Filozofia przyrody Arystotelesa - wokół koncepcji czterech elementów 

Rozważane w pracy zagadnienia koncentrują się wokół zawartej w pismach Arystotelesa koncepcji czterech elementów. Jest jednak rzeczą powszechnie wiadomą, że woda, powietrze, ogień oraz ziemia już dużo wcześniej stały się znane w obrębie starożytnej greckiej filozofii z uwagi na fakt, że to właśnie na nie, jako na materialną treść dpxai, wskazywała większość presokratejskich filozofów przyrody: Tales, jak wiadomo, na wodę, Anaksymenes - na powietrze, Heraklit - na ogień, Ksenofanes zaś - na ziemię wespół z wodą. Pierwszym filozofem greckim, który ujął wszystkie cztery żywioły łącznie, był Empedokles z Akragantu i on też jako pierwszy nadał im charakter biernych składników, porządkowanych i wprawianych w ruch przez czynniki bardziej od nich samych sprawcze i aktywne. W podobny sposób o czterech elementach wypowiadał się Platon, również uznając ogień, powietrze, wodę oraz ziemię za najprostsze, zmysłowo postrzegalne, lecz same w sobie nieaktywne składniki materii. Arystoteles nie był więc absolutnym twórcą wspomnianych kategorii, lecz ich spadkobiercą, takim jednak zarazem, który zmaga się z wielością znaczeń, porządkuje i uściśla treść tych kategorii oraz wykorzystuje je i rozwija we własnym myśleniu o przyrodzie. Jak zatem w przypadku większości teorii opracowanych przez Arystotelesa, tak i w tej sytuacji główna zasługa Stagiryty nie polega na całkowitym odrzuceniu tego, co ustaliii poprzednicy, i zastąpieniu tego własną, zupełnie pomijającą ich wysiłki teorią, lecz na genialnym wykorzystaniu ich osiągnięć, przez co właśnie oni sami mogli stać się ściśle rozumianymi poprzednikami, a sama grecka filozofia - ciągłością myśli i wspólnotą. W porównaniu zatem z wypowiedziami Empedoklesa, które zawierają myśl o fundamentalnych dla materii czterech elementach jeszcze jako pewne niepoparte szczegółową argumentacją założenie, w pismach Arystotelesa znajdujemy ją jako rozbudowaną i powiązaną z innymi zagadnieniami koncepcję. Mamy tu zatem dokładną charakterystykę poszczególnych elementów, opis zachodzących między nimi relacji i oddziaływań, mamy ich kwalifikację na tle wielości zasad oraz przyczyn, analizę ich wpływu na podstawowe zjawiska świata przyrodniczego, mamy wreszcie próbę odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność ich wzajemnych przemian.
fragment wstępu