Język ojczysty
w szkole podstawowej i gimnazjum
stron 210
2002 r
Książka adresowana jest do nauczycieli języka polskiego w szkołach podstawowych i gimnazjach. Nie jest jednak poradnikiem metodycznym, ale autorską próbą wskazania, czego powinno się uczyć dzieci i młodzież w zakresie kształcenia językowego zgodnie z duchem wdrażanej od roku 1999 roku reformy szkolnictwa.
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE.......................................................................................9
Dla kogo jest la książka i co zawiera?.......................................................C
C/. potrzebna jest w szkole nauka gramatyki?.............................12
Kształcenie języka ojczystego w zreformowanej szkole podstawowej i w gimnazjum w świetle podstawy programowej...................20
JĘZYK OJCZYSTY W SZKOLE PODSTAWOWEJ...........29
Wypowiedzenie..............................................................................29
Wypowiedzenia oznajmujące, pytające irozkazujące.............................29
Zdanie i równoważnik zdania..............................................................30
Zdaniepojedyncze..............................................................................32
Związki wyrazów wzdaniu....................................................................36
Związekgłówny.,..................................................,,.......................36
Związki poboczne (zgody, rządu i przynależności).........................38
Wyrazy po/a związkami........................................ 41
Odmienne i nieodmienne części inow)......................42
Części mowyodmienne.........................................42
Podstawowe kategorie fleksyjne....................................45
Części mowynieodmienne........................................51
Związki znaczeniowe międzywyrazami...................................52
Rudowa słowotwórcza wyrazów............................54
Podstawowe pojęciasłowotwórcze..........................................................54
Budowa wyrazupochodnego..............................56
Kategorie i typy słowotwórcze..........................................57
Rodzajegłosek...................................................................58
Pojęcie głoski..................................................5S
Zależność brzmienia głosek od ruchów i pozycji narządów mowy......59
Samogłoski i spółgłoski.......................................59
Głoski dźwięczne i bezdźwięczne.........................................6!
Spółgłoski różniące się miejscem artykulacji i stopniem zbliżenia
narządówmowy.......................................................62
Spółgłoski twarde i miękkie....................................63
Samogłoski [ęj, [oj i ichwymowa...............................................65
Akcent wyrazowy iintonacja...........................................6"
Język literatury, jeżyk potoczny, język regionu.............
Odmiany polszczyzny.................................................
Gwara bydgoska jako przykład jeżyka regionu...........
JĘZYK OJCZYSTY W GIMNAZJUM.................................
Składniowe funkcje części mowy — części zdania
Orzeczenie......................................................
Podmiot..................................................................................................Nó
Przydawka........................................................................................88
Dopełnienie................................................................................94
Okolicznik.......................................................................................95
Wypowiedzenia złożone.........................................
Typy zdań złożonych...................................
Imiesłowowy równoważnik zdania składowego................
Interpunkcja w wypowiedzeniu złozonym...................
Przekształcanie wypowiedzeń — konstrukcje czynne i bierne.
Słowotwórcze cząstki budowy wyra/ów.....................................
Furmani przyrostkowy......................................................
Formant przedrostkowy........................................................
Przedrostki i przyrostki jako części podstawy słowotwórczej..............mu
Wyrazy pochodne w stosunku do wyrażeń przyimkowych...,...............108
Wyrazy pochodne utworzone przez odrzucenie końcowych
części wyrazów podstawowych...............................
Wyrazy złożone.................................................................
Typologia..................................................................
Złożenia...............................................................
Z I o z e n i a właściwe............. ....... ..... ......
Zrosty..............................................................
Zestawienia...................................................................
Skrótowce.......................... .....................
Przymiotniki i przysłówki w stopniu wyższym i najwyzszym
Funkcje i produktywność formantów .........
Fleksyjne cząstki budowy wyrazów...................
Formy czasowników i ich budowa...............
Formy osobowe......................................
Formy trzecioosobowe...............................
Formy nieosobowe...................................
Czasowniki o formach nieregularnych............
Bezokolicznik i imiesłowy.................................................12R
Formy rzeczowników' i ich budowa......................................................131
Formy przypadkowe...........................................................131
Rzeczowniki rodzajumęskiego.......................................................132
Rzeczowniki osobliwe.............................................................133
Rzeczowniki o formachnieregularnych..........................................137
formyprzymiotników..........................................................................141
Znaczenie wyrazów...................................................................................142
Treść 1 zakres znaczeniowywyrazów....................................................142
Wyrazy ogólne i wyrazy szczegółowe ............................................143
Wyrazy konkretne i wyrazyabstrakcyjne..............................................144
Neologizmy...................................................................................145
Zjawiskafonetyczne..................................................................................146
Upodobnienia spółgłosek pod względem dźwięczności........................146
Inne rodzajeupodobnień................................................................ 149
/.miana miejsca artykulacji....................................................149
Zmiana stopnia zbliżenia narządów mowy............................. 151
Unosowienie samogłosek ustnych...................................................I 52
Uproszczenia grup spółgłoskowych..............................................152
Komunikacja językowa............................................154
Język jak chleb naszpowszedni......................154
Funkcje języka................................................................158
Styl językowy i stylizacja..............................................................162
KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE W PROGRAMACH NAUCZANIA.... 164
BIBLIOGRAFIA..........................................................203
INDEKS TERMINÓW JĘZYKOWYCH....................................208
