|
Gramatyka filozoficzna w dobie sporu o podstawy matematyki.
Esej o drugiej filozofii Wittgensteina
Autor: Rotter Krzysztof
Format: B5 Rok wydania: 2006 Liczba stron: 220 OPIS Zawarte w tym tomie eseje poświęcone są genezie i rekonstrukcji drugiej filozofii Ludwiga Wittgensteina, a zwłaszcza jego koncepcji gier językowych. U ich podstaw leżą dwa zasadnicze spostrzeżenia. Po pierwsze, o czym jest mowa w eseju 1, od 1929 roku badania Wittgensteina podporządkowane były projektowi gramatyki filozoficznej – taki wszak tytuł Wittgenstein chciał nadać „swojej książce”. Po drugie, jedynym językiem, który Wittgenstein rzeczywiście badał i z którego wywiódł koncepcję gier językowych, nie był żaden język naturalny, lecz wyłącznie język matematyki w dobie sporu o jej podstawy. Eseje 2–4 poświęcone są stosunkowi Wittgensteina do różnych postaci intuicjonizmu i formalizmu w matematyce, w tym także do idei gier znakowych Johannesa Thomaego, z której wywodzi się koncepcja gier językowych. Sięgnięcie do owych logiczno-matematycznych podstaw pozwala wykorzystać koncepcję Wittgensteina do analizy kilkunastu typów niejasności językowych warunkowanych samym systemem języka, o których jest mowa w eseju 5. Poszczególne eseje składające się na ten tom napisane są tak, by można je było czytać samodzielnie. Książka przeznaczona jest dla filozofów, językoznawców, etnologów i studentów filozofii.
SPIS TREŚCI
Przedmowa .................... 7
1. Gramatyka filozoficzna na przestrzeni wieków .... 11
1.1. Narodziny i rozwój gramatyki filozoficznej...... 11
1.2. Doba „powszechnych gramatyk racjonalnych"..... 14
1.3. Gramatyka racjonalna w dobie kryzysu podstaw logiki . 17
1.4. Gramatyczno-logiczny argument na gruncie logistyki . . 20
1.4.1. Gottlob Frege: problem kontekstów nieeksten-sjonalnych................ 20
1.4.2. Ludwig Wittgenstein: problem logicznej formy
zdań elementarnych............ 21
1.5. Josef Schachter i jego gramatyka krytyczna ..... 34
1.6. Problem źródeł i podstaw koncepcji gier językowych . . 36
2. Intuicjonizm jako filozofia krytyczna........ 43
2.1. Czym był intuicjonizm w matematyce? ....... 43
2.2. Intuicja matematyczna według Brouwera....... 46
2.2.1. Zasada indukcji zupełnej.......... 46
2.2.2. Intuicjonistyczna interpretacja pojęcia kontinuum . 49
2.3. Krytycznojęzykowy aspekt intuicjonizmu....... 53
2.3.1. Autokrytyczne oddziaływanie programu Brouwera . 60
3. Od intuicjonizmu do pragmatyzmu......... 67
3.1. Intuicjonizm w pierwszej filozofii Wittgensteina .... 67
3.2. Intuicjonistyczny radykalizm........... 72
3.3. Filozofia jest czysto opisowa ........... 78
3.4. Metodologiczny zwrot ku pragmatyce języka
i pragmatyzmowi................ 91
3.5. Intuicjonistyczny krytycyzm w analizie języka..... 98
4. 0 formalistycznych podstawach drugiej filozofii
Wittgensteina.................. 111
4.1. Wyjaśnienia terminologiczne i historyczne...... 111 4.1.1. Formalizm Leibnizjańskiej lingua characteristica i algebry logiki.............. 112 4.1.2. Starszy formalizm Heinego i Thomaego..... 115 4.2. Fregowski przyczynek do rozwoju formalizmu..... 121 4.2.1. Precyzacja formalistycznego punktu widzenia . . . 121 4.2.2. Fregowskie rozwinięcie starszego formalizmu . . . 124 4.3. Nowoczesny formalizm szkoły Hilberta ....... 127 4.4. Formalistyczny zwrot w filozofii Wittgensteina .... 130 4.4.1. Metodologiczne podstawy recepcji formalizmu . . . 130 4.4.2. Co Wittgenstein zawdzięcza starszemu formalizmowi? ................ 136 4.4.3. Zasada arbitralności składni......... 139 4.5. Problem semantyki. Gra znakowa a jej interpretacja . . 145 4.5.1. Konsekwencje zasady arbitralności składni .... 146 4.5.2. Wittgensteinowskie rozwinięcie starszego formalizmu ............... 148 4.6. Gry językowe w drugiej filozofii Wittgensteina i w gramatyce krytycznej Schachtera........... 151 4.6.1. Status i funkcje gier językowych....... 157
5. Problem niejasności językowych w gramatykach
filozoficznych Wittgensteina i Schachtera...... 165
5.1. Trzy perspektywy ujęcia niejasności językowych .... 165 5.1.1. W poszukiwaniu „języka ujednoznacznionego" . . 165 5.1.2. Mentalizm — prototypy i metafory....... 171 5.1.3. Formalistyczny punkt widzenia Wittgensteina i Schachtera................177 5.1.4. Ograniczenie formalistycznego punktu widzenia . . 177 5.2. (G) Niejasności gramatyczne........... 180 5.2.1. (N) Niekoherencja reguł użycia........ 180 5.2.2. Gry językowe i ich nawarstwienia....... 184 5.2.2.1. Paradygmat „zamkniętego systemu" ... 184 5.2.2.2. Niejasność znaków i pojęć....... 187 5.2.3. Niejasność pojęć „nadmiernie ogólnych"..... 193 5.2.3.1. Nieostrość pojęć czy ekwiwokacja? .... 195 5.2.4. Nieokreśloności.............. 199 , 5.2.4.1. Niezdeterminowane określenia pojęciowe . 199 5.2.4.2. Nieścisłości pojęciowe ........ 200 5.3. (S) Niejasności semantyczne ........... 201 5.4. (P) Niejasności pragmatyczne........... 204
| 
