Stanisław Bąba

Frazeologia polska
Studia i szkice


Spis treści
Od autora ................................................................................................................. 7
I. Innowacje frazeologiczne
Struktura normy frazeologicznej ............................................................................... 11
Główne typy innowacji frazeologicznych ................................................................. 25
Innowacje frazeologiczne i kryteria ich oceny .......................................................... 31
Innowacje frazeologiczne – analiza, kryteria oceny ................................................. 41
Frazeologiczne innowacje skracające we współczesnej prozie polskiej ................... 49
Frazeologiczne innowacje modyfikujące we współczesnej prozie polskiej –
próba oceny normatywnej (tezy referatu) .......................................................... 57
Żartobliwe innowacje frazeologiczne we fraszkach Lecha Konopińskiego ............. 63
II. Poprawność frazeologiczna
Z zagadnień poprawności frazeologicznej (istota semantycznego zharmonizowania
frazeologizmu z kontekstem) ............................................................................. 75
Ograniczenia w zakresie kategorii liczby komponentu a stabilność struktury
formalnej związku frazeologicznego .................................................................. 85
Frazeologia a interpunkcja ........................................................................................ 95
Dwa rodzaje błędów frazeologicznych ..................................................................... 101
O jednej z zasad poprawnego posługiwania się stałymi związkami wyrazowymi
współczesnej polszczyzny .................................................................................. 113
Z zagadnień leksykalnej łączliwości frazeologizmu ................................................. 119
Zagadnienia normatywnej łączliwości frazeologizmu .............................................. 127
III. Fleksja frazeologizmów
Osobliwości fleksyjne rzeczownika w stałych związkach wyrazowych
współczesnej polszczyzny .................................................................................. 139
Z fleksji polskich frazeologizmów. Uwagi o odmianie wyrażeń .............................. 149
Z fleksji polskich frazeologizmów. Uwagi o odmianie fraz ...................................... 161
Uwagi o odmianie polskich zwrotów przez czasy .................................................... 171
IV. Derywacja frazeologiczna
Derywacja frazeologiczna jako jeden ze sposobów pomnażania frazeologii
współczesnej polszczyzny .................................................................................. 181
Frazeologiczna derywacja syntaktyczna. 1. Nominalizacja polskich zwrotów
idiomatycznych przy użyciu formantów rzeczownikowych .............................. 1936
Frazeologiczna derywacja syntaktyczna. 2. Adiektywizacja polskich zwrotów
idiomatycznych .................................................................................................. 205
Frazeologiczna derywacja syntaktyczna. 3. Uwagi o adiektywizacji polskich
zwrotów idiomatycznych z czasownikiem tranzytywnym ................................. 215
Stajnia Augiasza – wyczyścić stajnię Augiasza (komentarz leksykograficzny) ........ 225
Lać wodę na czyjś młyn – woda na młyn (komentarz leksykograficzny) .................. 231
Wieża z kości słoniowej – zamknąć się w wieży z kości słoniowej (komentarz
leksykograficzny) ............................................................................................... 241
Węzeł gordyjski – przeciąć (rozciąć) węzeł gordyjski (komentarz
leksykograficzny) ............................................................................................... 253
Gwóźdź do trumny – wbić gwóźdź do trumny ........................................................... 263
Budować (stawiać) zamki na lodzie – zamki na lodzie ............................................. 267
Sprzedać coś za miskę soczewicy i za miskę soczewicy ............................................ 273
Przypiąć kwiatek do kożucha – kwiatek do kożucha ................................................. 279
V. Z historii i semantyki frazeologizmów
Warianty zwrotu oddać niedźwiedzią przysługę ....................................................... 285
Warianty zwrotu przypiąć (komuś, czemuś) łatkę ..................................................... 291
Warianty zwrotu stawić czoło ................................................................................... 297
Warianty zwrotu wrzucać (coś) do jednego worka ................................................... 303
Warianty zwrotu gębę sobie kimś (czymś) wycierać ................................................. 311
Rzucać kłody pod nogi – rzucić kłodę pod nogi // rzucić kłody pod nogi ................. 315
Modyfikacje zwrotu schwytać (złapać, przyłapać) kogo na gorącym uczynku ........ 319
Kłuć w oczy, świecić w oczy ...................................................................................... 325
Komentarz leksykograficzny do frazy noga się komuś powinęła (pośliznęła) ......... 329
Rozważania o zwrocie nie mieć gdzie głowy skłonić ................................................ 335
Historia zwrotu maczać w czym palce ...................................................................... 341
Geneza zwrotu (u)siąść i płakać ............................................................................... 349
Biały kruk .................................................................................................................. 357
Wierzgać przeciw ościeniowi .................................................................................... 361
O dwóch frazach porównawczych z czasownikiem pasować ................................... 365
Z życia wybranych zwrotów biblijnych we współczesnej polszczyźnie .................. 371
Stałe związki wyrazowe z antonimicznymi komponentami we współczesnej
polszczyźnie ....................................................................................................... 381
VI. Frazeologia jako tworzywo stylu artystycznego i publicystycznego
Problemy aktualizacji frazeologizmów ..................................................................... 395
Zagadnienia aktualizacji frazeologizmów w języku poetyckim Józefa Barana ........ 401
Frazeologia jako tworzywo dowcipu językowego fraszek i aforyzmów S.J. Leca ... 419
Modyfikacje utartych związków wyrazowych we współczesnej fraszce polskiej .... 429
O frazeologii w języku współczesnej prasy (na materiale
„Expressu Poznańskiego”) ................................................................................. 439
Objaśnienia skrótów ............................................................................................... 447
Nota bibliograficzna w porządku alfabetycznym ................................................. 457