WYKAZ SKRÓTÓW
ROZDZIAŁ WSTĘPNY
I. Przedmiot pracy i metoda
1. Filońska koncepcja upodobniania się do Boga w świetle dotychczasowych badań
2. Zakres i cel badań
3. Uwagi metodologiczne
II. Źródła Filońskiej koncepcji naśladowania Boga
1. Tradycja żydowska: Pismo i komentarze
2. Tradycja grecka: filozofia
2.1. Pitagoras
2.2. Platon
2.3. Stara Akademia i medioplatonicy
2.4. Stoicy
Rozdział pierwszy
OBRAZ BOGA W CZŁOWIEKU JAKO WARUNEK I POCZĄTEK UPODABNIANIA
I. Obraz Stwórcy w człowieku
1. Ciało jako świątynia Bożego obrazu
2. Umysł jako obraz Boga
2.1. Pochodzenie umysłu
a) Obraz jako powszechna cecha stworzenia i spirytualizacja pojęcia obrazu
b) Łączenie terminologii "obrazu" i "tchnienia" - problem źródeł
c) Pneuma jako wyraz relacji stwórczej
d) Pneuma jako "źródło" Bożego obrazu w człowieku
2.2. Istota umysłu: jedyność, samowystarczalność, niecielesność
2.3. Funkcja umysłu: władza poprzez poznanie
a) Panowanie nad światem
b) Panowanie nad ciałem i zmysłami
II. Problem podobieństwa do Logosu
1. Rozumienie Logosu
1.1. Człowiek - obraz Boga czy obraz Logosu?
1.2. Parabola architekta
1.3. Logos jako stwarzający Bóg
1.4. Pytania odnośnie do koncepcji Logosu
2. Człowiek jako obraz obrazu Boga
2.1. Racje podobieństwa człowieka do Logosu i autonomia Boga w stwarzaniu
2.2. Umysł: obraz czy część Logosu?
2.3. "Pneuma" i "Logos" jako dwa aspekty relacji stwórczej
III. Problem dwóch rodzajów ludzi
1. Idea człowieka i człowiek jednostkowy
2. Człowiek niebiański i ziemski
2.1. Umysł niebiański jako idea umysłu ziemskiego
2.2. Odrębne rodzaje ludzi
a) Umysł niewcielony i wcielony
b) Umysł doskonały i niedoskonały
2.3. Wzorzec moralny i człowiek w swych cielesnych uwarunkowaniach
a) Umysł "oddzielony" jako stan doskonałości moralnej umysłu "wcielonego"
b) Ideał abstrakcyjny i ideał konkretny
IV. Podobieństwo a upodabnianie
1. Teksty
2. Analiza
2.1. Logos zasadę podobieństwa i celem upodabniania
2.2. Upodabnianie jako realizacja moralnego ideału "człowieka na obraz"
2.3. Związek między obrazem i naśladowaniem
a) Naśladowanie Boga jako odpowiedź na akt stwórczy
b) Dynamizm umysłu jako "Bożego obrazu"
Rozdział drugi
NAŚLADOWANIE WOLNOŚCI BOGA I WOLNOŚĆ NAŚLADOWANIA GO
I. Wolność Boga
1. Wolność absolutna
2. Wolność czynienia dobra
II. Wolność człowieka
1. Odkrycie wolności
1.1. Dziedzictwo greckiego intelektualizmu
1.2. Odejście od intelektualizmu
2. Charakterystyka wolności stworzonej
2.1. Naturalne ograniczenia
2.2. Dopełnienie ludzkiej wolności przez Bożą łaskę
III. Wolność ludzka jako znak wolności Bożej
1. Względna wolność obrazem wolności absolutnej
2. Wybór dobra naśladowaniem Bożego wyboru
3. Wybór dobra naśladowaniem Bożego aktu stworzenia
Rozdział trzeci
GRZECH JAKO PRZECIWIEŃSTWO I BRAK NAŚLADOWANIA BOGA
I. Zbrukanie Bożego obrazu lub jego utrata
1. Znaczenie "zbrukania" umysłu
2. Utrata Bożego obrazu
II. Naśladowanie tego, co bytowo niższe
1. Idolatria i teriolatria jako paradygmat degradacji umysłu
2. Cele fałszywego upodabniania
2.1. Dobra zewnętrzne i cielesne
2.2. Zmysłowość
2.3. Namiętności
3. Wewnętrzność i wolność złego upodabniania
III. Czynienie się Bogiem
1. Samoubóstwienie władcy
1.1. Kontekst historyczny
1.2. Ubóstwienie jako chęć zrównania się z Bogiem
1.3. Przepaść między Bogiem i człowiekiem
1.4. Pycha jako źródło ubóstwienia, jej rozumienie i konsekwencje
2. Samoubóstwienie poszczególnego człowieka
2.1. Przypisywanie sobie własnego poznania
2.2. Konsekwencje przekonania o własnej autonomii poznawczej
Rozdział czwarty
ROLA CNOTY W NAŚLADOWANIU BOGA
I. Cnota boska a cnota ludzka
1. Cnota boska jako "nasienie" dla cnoty ludzkiej
2. Cnota boska jako wzorzec dla cnoty ludzkiej
II. Cnota jako źródło, droga i cel upodabniania
1. Istota cnoty
2. Źródła cnoty
2.1. Filozofia a mądrość
2.2. Mądrość jako wiedza i postawa religijna
Rozdział piąty
NAŚLADOWANIE BOGA W ŻYCIU PRAKTYCZNYM I KONTEMPLACYJNYM
I. Praktyka i kontemplacja jako naśladowanie Boga w dziele stwórczym
1. Naśladowanie Stwórcy poprzez dwa typy życia - status quaestionis
2. Relacja życia praktycznego do kontemplacyjnego
2.1. Krytyka bezowocnej vita activa
2.2. Krytyka bezowocnego wycofania się ze świata
2.3. Harmonia vita activa i vita contemplativa
a) Od praktyki do kontemplacji
b) Od kontemplacji do praktyki
II. Życie praktyczne
1. Wobec siebie: dążenie do jedności i harmonii
1.1. Stwarzanie jako wprowadzanie jedności i porządkowanie
1.2. Jednoczące i porządkujące działanie umysłu
1.3. Jedność myśli, słów i czynów
2. Wobec bliźniego: naśladowanie mocy Boga
2.1. Naśladowanie mocy stwórczej
2.2. Naśladowanie mocy dobroczynnej
a) Działanie poszczególnego człowieka
b) Działanie władcy
III. Życie kontemplacyjne
1. Kontemplacja jako naśladowanie stwórczej myśli Boga
1.1. Boże myślenie jako stwarzanie
1.2. Kontemplacja u podstaw cnoty
2. Kontemplacja jako najdoskonalszy sposób naśladowania Boga
2.1. Poznawcze zjednoczenie z Bogiem
2.2. Owoc kontemplacji: nieporuszoność
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA