GERONTOLOGIA SPOŁECZNA I OŚWIATOWA
Zarys problematyki
Zofia Szarota
Kraków 2004
stron 107
OPIS
Praca niniejsza jest próbą uporządkowania zagadnień
gerontologii społecznej i oświatowej
z punktu widzenia pedagoga/andragoga.
Przynosi kwerendę opracowań gerontologicznych.
Analizuje demograficzne, biologiczne i psychospołeczne
problemy okresu starzenia się i starości,
szczególną uwagę poświęca zagadnieniu
postaw, stereotypów społecznych
i procesowi wychowania do starości.
Przedstawia organizacje i stowarzyszenia prosenioralne,
analizuje prawa człowieka w podeszłym wieku i ich respektowanie.
Prezentuje instytucje i placówki
służące zaspokajaniu potrzeb rozwojowych
i system pomocy społecznej
oraz placówki wsparcia i opieki nad człowiekiem starym.
Ze Wstępu:
Seniorzy... To miano rezerwują demografowie dla ludzi powyżej sześćdziesiątki. Świat czeka wielka zmiana demograficzna. Społeczeństwa intensywnie się starzeją. W ciągu trzydziestu lat trzykrotnie wzrośnie liczba osób starszych. Demografowie przewidują, że w niedalekiej przyszłości poważnie zostaną zachwiane proporcje między ludnością w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Po raz pierwszy w dziejach ludzkości liczba sześćdziesięciolatków przewyższy liczbę dzieci poniżej 15. roku życia. Osoby, które ukończyły 60. rok życia, będą stanowiły blisko 20 procent ogółu ludzkości, czyli będzie ich około 2 miliardy. Fakty te implikują poszerzające się zainteresowanie problemami osób starszych.
Ludzie starzy cierpią z powodu zmniejszonej umiejętności adaptacji do funkcjonowania w warunkach społeczeństwa ciągłej zmiany, niezdolności do pokonywania przeszkód kulturowych i socjoekonomicznych. Liczni spośród nich nie mają dostępu do podstawowych dóbr życiowych z powodu dyskryminacji związanej nie tylko z wiekiem, ale także z pochodzeniem etnicznym, rasą, wyznaniem, płcią i prawnymi normami*. Zmiany zachodzące w obyczajowości, strukturze i funkcjach rodziny, w stylu życia całych społeczeństw, mogą przynieść znaczące i przykre konsekwencje dla osób starszych.
Według rekomendacji ONZ podstawą polityki narodowej w stosunku do ludzi w podeszłym wieku i ludzi sędziwych powinna stać się ustawa o prawie ludzi starzejących się i starych do uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i ekonomicznym swojego narodu, która usuwałaby dyskryminujący, w porównaniu z pokoleniami młodszymi, czynnik wieku (...)
SPIS TREŚCI
Wstęp
Rozdział 1. Przegląd podstawowych pojęć
1.1. Polska literatura gerontológiczna - przegląd dorobku 9
1.2. Zarys historii refleksji nad starością 12
1.3. Początki badań nad starością 15
1.4. Gerontologia - ustalenia definicyjne 16
1.5. Geragogika (gerontopedagogika) 17
1.6. Kadry gerontologiczne - propozycja typologii 20
Rozdział 2. Demograficzne aspekty procesu starzenia się i starości
2.1. Definicje pojęć „starzenie się" i „starość" 22
2.2. Periodyzacja życia ludzkiego 24
2.3. Procesy demograficzne w starzejącym się społeczeństwie 27
2.4. Cechy demograficzne najstarszych Polaków 30
Rozdział 3. Biologiczne aspekty starzenia się i starości
3.1. Przyczyny starzenia się — w poszukiwaniu porozumienia 35
3.2. Stan zdrowia. Obraz kliniczny a odczucia subiektywne 38
3.3. Samodzielność funkcjonalna osób starszych 40
3.4. Opieka medyczna i pielęgniarska 41
Rozdział 4. Psychospołeczne determinanty starzenia się
i starości
4.1. Adaptacja do starości 43
4.2. Niezaangażowanie czy aktywność, wykluczenie czy kompetencja? 46
4.3. Postawy wobec starości 48
4.3.1. Postawy osób starszych wobec starości 48
4.3.2. Postawy młodych pokoleń wobec starości 50
4.4. Wychowanie do starości 58
Rozdział 5. Organizacje i stowarzyszenia prosenioralne w walce o prawa człowieka starszego
5.1. Rekomendacje i strategie 62
5.2. Światowe stowarzyszenia i organizacje działające na rzecz osób starszych
5.3. Europejskie organizacje i stowarzyszenia 65
5.4. Polskie stowarzyszenia 66
5.5. Prawa człowieka starszego 67
5.6. Ustawodawstwo polskie 68
Rozdział 6. Instytucje i placówki wspierające rozwój człowieka starszego
6.1. Możliwości intelektualne osób starszych 72
6.2. Uczestnictwo osób w podeszłym wieku w kulturze i edukacji 74
6.2.1. Kluby Seniora 75
6.2.2. Uniwersytet Trzeciego Wieku 76
6.2.3. Inne instytucje i placówki 80
Rozdział 7. Instytucje i placówki pomocy człowiekowi starszemu
7.1. Definicyjne ujęcie „pomocy" 81
7.2. Pomoc społeczna jako forma wsparcia osób starszych 84
7.3. Placówki służące pomocą osobom starszym 85
7.3-1- Domy pomocy społecznej 86
7.3.2. Dzienne domy pomocy społecznej 88
7.3-3. Pozostałe formy opieki 89
Podsumowanie 94
Bibliografia 97
Spis tabel 105
