| Dzieło i postać polskiego psychiatry i myśliciela Antoniego Kępińskiego (1[zasłonięte]918-19) cieszy się rosnącą popularnością wśród zróżnicowanej rzeszy odbiorców, o czym świadczą m.in. ciągle wznowienia dziewięciu jego głównych prac1. Stanowią one inspirację twórczą dla badaczy z różnych dyscyplin naukowych, a w szczególności zaś dla przedstawicieli nauk humanistycznych. Przyczyną tego zjawiska jest głęboko humanistyczna treść prac Kępińskiego. Przejawia się ona w świadomym podporządkowaniu rozległych i szczegółowych dociekań stricte psychiatrycznych, przybliżających fenomeny zarówno zwykłych zaburzeń psychicznych, takich jak lęki, itp. jak i skomplikowanych oraz „mrocznych"psychoz (np. schizofrenii), jednemu nadrzędnemu celowi, jakim jest próba zrozumienia człowieka. Pytanie sformułowane przez Kępińskiego można uznać za niewątpliwie wiodący motyw poznawczy stanowiący swoiste motto teoretyczne przyświecające wszystkim jego pracom: Każdy sam dla siebie jest zagadką i takąż zagadką jest dla^lrugiego człowieka; prawdopodobnie- zawsze człowiek stawiał sobie pytanie: Kim jestem? Kim jest człowiek?2 Przedmiotem filozoficznych analiz i syntez, zawartych w tej książce, są węzłowe wątki treściowe dotyczące problematyki antropologii filozoficznej obecnej w głównych dziełach Kępińskiego. Jak sugeruje tytuł książki Filozofia człowieka Antoniego Kępińskiego ostatecznym jej zamierzeniem staje się teoretyczna rekonstrukcja filozoficznej wizji człowieka, jaką posiadał i przekazał w swoich książkach autor Rytmu życia. Zawiła i trudna problematyka typowo psychiatryczna dotycząca lęku, depresji, nerwic, czy psychopatii, w mistrzowski sposób udostępniona czytelnikom, staje się dla Kępińskiego pretekstem dla filozoficznych wypowiedzi na tematy dotyczącc kwestii sensu i wartości życia, istoty i natury człowieczeństwa a w końcu przedstawienia swojej aksjologii, w której człowiek i jego życie są absolutnie najistotniejsze. Odtworzenie całościowego obrazu człowieka łącznie z wydobyciem i ukazaniem w jego obrębie wielowymiarowości poziomów wymaga odpowiedzi na zasadnicze pytanie: czy w ogóle Kępiński stworzył w swoich głównych dziełach całościową, filozoficzną wizje człowieka? Poddanie analizie filozoficznej problematyki z zakresu nauki szczegółowej, jaką jest bez wątpienia psychiatria, rodzi specyficzne problemy. Z jednej strony pojawia się troska o zachowanie autonomii samej filozofii, by nie rozpłynęła się ona w detalach nauk szczegółowych, z drugiej zaś strony nasuwają się obiekcje odwrotnej natury, a mianowicie, czy filozofia ze swoją uzurpacją do uogólnień nie zniesie ich naukowej wymierności i weryfikalności. Koncentracja na filozoficznej warstwie rozważań Kępińskiego, dotyczących struktury i istoty człowieka, uzasadnia moją rezygnację z wnikania w szczegółową problematykę z zakresu psychopatologii, neurofizjologii, biochemii, itp. Zejście bowiem na tak niski poziom konkretności, na którym funkcjonuje psychiatria biologiczna, uważam za mało przydatne z punktu widzenia zasadniczego tematu książki. Konstrukcja treściowa książki eksponuje pięć płaszczyzn teoretycznych odpowiadających kolejnym jej rozdziałom. Obrazują one hierarchiczny układ poziomów, na których przebiega refleksja dotycząca struktury i istoty człowieka. Poziomy te stopniowo „odsłaniają"nam spójną wizję człowieka, jaką zawarł Kępiński w ramach swojej teorii metabolizmu energetyczno-informacyjnego. Teorię tę bowiem należy uznać za kluczową dla realizowanej rekonstrukcji i logicznej wykładni poglądów autora Lęku na temat filozofii człowieka. Opisuje ona go na trzech uzupełniających się płaszczyznach: cielesnej, psychicznej oraz duchowej. Przyporządkować je można kategoriom będącym częściami składowymi teorii metabolizmu energetyczno-informacyjnego, a mianowicie: metabolizmu energetycznego (wymiar cielesności), metabolizmu informacyjnego (psychika podświadoma i świadoma) oraz sumienia i zagadnień aksjologicznych (wymiar duchowy). Struktura książki rekonstruuje tę teorię, uwzględniając te trzy aspekty istoty człowieka. W stosunkowo obszernej ilościowo literaturze polskiej poświęconej osobie i twórczości Kępińskiego dominują artykuły o charak- publicystycznym. Część z nich przybliża postać i znaczące watki biograficzne polskiego psychiatry, afirmując jego heroiczność • wielkość moralną, która ujawniła się w stosunku do chorych psychicznie, a także w obliczu śmierci. Pokaźna liczba publikacji o Kępińskim poświęcona jest recenzjom kolejno wydawanych jego dzieł, które stawały się swoistymi wydarzeniami"na polskim rynku wydawniczym, wywołując żywe ^cnerkusje nie tylko w kręgach profesjonalnych, czy w środowiskach uczonych humanistów, ale także wśród szerokich mas zwykłych czytelników. Brak jednak w tej obszernej literaturze pracy poświęconej wyłącznie wątkom filozoficznym obecnym w twórczości Kę-nińskiego. Trzeba stwierdzić, że zagadnienia z zakresu filozofii człowieka, przewijające się w warstwie jawnej i ukrytej dzieł polskiego, filozofującego psychiatry, nie zostały jeszcze ani gruntownie zbadane ani nie doczekały się systematycznych opracowań. Problematyka antropologii filozoficznej Kępińskiego pozostaje nadal obszarem mało znanym. Wśród dwustu pięćdziesięciu publikacji o Kępińskim, jakie ukazały się do 1989 r.3, tylko nieliczne stanowią propozycję filozoficznej interpretacji jego poglądów. Jedyną, jak dotąd, pracą monograficzną napisaną w latach 1978-1979, a wydaną w roku 1981 jest książka uczniów i najbliższych współpracowników Kępińskiego, Andrzeja Jakubika i Jana Masłowskiego Antoni Kępiński - człowiek i dzieło. Cennym osiągnięciem tej pracy jest próba zbadania „przynależności Kępińskiego do określonego nurtu teoretycznego"4, a w szczególności „prześledzenie wpływów psychoanalizy freudowskiej i kulturowej (K. Horney, E. Fromm, itp.) na jego twórczość". Kontrowersyjna pozostaje teza Jakubika o „eklektycznych właściwościach"5 poglądów Kępińskiego. Pisząc o jego filozofii, wspomniany autor, eksponuje w niej epistemologię, twierdząc, że zagadnienia „granic poznawalności świata i możliwości poznawczych człowieka"6 należą do kluczowych w jego twórczości. Z innych typowo filozoficznych refleksji powstałych na bazie bezpośredniej inspiracji dziełami Kępińskiego są dwie pozycje Krzysz- Wst(?p Rozdział I - Metabolizm energetyczny a ludzka ficlcsnosi.'- Rozdział II - I Faza metabolizmu informacyjnego a podświadomość . Rozdział III - II Faza metabolizmu informacyjncso a świadomość Rozdział IV - Metabolizm eucrgetyczno-informacyjny a sumienie. Rozdział V - Sumienie a rozwój duchowy człowieka. Rola psychoterapii w tym procesie. Zakończenie 1-iiblio^Tafia | 
