Opis:
Książka Gospodarka regionalna Polski wobec globalnego kryzysu gospodarczego, którą oddajemy do rąk Czytelników, ma na celu naświetlenie z wielu stron, w jaki sposób procesy kryzysu finansowego, jaki przerodził się w ogólnoświatowy kryzys gospodarczy przełomu pierwszej i drugiej dekady obecnego stulecia, wpłynęły lub wpływają pośrednio na gospodarkę regionalną i lokalną w Polsce, a także na rozwój i finansowanie tych gospodarek oraz na zarządzanie nimi. Poszukiwanie odpowiedzi na te pytania jest prowadzone w szerszym kontekście kształtowania się procesów ekonomicznych oraz finansowych w układzie międzynarodowym i unijnym. Rodzi się bowiem pytanie, jak szybko i do jakiego stopnia kryzys ?dotarł" do polskich regionów i na szczebel lokalny. Książkę tę poświęcono głównie zagadnieniom związanym z finansowaniem rozwoju gospodarki regionalnej, ale podjęto również jej kluczowe problemy, takie jak: konkurencyjność, innowacyjność, przedsiębiorczość, spójność i rozwój zrównoważony.
W książce zawierającej 36 cząstkowych opracowań znalazły się wyniki badań wielu znakomitych Autorów z głównych ośrodków naukowych w Polsce, którzy życzliwie podzielili się nimi. W ten sposób mamy możliwość zapoznania się z wieloma warsztatami metodologicznymi badań, a nie z jednym, narzuconym przez redaktora, polegającym na tym, żeby zbadać, jak dynamicznie fala globalnego kryzysu docierała do polskich regionów i jak wpływała na wszystkie obszary zarządzania tą gospodarką, Przedstawione opracowania podejmują tę problematykę z wielu stron, bądź to w ujęciu czasowym, bądź to w danym momencie czasu (najbardziej aktualnym ze względu na dostępność danych lub prowadzenie badań jakościowych).
Z uwagi na wymiar podejmowanych zagadnień oraz ich zakres, książka składa się z czterech części. Część pierwsza książki to ogląd procesów globalnego kryzysu ekonomicznego z unijnej i międzynarodowej perspektywy. Są w niej podejmowane przede wszystkim problemy skali i zakresu przebiegu kryzysu w wybranych częściach i regionach świata. Na tym tle starano się poszukiwać odpowiedzi na pytanie o reakcję Unii Europejskiej na skutki kryzysu, przede wszystkim przez pryzmat realizacji jej polityki spójności i budżetu. W wymiarze regionalnym Polski te wątki zostały naświetlone z punktu widzenia współpracy międzynarodowej bądź z perspektywy wspólnej polityki rolnej.
Część druga to wyniki analizy oceny gospodarki polskich regionów na przełomie pierwszej i drugiej dekady obecnego stulecia. Zawarto w niej analizę dynamiki rozwojowej polskich regionów w wielu dziedzinach gospodarki oraz zmian w kapitale społecznym polskich regionów, a także znaczenie i realizację wybranych regionalnych programów operacyjnych dla rozwoju regionów w okresie kryzysu. Tło tych rozważań stanowi problematyka teoretycznego ujęcia koniunktury oraz cykli koniunkturalnych w regionach w Polsce, a także metod ich pomiaru z odpowiednią aplikacją dla lat 1[zasłonięte]998-20. Część tej problematyki została naświetlona również z punktu widzenia wybranych problemów rozwojowych na poziomie jednostek lokalnych.
Problematyce finansowania rozwoju regionalnego w dobie pokryzysowej jest poświęcona część trzecia książki. Podejmuje ona przede wszystkim zagadnienia kształtowania się finansów samorządowych na przełomie pierwszej i drugiej dekady obecnego stulecia. W tej części poszukuje się głównie odpowiedzi na pytanie, jak kształtowały się wydatki publiczne UE na rzecz wspierania rozwoju regionalnego i lokalnego w Polsce w latach 2[zasłonięte]004-20 oraz jakie w tym czasie panowały tendencje w sytuacji dochodowej i wydatkowej, w tym finansowania inwestycji przez samorządy. Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie zostało też zobrazowane konkretnymi studiami przypadków zarządzania środkami regionalnych programów operacyjnych, a także propozycją innego podejścia do regionalnego finansowania ochrony środowiska.
W gospodarce regionalnej i lokalnej ma zastosowanie wiele instrumentów zarządzania regionalnego, a w tym głównie te o charakterze regulacyjnym. Uznałem, że podjęcie próby oceny ich funkcjonowania w okresie kryzysu jest szalenie istotne - i temu jest poświęcona część czwarta książki. Przede wszystkim można z niej czerpać informacje i budować wnioski na temat wzajemnych związków kryzysu i gospodarki przestrzennej oraz urbanizacyjnej, notabene dziedziny, która sama znalazła się w Polsce w kryzysie. Ponadto podjęto ocenę innych kluczowych instrumentów zarządzania regionalnego, jak: przedsiębiorczość w regionach, wykorzystanie badań naukowych oraz wdrażanie polityk opartych na dowodach, innowacyjności, zarządzanie środowiskowe, działania na rynku pracy, zaangażowanie kapitału ludzkiego, zamówienia publiczne, partnerstwo publiczno-prywatne czy modernizacja polskich osiedli mieszkaniowych.
WSTĘP (Zbigniew Strzelecki)
CZĘŚĆ I. PERSPEKTYWA MIĘDZYNARODOWA
Rozdział 1. Rozprzestrzenianie się kryzysu globalnego 2[zasłonięte]007-20 w wybranych regionach świata (Agnieszka Domańska)
1.1. Wprowadzenie
1.2. Ogólny obraz kryzysu 2[zasłonięte]007-20 na podstawie wybranych danych
1.3. Rozprzestrzenianie się kryzysu 2[zasłonięte]007-20 w wybranych regionach świata
1.4. Podsumowanie
Rozdział 2. Polityka rozwoju Unii Europejskiej i krajów Azji Południowo-Wschodniej po 2008 roku (Małgorzata Sulmicka)
2.1. Wprowadzenie
2.2. Wpływ kryzysu z 2008 r. na UE i szybko rozwijające się kraje Azji
2.3. Pokryzysowa polityka rozwoju UE
2.3.1. Strategia Lizbońska a kryzys
2.3.2. Polityka rozwoju UE w Strategii ?Europa 2020"
2.4. Polityka rozwoju w regionie Azji
2.4.1. Przesłanki zmiany dotychczasowego paradygmatu rozwojowego w krajach azjatyckich
2.4.2. Główne kierunki reorientacji azjatyckiej polityki rozwoju
2.5. Podsumowanie
Rozdział 3. Polityka spójności Unii Europejskiej po kryzysie (Jacek Szlachta)
3.1. Wprowadzenie
3.2. Modyfikacja rozwiązań prawnych i pozaprawnych na lata 2[zasłonięte]007-20
3.3. Proces przygotowania rozwiązań europejskiej polityki spójności w latach 2[zasłonięte]014-20
3.4. Wnioski z debaty na temat przyszłej polityki spójności
Rozdział 4. Budżet Unii Europejskiej w perspektywie pokryzysowej (Katarzyna Żukrowska)
4.1. Wprowadzenie
4.2. Budżet i jego uwarunkowania w okresie kryzysu
4.3. Budżet ogólny UE w warunkach wychodzenia z kryzysu
4.4. Co zmienił Traktat Lizboński?
4.5. Ustalenia budżetu na rok 2011
4.6. Czego można się spodziewać przy ustalaniu kolejnej perspektywy i budżetów?
Rozdział 5. Gospodarka budżetowa Unii Europejskiej (Krzysztof Jarosiński)
5.1. Wprowadzenie
5.2. Wydatki budżetu UE
5.3. Transfery środków budżetowych UE do Polski
5.4. Wydatki budżetu UE w ramach funduszy strukturalnych
5.5. Podsumowanie
Rozdział 6. Czy polityka spójności Unii Europejskiej może stymulować rozwój regionów? (Tomasz Dorożyński)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Polityka spójności i obszary wsparcia
6.3. Zamówienia publiczne
6.4. Ocena i perspektywy
6.5. Podsumowanie
Rozdział 7. Efekty zewnętrzne sieci jako regulatory rozwoju regionalnego i wychodzenia z kryzysu. Doświadczenia WPR (Anna Bisaga)
7.1. Wprowadzenie
7.2. Terytorialny i branżowy charakter WPR
7.3. Instytucjonalna konkurencyjność rolnictwa europejskiego
7.4. Podsumowanie
Rozdział 8. Wpływ współdziałania transgranicznego na rozwój regionu (Izabela Zabielska, Magdalena Wojarska)
8.1. Wprowadzenie
8.2. Znaczenie współpracy transgranicznej w rozwoju regionu
8.3. Europejska Współpraca Terytorialna jako nowy cel
8.4. Wpływ współdziałania transgranicznego na rozwój regionu na przykładzie współpracy województwa warmińsko-mazurskiego i Obwodu Kaliningradzkiego FR
8.5. Podsumowanie
Rozdział 9. Umiędzynarodowienie gospodarki województwa małopolskiego jako czynnik rozwoju regionalnego (Patrycja Brańka)
9.1. Wprowadzenie
9.2. Aspekty metodyczne
9.3. Analiza poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w układach przestrzennych województwa małopolskiego
9.4. Ocena stopnia internacjonalizacji gospodarek powiatów województwa małopolskiego
9.5. Analiza związków korelacyjnych między stopniem internacjonalizacji gospodarki a poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa małopolskiego
9.6. Podsumowanie
CZĘŚĆ II. GOSPODARKA POLSKICH REGIONÓW
Rozdział 10. Regiony polskie po kryzysie (Tadeusz Kudłacz)
10.1. Wprowadzenie
10.2. Dynamika rozwoju polskich regionów w końcowych latach pierwszej dekady XXI wieku
10.3. Analiza różnic w międzyregionalnej dynamice przemian
10.4. Podsumowanie
Rozdział 11. Metody pomiaru koniunktury w skali regionalnej (Zbigniew Strzelecki, Andrzej Gałązka)
11.1. Wprowadzenie
11.2. Teoretyczne koncepcje cyklu koniunkturalnego
11.2.1. Cykle koniunktury gospodarczej - wyjściowe założenia analizy
11.2.2. Cykle koniunktury gospodarczej w Polsce - ujęcie zagregowane
11.2.3. Przestrzenne aspekty cyklów rozwoju: cykle rozwoju miast i regionów, koniunktura regionalna i lokalna
11.3. Teoretyczne ujęcie koniunktury regionalnej
11.4. Metody pomiaru koniunktury w skali regionu
11.5. Podsumowanie
Rozdział 12. Cykle koniunktury regionalnej w Polsce w świetle wybranych mierników rozwoju w latach 1[zasłonięte]998-20 (Andrzej Gałązka)
12.1. Wprowadzenie
12.2. Regionalna zmienność PKB
12.3. Specyfika bazy ekonomicznej - struktura pracujących według sekcji PKD
12.3.1. Pracujący w sektorze rolniczym
12.3.2. Pracujący w sektorze przemysłowym ogółem
12.3.3. Pracujący w sektorze usługowym ogółem
12.4. Rynek pracy - bezrobocie i aktywność ekonomiczna ludności
12.5. Dochody indywidualne ludności
12.6. Dochody wspólnot terytorialnych: gmin, powiatów i województw
12.7. Podsumowanie
Rozdział 13. Kapitał społeczny w polskich regionach (Hanna Godlewska-Majkowska)
13.1. Wprowadzenie
13.2. Istota kapitału społecznego
13.3. Waloryzacja kapitału społecznego polskich województw
13.4. Kapitał społeczny jako komponenta ogólnej oceny atrakcyjności inwestycyjnej regionów
13.5. Atrakcyjność inwestycyjna regionów a przedsiębiorczość
13.6. Podsumowanie
Rozdział 14. Realizacja regionalnych programów operacyjnych w okresie spowolnienia gospodarczego (Piotr Zygadło)
14.1. Wprowadzenie
14.2. Uruchomienie programów - wnioski o dofinansowanie
14.3. Kontraktacja - umowy o dofinansowanie
14.4. Realizacja projektów - wnioskowanie o płatność
14.5. Regionalne programy operacyjne a działania antykryzysowe zmierzające do przyspieszenia wdrażania
14.5.1. Zaliczki dla beneficjentów
14.5.2. Podział Krajowej Rezerwy Wykonania
14.6. Podsumowanie
Rozdział 15. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego jako instrument rozwoju regionalnego (Dagmara Hajdys)
15.1. Wprowadzenie
15.2. Charakterystyka Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Łódzkiego na lata 2[zasłonięte]007-20
15.3. Wykorzystanie środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego
15.4. Przykładowe projekty inwestycyjne ujęte w Indykatywnym Wykazie Projektów Kluczowych w województwie łódzkim
15.5. Podsumowanie
Rozdział 16. Sytuacja społeczno-gospodarcza podregionu wałbrzyskiego w perspektywie pokryzysowej (Aleksandra Gromelska)
16.1. Wprowadzenie
16.2. Społeczno-gospodarcze determinanty rozwoju podregionu wałbrzyskiego
16.3. Sytuacja na rynku pracy w podregionie wałbrzyskim
16.4. Podsumowanie
Rozdział 17. Jakość obsługi potencjalnych przedsiębiorców a podejmowanie działalności turystycznej w sektorze MSP w wybranych gminach Polski Wschodniej (Konrad Zawodziński)
17.1. Wprowadzenie
17.2. Tajemniczy klient
17.3. Metodyka oceny jakości obsługi potencjalnych przedsiębiorców
17.4. Gminy i ich ocena
17.4.1. Jakość obsługi elektronicznej (wyniki audytu elektronicznego)
17.4.2. Jakość obsługi bezpośredniej potencjalnych przedsiębiorców (wyniki audytu osobistego)
17.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ III. FINANSOWANIE ROZWOJU REGIONALNEGO
Rozdział 18. System dochodów województw samorządowych (Beata Guziejewska)
18.1. Zasady finansowania samorządu terytorialnego na szczeblu regionalnym
18.2. Szoki dochodowe w budżetach samorządu terytorialnego
18.3. System dochodów województw samorządowych w Polsce
18.4. Dochody województw samorządowych w latach 2[zasłonięte]008-20
18.5. Weryfikacja systemu dochodów w warunkach kryzysu finansowego - aspekty teoretyczne i praktyczne
18.6. Podsumowanie
Rozdział 19. Zmiany w wydatkach jednostek samorządu regionalnego na tle światowego kryzysu (Alicja Sekuła)
19.1. Wprowadzenie
19.2. Rozwój regionalny i gospodarka regionalna w gospodarce rynkowej
19.3. Samorząd terytorialny w obliczu kryzysu
19.4. Wielkość i struktura wydatków polskich województw w latach 2[zasłonięte]006-20
19.5. Podsumowanie
Rozdział 20. Wydatki budżetu Unii Europejskiej na rzecz wspierania rozwoju lokalnego w Polsce w latach 2[zasłonięte]004-20 (Benedykt Opałka)
20.1. Wprowadzenie
20.2. Wydatki z funduszy unijnych w okresie programowania 2[zasłonięte]004-20
20.3. Wydatki z funduszy unijnych w okresie programowania 2[zasłonięte]007-20
20.4. Podsumowanie
Rozdział 21. Oddziaływanie funduszy unijnych na rozwój polskich regionów oraz powiatów województwa małopolskiego (Konrad Dudzik)
21.1. Wprowadzenie
21.2. Wyznaczenie cząstkowych oraz syntetycznych wskaźników rozwoju w odniesieniu do poszczególnych województw oraz małopolskich powiatów
21.3. Identyfikacja wielkości środków z funduszy unijnych, które napłynęły do poszczególnych regionów oraz powiatów województwa małopolskiego
21.4. Wpływ funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności na poziom rozwoju poszczególnych regionów oraz małopolskich powiatów
21.5. Podsumowanie
Rozdział 22. Finansowanie inwestycji samorządowych w dobie kryzysu (Beata Skubiak)
22.1. Wprowadzenie
22.2. Wydatki samorządowe i zadłużenie jst w latach 2[zasłonięte]008-20
22.3. Finansowanie działalności inwestycyjnej jst w sytuacjach kryzysowych
22.4. Podsumowanie
Rozdział 23. Wpływ środków pochodzących z funduszy strukturalnych na poziom konkurencyjności oraz innowacyjności przedsiębiorstw w Polsce (Iwona Grabowska)
23.1. Wprowadzenie
23.2. Rozwój gospodarczy Polski po 1990 roku
23.3. Zmiany poziomu konkurencyjności oraz innowacyjności w Polsce
23.4. Wsparcie polskich przedsiębiorstw z funduszy strukturalnych w latach 2[zasłonięte]004-20
23.5. Podsumowanie
Rozdział 24. Kierunki wykorzystania środków RPO Warmia i Mazury na lata 2[zasłonięte]007-20 (Magdalena Wojarska, Izabela Zabielska)
24.1. Wprowadzenie
24.2. Miejsce RPO Warmia i Mazury w systemie programowania polityki spójności 2[zasłonięte]007-20
24.3. Hierarchizacja i klasyfikacja powiatów województwa warmińsko-mazurskiego
24.4. Tematyczne i przestrzenne rozdysponowanie środków RPO Warmia i Mazury
24.5. Podsumowanie
Rozdział 25. Propozycja reorganizacji finansów publicznych w zakresie finansowania ochrony środowiska w układach regionalnych (Artur Hołuj)
25.1. Wprowadzenie
25.2. Kontrowersje w ocenie perspektyw funkcjonowania funduszy ekologicznych
25.3. Dalsze funkcjonowanie systemu finansowania ochrony środowiska w kontekście likwidacji powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej
25.4. Propozycje nowych form finansowania ochrony środowiska w Polsce
25.4.1. Mechanizm gromadzenia środków FOŚ
25.4.2. Redystrybucja środków FOŚ
25.4.3. Mapy problemów ekologicznych i szczególnego niedoinwestowania ekologicznego
25.4.4. Zasady ustalania kierunków rozdysponowywania środków
25.4.5. Powiązanie systemu redystrybucji środków funduszu z dokumentami z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego
25.4.6. Przykład konstrukcji montażu finansowego inwestycji w nowym systemie dofinansowywania przez FOŚ
25.4.7. Organizacja okresu przejściowego
25.5. Podsumowanie
CZĘŚĆ IV. INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA REGIONALNEGO
Rozdział 26. Gospodarka przestrzenna. Wybrane problemy związków między cyklami koniunkturalnymi a funkcjonowaniem gospodarki przestrzennej (Tadeusz Markowski)
26.1. Zamiast wprowadzenia
26.2. Rozwój przestrzenny a działalność finansowa banków (zarys problemu)
26.3. Kryzys i wyzwania wobec polityki przestrzennej i funkcjonowania gospodarki przestrzennej
26.4. Wnioski i rekomendacje
Rozdział 27. Spójność układu planistycznego województwa małopolskiego (Piotr Lityński)
27.1. Wprowadzenie
27.2. Założenia konstytuujące zakres badań
27.3. Ocena wstępna programów operacjonalizujących strategie rozwoju województwa małopolskiego
27.3.1. Metoda oceny
27.3.2. Wyniki oceny wstępnej
27.4. Ekspercka ocena spójności wybranych instrumentów planistycznych województwa małopolskiego
27.4.1. Metoda oceny
27.4.2. Wyniki oceny eksperckiej
27.5. Podsumowanie
Rozdział 28. Analiza i pomiar przedsiębiorczości w regionach (Marek Laszuk, Zuzanna Paciorkiewicz)
28.1. Wprowadzenie
28.2. Kryzys gospodarczy w regionach
28.3. Przedsiębiorczość w regionach
28.4. Podsumowanie
Rozdział 29. Trudności i zagrożenia związane z wykorzystywaniem badań naukowych oraz wdrażaniem polityk opartych na dowodach przez polskie samorządy terytorialne (Bartosz Józefowski)
29.1. Wprowadzenie
29.2. Wykorzystanie wiedzy naukowej w sprawowaniu władzy
29.3. Polityka oparta na dowodach
29.4. Podsumowanie
Rozdział 30. Innowacyjność województwa podkarpackiego na tle kraju (Anna Lewandowska, Robert Pater)
30.1. Wprowadzenie
30.2. Województwo podkarpackie - krotki zarys charakterystyki
30.3. Poziom innowacyjności województwa podkarpackiego na tle kraju
30.3.1. Siły sprawcze innowacji
30.3.2. Aktywność innowacyjna przedsiębiorstw
30.3.3. Wyniki działalności innowacyjnej
30.4. Innowacyjność województwa podkarpackiego w świetle wyników badania kwestionariuszowego
30.4.1. Wyniki badania metodą CATI
30.4.2. Wyniki badania metodą IDI
30.5. Podsumowanie
Załącznik
Rozdział 31. Znaczenie systemów zarządzania środowiskowego według normy ISO 14001 w ocenie innowacyjności regionów w Polsce (Barbara Szmyt, Ewa Taylor)
31.1. Wprowadzenie
31.2. Innowacyjność regionów
31.2.1. Miary oceny potencjału innowacyjnego regionów według Europejskiej Tablicy Wyników Innowacyjności
31.2.2. Innowacyjność polskich regionów
31.3. Potencjał innowacyjności regionów w Polsce według koncentracji certyfikatów serii ISO 14001
31.3.1. Rola przedsiębiorstw i jednostek samorządowych jako głównych aktorów realizacji procesu rozwoju zrównoważonego w Polsce
31.3.2. Charakterystyka systemu zarządzania środowiskowego jako instrumentu realizacji polityki zrównoważonego rozwoju
31.3.3. Integracja systemów zarządzania środowiskowego z innymi narzędziami zarządzania
31.3.4. Wykorzystanie systemu zarządzania środowiskowego do badania innowacyjności regionów w Polsce
31.4. Podsumowanie
Rozdział 32. Regionalny rynek pracy po kryzysie. Zarys skutków i problemów związanych z bezrobociem wybranych grup społecznych na Dolnym Śląsku (Marta Makuch)
32.1. Wprowadzenie
32.2. Charakterystyka województwa dolnośląskiego w kontekście problemów rynku pracy
32.3. Czynniki wpływające na rynek pracy Dolnego Śląska
32.4. Podsumowanie
Rozdział 33. Zaangażowanie kapitału ludzkiego rad dzielnicowych i osiedlowych w zaspokajaniu potrzeb mieszkańców (Adam Strzelecki)
33.1. Wprowadzenie
33.2. Status jednostek pomocniczych w samorządzie terytorialnym
33.3. Występowanie jednostek pomocniczych w dużych i średnich miastach w Polsce
33.4. Kreatywność wybranych przykładów rad dzielnicowych i osiedlowych
33.5. Podsumowanie
Rozdział 34. Polityka konkurencyjności w zamówieniach publicznych (Sebastian Szabroński)
34.1. Wprowadzenie
34.2. Zasada konkurencyjności
34.3. Regulacje prawne w kierunku konkurencyjności
34.4. Kierunki przyszłych zmian
34.5. Konkurencyjność przy zamówieniach do 14 000 euro
34.6. Wpływ zmian prawnych na aspekt praktyczny
34.7. Korzyści i bariery otwarcia rynku zamówień publicznych na MSP
34.8. Podsumowanie
Rozdział 35. Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce (Joanna Szafran)
35.1. Wprowadzenie
35.2. Geneza Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
35.3. Pojęcie i formy Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
35.4. Rynek PPP w Polsce
35.5. Korzyści i zagrożenia płynące z PPP
35.6. Podsumowanie
Rozdział 36. Modernizacja polskich osiedli mieszkaniowych sprzed 1989 r. - możliwości sprzyjania koniunkturze terytorialnej (Maciej Cesarski)
36.1. Wprowadzenie
36.2. Przestrzeń publiczna dużych osiedli mieszkaniowych - przesłanki i warunki koniunktury terytorialnej
36.3. Modernizacja polskich osiedli mieszkaniowych sprzed 1989 r. a koniunktura terytorialna - przykłady i możliwości
36.4. Podsumowanie
ZAKOŃCZENIE (Zbigniew Strzelecki)
|
