Przemiany w wytwórczości garncarskiej na ziemi chełmińskiej u schyłku wczesnego i na początku późnego średniowiecza

Archaeologia Historica Polona t. 4.

Poliński Dariusz
format  B5, 1996 rok
stron 248
zawiera rysunki, fotografie, tabele


Spis treści

1. Zagadnienia wstępne 11
1.1. Cel i problematyka pracy 11
1.2. Zakres pracy 11
1.2.1. Zakres rzeczowy 11
1.2.2. Zakres czasowy 12
1.2.3. Zakres przestrzenny 14
1.3. Główne kierunki badań nad średniowieczną ceramiką naczyniową
w Polsce 14
1.4. Podstawa źródłowa. Kryteria doboru stanowisk archeologicznych 17
1.5. Podstawy chronologii ceramiki naczyniowej 24
1.6. Metody opracowania ceramiki naczyniowej 26

2. Podstawy klasyfikacji ceramiki naczyniowej 31
2.1. Aspekt techniczno-tecłmologiczny 31
2.2. Aspekt morfologiczny 34
2.3. Aspekt funkcjonalny 42
2.4. Ornamentyka 46

3. Przemiany w wytwórczości garncarskiej na ziemi chełmińskiej od schyłku XI
do końca XIV wieku 53
3.1. Uwagi wstępne 53
3.2. Opis przemian w miejscowej wytwórczości garncarskiej 53
3.2.1. Ceramika częściowo obtaczana - grupa techniczna II (GT II) ... 53
3.2.1.1. Cechy techniczno-technołogiczne 53
3.2.1.2. Cechy morfologiczne 54
3.2.1.2.1. Struktury morfologiczne i proporcje naczyń . 54
3.2.1.2.2. Ukształtowanie wylewów 56
3.2.1.2.3. Ukształtowanie den 57
3.2.1.3. Ornamentyka 57
3.2.1.4. Funkcje naczyń 60
3.2.2. Ceramika całkowicie obtaczana - grupa techniczna III (GT III) . 61
3.2.2.1. Cechy techniczno-technołogiczne 61
3.2.2.2. Cechy morfologiczne 91
3.2.2.2.1. Struktury morfologiczne i proporcje naczyń . 91
3.2.2.2.2. Ukształtowanie wylewów 114
3.2.2.2.3. Ukształtowanie den 120
3.2.2.2.4. Kształty pokrywek 122
3.2.2.2.5. Kształty uch 123
3.2.2.3. Ornamentyka 123
3.2.2.4. Znaki garncarskie 133
3.2.2.5. Funkcje naczyń 134
3.2.3. Ceramika stalowo-szara - grupa techniczna V (GT V) 139
3.2.3.1. Cechy techniczno-technologiczne 139
3.2.3.2. Cechy morfologiczne 148
3.2.3.2.1. Struktury morfologiczne i proporcje naczyń 148
3.2.3.2.2. Ukształtowanie wylewów 150
3.2.3.2.3. Ukształtowanie den 151
3.2.3.2.4. Kształty pokrywek 152
3.2.3.2.5. Kształty uch 152
3.2.3.3. Ornamentyka 152
3.2.3.4. Funkcje naczyń 155
3.2.4. Ceramika z innych grup technicznych 159
3.2.4.1. Ceramika ręcznie lepiona- grupa techniczna I (GT I) .159
3.2.4.2. Ceramika tzw. „przejściowa" - grupa techniczna II/III
(GT II/GT III) 159
3.2.4.3. Ceramika całkowicie obtaczana, tzw. „ceglasta" - grupa
techniczna IV (GT IV) 160
3.3. Podsumowanie 161

4. Importowana ceramika całkowicie obtaczana wykonana z kaolinitu, tzw.
„biała" - grupa techniczna Ula (GT Ula) 165

5. Charakterystyka podfaz i stylów garncarskich występujących na ziemi
chełmińskiej od schyłku XI do końca XIV wieku 167
5.1. Uwagi wstępne 167
5.2. Podfazy garncarskie 167
5.2.1. Podfaza IIIc (4. ćwierć XI-XI/XII w.) 167
5.2.2. Podfaza IVa (1. połowa XII w.) 169
5.2.3. Podfaza IVb (2. połowa XII-XII/XIII w.) 170
5.2.4. Podfaza Va (4. ćwierć XIII-1. połowa XIV w.) 173
5.2.5. Podfaza Vb (2. połowa XIV-XIV/XV w.) 179
5.3. Style garncarskie 181
5.3.1. Styl Gronowo II (podfaza IIIc) 181
5.3.2. Styl Jedwabno III (podfaza IVa) 181
5.3.3. Styl Osieczek (podfaza IVa) 181
5.3.4. Styl Mędrzyce (podfaza IVb) 183
5.3.5. Styl Napole IV (podfaza IVb) 183
5.3.6. Styl Napole V (podfaza Va) 185

6. Związki chronologiczno-przestrzenne ceramiki naczyniowej z grodzisk ziemi
chełmińskiej 187
6.1. Uwagi wstępne 187
6.2. Analiza związków chronologiczno-przestrzennych w ramach
poszczególnych grup technicznych (GT) 187
6.2.1. Ceramika całkowicie obtaczana (GT III) 187
6.2.1.1. Cechy techniczno-technologiczne 187
6.2.1.2. Cechy morfologiczne i ornamentacyjne 192
Ceramika całkowicie obtaczana wykonana z kaolinitu, tzw.
„biała" (GT Ula) 203
6.2.3. Ceramika całkowicie obtaczana, tzw. „ceglasta" (GT IV) 204
6.2.4. Ceramika stalowo-szara (GT V) 205
6.2.4.1. Cechy techniczno-technologiczne 205
6.2.4.2. Cechy morfologiczne i ornamentacyjne 208
6.3. Podsumowanie 212

7. Uwarunkowania gospodarczo-społeczne i polityczne zmian w wytwórczości
garncarskiej na ziemi chełmińskiej 219

8. Wnioski końcowe 225
Literatura 229
Wykaz podstawowych skrótów 241
Changes in pottery production in the Chełmno Land at the end of the Early
Middle Ages and at the bebining of the Late Middle Ages (Summary) 242