Pierwsza część pracy, autorstwa Andrzeja S. Dyszaka, została podzielona na trzy główne rozdziały: O głosce, O wyrazie, O zdaniu. Przy omawianiu zagadnień dotyczących wyrazu kwestie stricte gramatyczne (fleksyjne, słowotwórcze) poprzedzone zostały opisem zagadnień związanych z szeroko rozumianą semantyką leksykalną (znaczeniem wyrazów).

W proponowanym w tej części opisie podsystemów języka polskiego i sposobów jego realizacji uwzględnione zostały równolegle: stan wiedzy z klasycznych już dziś kompendiów gramatyki polskiej (np. autorstwa W. Doroszewskiego) czy poszczególnych jej działów (takich autorów, jak Z. Klemensiewicz, S. Jodłowski, J. Tokarski) oraz nowsze ujęcia wielu zagadnień, zawarte w takich opracowaniach, jak np. Gramatyka współczesnego języka polskiego pod red. S. Urbańczyka (1984). Sięgając do prac różnych językoznawców, nie tylko książkowych, ale i artykułów (ich tytuły odnotowane zostały w przypisach oraz w wykazach prac cytowanych i użytecznych pod każdym z kolejnych rozdziałów), liczne zagadnienia autor niniejszego opracowania omawia zgodnie z ich własnym widzeniem (szczególnie w zakresie fleksji i nauki o zdaniu). Opis ten wszakże nie porusza wszystkich problemów, a omówienie niektórych zagadnień nie jest wyczerpujące (w takich wypadkach zastosowane zostały odsyłacze do innych publikacji).

Tę część pracy kończy indeks terminów gramatycznych, które zostały w niej użyte i omówione oraz wybór tytułów podstawowych podręczników fonetyki, gramatyki i dydaktyki języka polskiego.

Drugą część pracy stanowią ćwiczenia, opracowane przez Iwonę Benenowską. Część ta jest przeznaczona do indywidualnego, samodzielnego praktycznego wykorzystania i zastosowania teorii z części pierwszej. Zawarte w niej ćwiczenia są propozycją uzupełnienia materiałów z innych podręczników oraz przykładów omawianych na zajęciach i służyć mają urozmaiceniu oraz usprawnieniu ewoluującego procesu dydaktycznego na poziomie akademickim. Ćwiczenia mają różny stopień trudności. Kładzie się w nich nacisk na najistotniejsze problemy gramatyki opisowej. Mają one charakter fakultatywny i stanowią formę systematyzacji materiału teoretycznego. Być może niektóre z nich staną się inspiracją do interesujących, merytorycznych dyskusji na zajęciach dydaktycznych. Materiał ćwiczeniowy w obrębie poszczególnych działów (fonetyki, fleksji, słowotwórstwa i składni) jest stosunkowo szeroki, a te same teksty (zwłaszcza w dziale dotyczącym składni) mogą być wykorzystywane do różnych ćwiczeń i służyć praktycznemu utrwalaniu wiadomości ze wszystkich działów. Zaproponowana koncepcja zbioru zadań zakłada, z pragmatycznych względów, tradycyjne (tzn. z perspektywy tzw. gramatyki tradycyjnej) podejście do zagadnień językowych. Chodzi o ugruntowanie najbardziej podstawowych pojęć, rozwiązywanie najczęściej spotykanych problemów. Wydaje się także, że z takim klasycznym ujęciem spotkają się odbiorcy podręcznika – potencjalni nauczyciele w czasie praktyk i / lub pracy w szkole.