunkowe 54
Półreperce 107
powiększanie rysunku 82
Prace rylcem grzebieniowym 95
Prostokąt 60
Proszek asfaltowy 171
Przenoszenie rysunku 85, 170
Przestawianie na środek 158, 164
Przykładnica 64
Przyrząd do grawerowania okrągłego 39
Radełkowanie — giloszowanie 156
Raport 144
Rdzenniki 137
Reperce 107
Resopal 51
Riekana metoda 174
Równoległobok przegubowy 152
Róg 51
Rylce 13.14, 15, 16, 17
Rysowanie pisma, inicjałów i monogramów 67
Rysownica 54
Rysunek zawodowy 53
Rysunek geometryczny 60
Rysunki akantu 75
Rysunki konstrukcyjne 80
Rysunki roślin i ich stylizacja 70
Rysunki zwierząt 71
Rysunkowe podstawy 54
Rytmika ornamentu 73
Rytowanie 91
Rzeźby negatywne 129
Rzeźba w bursztynie 167
Rżnięcie szkła 168
Srebro 47
Skrobaki 12
Sole do zimnego trawienia 183
Spirala 64
Spinki do mankietów 133
Środki trawiące 174
Stal besemerowska 50
Stal siemens — martenowska 50
Stal thomasowska 50
Staliwo 50
Staloryt 105
Stempel do druku czarnego 112
Stempel do druku złotem 113
Stempel stalowy 118
Stempel do druku na gorąco 113
Stempel do druku ślepego
Stempel do monet i medali
Stempel do mydła i gliny
Stempel do chleba
Stempel do odlewania czcionek
Stemple papierosowe 122
Stemple pocztowe 113
Stemple do wybijania 118
Stemple do wypalania korków 117
Stoły warsztatowe 12
Strugarki 33
Strugarki płaskie 33, 34
Strugarki poprzeczne 33, 34
Strugarki ręczne 35
Stylizowanie 72
Sześciokąt 62
Szkicowanie 54
Szkło 51
Szlifowanie rylców 16
Szlifowanie wykańczające 88, 160, 166
Sztych ornamentacyjny 105
Szyldziki drzwiowe 109
Światłoczuły asfalt 172
Tabliczek grawerowanie 109
Tapety skórzane 140
Tarcza 76
Technika powielania 105
Technika trawienia 170
Tkanin drukowanie 115
Tłoczenie kolorowe 106
Tłoczenie w metalu 128
Tłoczenie zlotem 113
Tłoczenie ślepe 106, 141
Tłoczniki do monet i metali 127
Toczki 31
Tombak 48
Trawienie aluminium 174, 182
Trawienie cyny 182
Trawienie cynku 174, 179
Trawienie klisz cynkowych 171, 180
Trawienie wzorników miedzianych 179
Trawienie nowego srebra 177
Trawienie stali 174
Trawienie płyt mosiężnych 179
Trawienie pojedynczych tabliczek 175
Trawienie przedmiotów srebrnych ,178
Trawienie szkła 183
Trawienie tombaku 177
Trawienie wzorników 179
Trawienie wykańczające 180
Trójkąt 60
Trójkąt proporcjonalności 82
Tremblowanie 97
Trzonki rylców 17
Tworzywa sztuczne 51, 122
Urządzenia dodatkowe 4, 39
Urządzenia galwaniczne
Urządzenia maszynowo 37
Uniwersalne maszyny grawerskie 13
Ustawienie pilota rylca
Walce kształtujące 149
Walce do drukowania papieru
Walce do drukowania tkanin 145
Walce do listew złoconych 150
Walce do ażurów 150
Walce do tłoczenia1 147
Wielokąt 62
Wiertła 27, 28, 29, 30, 165
Wrzeciona wiertarskie 27, 153
Wybijaki 18
Wybijaki liniowe 18
Wybijaki sznurowe 20
Wybijaki do odsądzania 19
Wybijaków (puncy) wytwarzanie 18
Wykonanie foremników dla sztućców 135
Wykonanie matryc na zimno 136
Wykonanie matryc przez wytrawianie 136, 147
Wyklepywanie 191
Wypaczenie wzoru 159, 164
Wyposażenie warsztatu 12
Wytrawianie głębokie 171
Wytwarzanie form do wyrobów celuloidowych 139
Wytłaczanie drewna 141
Wzorniki (patrony) 135, 153, 156
Wzornik falisty 162
Złoto 46
Złoty podział 55
Zmniejszenie rysunku 84
Znak towarowy 68
Zwornice mocujące 25
Zwornice stemplowe 27, 28
Żelazo i stopy żelaza 49
