Od wydawnictwa.Wydawnictwo kodeksu naftowego odpowiada wielo-lokrotnie objawianej potrzebie zarówno kół prawniczych jak i sfer naftowych. Tom drugi zamknie całokształt ustawodawstwa naftowego łącznie z przepisami odnoszącymi się do przemysłu rafineryjnego.
Ze względu na potrzeby praktyki ukaże się z tomu drugiego wpierw część pierwsza, obejmująca ostatnią krajową ustawę naftową, mającą* w międzyczasie uzyskać sankcyę.
CZĘŚĆ PIERWSZA.Nauki wstępne1. Rozwój ustawodawstwa naftowego do r. 1862.
Olej skalny (ropa), wosk ziemny i inne kopaliny żywiczne (bituminy) występują w Austryi jedynie w tych krajach (Galicya, Bukowina), które były dzielnicami dawnej Rzeczypospolitej Polskiej. W Polsce zaś występywanie bituminów u stoku Karpatów było znanem oddawna, jak tego dowodzą z czasów odległych pochodzące nazwy miejscowości polskich: Ropa, Ropica, Ropienka, Ropna góra i t. d. Potwierdzenie tego znajdujemy również w dawniejszej literaturze przedrozbiorowej1): Gabryel Rzączyński w swej »Hi-" storia naturalia curiosa regni Poloniae* (Sandomierz, 1721), opisuje wody żywiczne i źródła gazowe, występujące u podnóża Karpatów. U Rzączyńskiego spotykamy się też z nomenklaturą »aqua bituminosa*. Z opisem kopalni bitumicznych spotykamy się również w dziele Stanisława Staszica: »O ziemioznawstwie w dawnej Sarmacyi«, (Warszawa, 1800). jakoteż w encyklopedyi górniczej kanonika Krzysztofa Kluka: ^Rzeczy kopalnych osobliwie zadatniejszych szukanie...« (Warszawa, 1787).
W chwili przejścia Galicyi pod panowanie austryackie, istnieją tu już zaczątki górnictwa naftowego, jak to wynika z zapisków wiedeńskiego profesora Baltazara Hacąueta, który w swych
»Neueste physiol. Reisen in den Jahren 1788 und 1789 durch die dacischen und sarmatichen oder ntfrdlichen Karpafcłien*, opisuje szereg, prawdopodobnie od dłuższego już czasu istniejących, prymitywnie urządzonych kopalń naftowych w Galicyi, jak np. w Wę-główce pod Krosnem, w Kwaszeninie, a przedewszystkiem w Na-hujowicach pod Drohobyezem I).
W Polsce 2) obowiązuje początkowo w odniesieniu do górnictwa zasada królewszczyzny (regału), podobnie jak we wszystkich prawie krajach Europy. Zwolna jednak przebija się zasada przeciwna, przyznająca wyłączne prawo do złoży kopalin właścicielowi odnośnego gruntu. Zasada ta zwyciężyła ostatecznie w przywileju Stefana Batorego z r. 1576, który szlachcie w ich dobrach przyznaje zupełną własność złoży mineralnych tamże się znajdujących. Odtąd zasada przynależności kopalin do własności gruntu stała się panującą w Polsce, a i później miała w sposób stanowczy oddziałać na strukturę prawa naftowego w Austryi.
W chwili przejścia Galicyi pod zabór austryacki, istnieje tu górnictwo naftowe jeszcze jako nader prymitywne, zaczern i rząd austryacki regulując stosunki górniczo-prawne Galicyi patentami z 9 września 1773 i 18 grudnia 1786, nie-wspomina wcale o minerałach żywicznych 3). Również żadnej wzmianki o minerałach żywicznych nie znajdujemy w wydanym dla Galicyi zachodniej patencie cesarskim z 28 grudnia 1804 r. *), normującym poszukiwania górn., zgłaszania i ulennienia górnicze, wedle postanowień węgierskiej ustawy górn. maksymiliariskiej z r. 1573.
Poraź pierwszy 5) reguluje rząd austryacki górnictwo naftowe
Galicyi dekretem izby nadwornej (Hofkamer-Decret) z 2 sierpnia 1810, skierowanym do ówczesnego sądu górniczego (Berggericht) w Drohobyczu. Rzeczony dekret nadworny zezwala na udzielanie uprawnień górniczych na olej skalny i smołę ziemną (Bergól und Bergpech), wychodząc ze stanowiska, ze minerały te, podobnie jak węgiel kamienny podlegają regałowi górniczemu.
Powyższe orzeczenie sprzeciwiało się ogólnemu przeświadczeniu prawnemu w Galicyi, opartemu jeszcze na zasadach prawa polskiego, nieuznającego od wieku XVI. istoty regału. Gubernium galicyjskie wnosi też od powyższego dekretu na dniu 10 października 1810 r. rekurs do powszechnej izby nadwornej (allgemeine Hofkamer), która na dniu 8 listopada 1810 r. orzeka, że olej skalny, o ile występuje w stanie płynnym, stanowi bez żadnego ograniczenia przynależność własności gruntu, i nie należy w tym kierunku udzielać żadnych nadań górniczych. »Dagegen beim Berg — und Ju-denpech (Ozokerit, Asphalt), welches in festem Zustande gieich der Steinkohle eigene Fldtze und Lager bildet, ein wirkliches Erdharz ist, und gieich den Ietzteren gegraben wird, das Muthungs — und Belehnungsrecht einzutreten habe« *).
W latach następnych ulega ustawowe normowanie stosunków, naftowych ciągłym zmianom3). I tak odmiennie częściowo do dekretu nadw. z r. 1810, postanawia powsz. izba nadworna na dniu 17 października 1838 r. i 20 listopada 1840 r., że olej skalny i wosk ziemny 'podpadają pod regał górniczy, że należy od nich opłacać daniny górnicze w wysokości J/10 części produktu, zaś nieuprawnioną ich eksploatacyę należy ścigać w myśl postanowień przepisów górniczych.
Wkrótce, bo zaledwie w jeden rok później od ostatniego orzeczenia, widzimy znowu odmienne uksztaJtowanie się norm prawnych. Na sprawozdanie Jana Pistel'a, bukowiriskiego urzędnika górniczego i hutniczego, o znalezieniu źródeł oleju skalnego, wydaje izba nadworna rozstrzygnienie z 28 grudnia 1844 r., którem aa-
rządzą, iż w uwzględnieniu okoliczności, że odkryte źródła oleju skalnego nie występują w połączeniu ze złożami węgla kamiennego, smoły ziemnej lub asfaltu, jakoteż nie podlegają górniczej odbudowie, przeto i nadal jak dotychczas mają być eksploatowane. We wszystkich innych wypadkach, w których olej skalny występuje w połączeniu ze złożami innych minerałów podlegających odbudowie górniczej lub też będących przedmiotem nadania górniczego, należy przepisy o regału górniczym, względnie o uprawnieniach górniczych stosować również do oleju skalnego.
Do wydania powyższego rozstrzygnienia przyczynił .się wzgląd na stosunki faktyczne.- Wówczas bowiem, jak i wiele lat później, nie mogło być mowy o naftowej odbudowie górniczej. Eksploatacya naftowa polegała na czerpaniu produktu ziemnego ze źródeł nadziemnych, lub też płytkich, ręcznym sposobem sporządzanych studni, zwanych duczkami (Dockeln)1).
Zasadzie najw. rozstrzygnienia z 28 grudaia 1841 r., hołduje również wydany do sądów górniczych dekret z 18 wtześnia 1844, a orzekający, z powołaniem się na maksymiliańską ordynacyę górniczą, że olej skalny, o ile nie występuje przy odbudowie podległych regałowi kopalin, nie jest przedmiotem nadania górniczego, w przeciwstawieniu do smoły ziemnej występującej w stanie stałym, a podpadającej regałowi górniczemu 3).
I przy tej zasadzie prawnej nie pozostaje rząd długo. Ministerstwo skarbu — najwyższa wówc/as władza w sprawach górniczych — zarządza rozporządzeniem z 18 kwietnia 1854 r. 1. 3445, że olej skalny podpada regałowi górniczemu 3). W miesiąc później patent cesarski z 23 maja 1854 r. 1. 146 dz. up. ogłasza powszechną ustawę górniczą, która w § 3 do kopalin zastrzeżonych, podlegających systemowi nadań górniczych, zalicza także żywice ziemne (Erdbarze).
Postanowienie § 3 powsz. ustawy górn. z r. 1854, wobec odpornego stanowiska ludności niechcącej naginać swych stosunków własnościowych, w odniesieniu do bituminów, do nowego pojęcia regału, napotyka zaraz początkowo na trudności przy praktycznem stosowaniu tegoż paragrafu. Kwestyonuje się, jakoby wszystkie bi-tuminy podpadały pod pojęcie żywic ziemnych. I tak, w szczególności co do wosku zaprzecza .się, jakoby należał do żywic ziemnych M. Wątpliwość tę jednak usuwa ministerstwo skarbu rozporządzeniem z 7 grudnia 1855 I. 6465, orzekając — mimo remon-strowania interesentów — że wosk ziemny jest przedmiotem regału górniczego a). Odnośnie do oleju skalnego wywodzono natomiast, że wobec zniesienia przez powsz. ustawę górniczą z r. 1854 wszystkich poprzednich ustaw i rozporządzeń górniczych, obecnie oiej skalny (ropa, nafta) z powodu swej małej zawartości żywic ziemnych i nienadawania się z powodu tego do wyrobu asfaltu nie podpada pod pojęcie żywic ziemnych, w dalszem następstwie przeto nie jest przedmiotem regału górniczego. Jednakowoż i co do oleju skalnego zaznacza rychło ministerstwo skarbu swe stanowisko regałowe i orzeka rozporządzeniem z 16 listopada 1^60 1. 32782, że olej skalny jest przedmiotem regału górniczego, zaś właściciel gruntu niema żadnych praw do tego produktu. W szczególności postanawia rzeczone rozporządzenie w swym § 1, że w razie natrafienia oleju skalnego w źródłach naturalnych lub studniach, należy nadawać miary wychodne, natomiast miary górnicze w razie eksploata-cyi oleju skalnego przy pomocy podziemnej odbudowy górniczej. W odniesieniu do już istniejących kopalń zawiera rzeczone rozporządzenie ministeryalne przepisy przejściowe (§§ 5 i 7), stanowiąc, że posiadacze tychże kopalń mają w przeciągu sześciu miesięcy prosić o nadanie miar dziennych względnie górniczych na swe kopalnie, ileże w przeciwnym razie będą uważani za wykonujących górnictwo bez uprawnienia, a więc podlegających sankcyi karnej § 236 powsz. ust. górn. 3).
Forma regału górniczego, nie odpowiadała — jak już zaznaczono — przekonaniu prawnemu w Galicyi, wyrobionemu na pol-skiem prawie górniczem, a nadto wobec braku kapitału i zmysłu spekulacyjnego w kraju, oddałaby całe górnictwo naftowe w monopol obcemu kapitałowi.
Rzecznikiem tych prądów i potrzeb *) staje się Sejm krajowy, który na dniu 25 kwietnia 1861 r., powziął jednomyślną, uchwalę, »ażeby nafta uważana była za nienależącą do regału górniczego i ażeby rozporządzenie mimsteryalnę z 16 listopada 1860 r. I. 32782, które naftę uważa za należącą do regału górniczego, cofnięte zostało*.
Powyższa uchwała sejmowa, poparta petycyą wydziału krajowego, spotkała się częściowo z przychylnem załatwieniem rządu, który najwyższern postanowieniem z 22 stycznia 1862 uchylił w części rozporządzenie ministerstwa skarbu z 16 listopada 1860 r., orzekając, że odtąd nafta i smoła ziemna (Bertheer) nie wchodzą w skład, regału górniczego, o ile służą do wyrobu olejów świetlanych i ze stanowią wówczas przynależność gruntu. Na skutek przedstawienia sejmu bukowińskiego, podobnego do uchwały sejmu galicyjskiego, rozciągnięto także na Bukowinę najw. postanowienie z 22 stycznia 1862 r., w myśl najw. rozporządzenia z 12 września 1866 r. Co do wosku ziemnego wyszło w tym samym kierunku co do oleju skalnego rozporządzenie ministerstwa handlu z dnia 80 maja 1865 1. 515ó. Olej skalny i wosk ziemny przestały w obu krajach być przedmiotem regału górniczego, o ile były eksploatowane dla powyższego celu ekonomicznego, względnie o ile zawartość i skład odkrytych kopalin żywicznych, uzasadniał użycie ich do celów świetlnych 2).
Przez najwyższe postanowienie z 22 stycznia 1862 r., poszukiwanie i wydobywanie bituminów do celów świetlnych zdatnych, wyjętem zostaje z pod jurysdykcyi władz górniczych a poddane nadzorowi władz przemysłowych jako przemysł1). Władze przemysłowe też w drodze udzielania koncesyj zezwalają na zakładanie szybów naftowych i woskowych. Bituminy świetlne pozostawione bowiem zostają do dyspozycyi właściciela gruntu, wobec fikcyi, że nie nadają się do odbudowy górniczej, lecz że dadzą się raczej spożytkować w sposób gospodarczy, względnie przemysłowy.
Treść tomu pierwszego. CZĘŚĆ PIERWSZA.
Nauki wstępne.
Rozwój ustawodawstwa naftowego do r. 1862 , . . 1
Stosunki górnictwa naftowego w latach 1862 -1884 . . . 7
Ustawodawstwo naftowe z r. 1884 i jego reforma .... 11
0 przepisach górniczo-policyjnych........... 25
Władze górnicze i postępowanie przed niemi...... 27
Orzecznictwo sądowe w sprawach górniczych i górniczo-na-
ftowych........., j *. , 32
Kontrakty i uprawnienia naftowe.......... 46
CZĘSĆ DRUGA.
Ustawy i przepisy kopalniane.
Motywa rządowe państw- ust. naft. z r. 1884..... 75
Sprawozdanie komisyi do państw, ust. naft. z r. 188-4 . . 88
Ustawa z 11 maja 1884 1. 71 dz. u. p......... 94
Motywa kornisyi do kraj. ust. naft. z r. 1S84..... 122
Ustawa z 17 grudnia 1884 1. 35 dz. u. kr. ex 1886 . . . 128
Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 15 czerwca. 1885
1. 35 dz. u, kr. z r. 1886 .......... 153
Str. Przepisy górniczo-policyjne z 26 czerwca 1904 1. 68 dz. u. kr.
(dla kopalń oleju skalnego).......... 160
Rozporządzenie starostwa górniczego z 30 czerwca 1904
1. 69 dz. u. kr. .............. 224
Instrukcya dla dozorców ruchu i robotników...... 228
Rozporządzenia kopalniane urzędu górn. okr. w Drohobyczu 234
Plan ruchu i regulamin służbowy dla kopalń oleju skalnego 245 Przepisy górniczo-policyjne z 5 grudnia 1903 1. 7 dz. u. kr.
(dla kopalń wosku ziemnego)......... 264
Rozporządzenia starostwa górniczego dla kopalń wosku ziemnego .................. 334
Statut krajowej szkoły górniczej i wiertniczej w Borysfawiu 343
CZĘŚĆ TRZECIA.
Reforma naftowa z r. 1907.
Motywa rządowe do państw, noweli naftowej z r. 1907 . . 360 Sprawozdanie komisyi. gospodarczej do państw, ust. naft.
z r. 1907................360
Ustawa z 9 stycznia 1907 I. 7 dz. u. p........379
Rozporządzenie ministerstwa sprawiedliwości z 3 5 kwietnia
1907 1. 107 dz. u. p.............494
Rozporządzenie ministerstwa rolnictwa z 20 kwietnia 1907
1. 109 dz. u. p...............512
WIELKOŚĆ 17,5X11,5CM,TWARDA OKŁADKA,LICZY 536 STRON+16 STRON OFERTY KSIĘGARNI LEONA FROMMERA.
STAN:OKŁADKA DB,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB/DB+ .
KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM
/ KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / .
WYDAWNICTWO KSIĘGARNIA LEONA FROMMERA KRAKÓW 1908.
INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.
PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"
NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!
ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE
ZOBACZ STRONĘ O MNIE
