Leski Jan Natanson

GRANICA MOSKIEWSKA W EPOCE JAGIELLOŃSKIEJ Leski Jan Natanson

Dzieje granic Rzeczypospolitej są jedną z najmniej dotychczas zbadanych dziedzin w nauce polskiej. Na wielu polach panują tu do dnia dzisiejszego ogólniki, odziedziczone po pisarzach dawniejszych. Ściślejsze wiadomości o zmianach granicznych w wyniku wojen i układów, zawarte w licznych traktatach międzynarodowych, nie zostały opracowane przez nikogo. Trudno by było gdziekolwiek znaleźć spisy traktatów. Często zdarza się, że nie wiadomo, gdzie ich szukać, ze względu na porozrzucane po upadku państwa na terenie I Rzeczypospolitej archiwa. Biorąc się do tej spóźnionej pracy, spostrzega się luki, których dziś już nie da się zapełnić. Najgorzej praca wypada w kwestii ustalenia granicy wschodniej, północno- i południowo-wschodniej: z Rusią i Tatarami.
Ścisłe opisanie i wykreślenie granic tatarskich jest rzeczą niemożliwą do wykonania, ze względu na to, że znajdowały się na terenach bezludnych i nawet dokonywane czasem porozumienia graniczne pozostawały martwą literą wobec swawoli kresowców Dzikich Pól i ciągłych napadów tatarskich.