Luc Ferry, Nowy ład ekologiczny. Drzewo, zwierzę i człowiek, przeł. Hanna Miś, Andrzej Miś, Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 1995.
Luc Ferry w bardzo ciekawej książce proponuje filozoficzne analizy zmierzające do odsłonięcia ideowych fundamentów postawy antyekologicznej z jednej strony i postaw proekologicznych z drugiej (dostarczając przy tym wielu informacji np. w polskim piśmiennictwie nie można było dotąd przeczytać tak dogłębnej analizy ekologii nazistowskiej, wyprzedzającej swoją epokę o kilkadziesiąt lat). Postulat ochrony przyrody, w tym naturalnie zwierząt, uważa za jak najbardziej godny aprobaty. Niemniej samą ekologię przedstawia jako reakcję na antropocentryczny egoizm nowożytnej kultury, ale również jako zagrożenie dla demokracji. Książka Ferry’ego jest w istocie rozprawą o niebezpieczeństwach, jakie niesie ze sobą ekologia (głównie głęboka), które prowadzą do wniosku, że akceptowalna jest jedynie zakorzeniona w humanizmie postawa ekologiczna.
Spis treści:
KILKA EPIZODÓW Z DZIEJÓW HUMANIZMU:
1. Procesy zwierząt, 2. Drzewa przed sądem, 3. Opium ludu, czyli nowy ideał, 4. Trzy ekologie, 5. „Lata trzydzieste”, czyli trzy krytyki nowożytności.
CZĘŚĆ PIERWSZA: ZWIERZĘ, CZYLI POMIESZANIE GATUNKÓW:
1. CZŁOWIEK ANTYNATURY: 1.1. Natura a wolność, 1.2. Kondycja człowieka, 1.3. Humanizm a troska o naturę,
2 „WYZWOLENIE ZWIERZĄT", CZYLI WSZYSTKO, CO ŻYJE, MA SWOJE PRAWA, 2.1. Zwierzę i automat, 2.2. Utylitaryzm i ruch „wyzwolenia zwierząt", 2.3. Elementy krytyki „wyzwolenia zwierząt",
3. NI CZŁOWIEK, NI KAMIEŃ: BYT NIEOKREŚLONY: 3.1. Czy humanizm to zoofobia? 3.2. Humanizm w obronie corridy?
CZĘŚĆ DRUGA: DUCHY ZIEMI I CIENIE LUDZKIEGO BYTOWANIA:
4. „MYŚLEĆ JAK GÓRA": WIELKI PLAN „EKOLOGII GŁĘBOKIEJ”: 4.1. O naszych obowiązkach wobec wysp, 4.2. Zbrodnie przeciwko ekosferze, 4.3. Krytyka „cywilizacji Zachodu": rewolucja przeciwko reformizmowi..., 4.4. Antyhumanizm, czyli „preferencja naturalna", 4.5. Frankenstein i uczeń czarnoksiężnika: problem techniki, 4.6. „Biocentryzm", czyli kult życia, 4.7. Strach jako uczucie polityczne, 4.8. Etyka i nauka: powrót „moralności obiektywnych".
5. EKOLOGIA NAZISTOWSKA: USTAWY Z LISTOPADA 1933, LIPCA 1934 I CZERWCA 1935 ROKU: 5.1. Dwie idee natury, 5.2. Krytyka antropocentryzmu i i żądanie praw dla natury, 5.3. Odrzucenie liberalizmu: raj utracony i zmierzch Zachodu, 5.4. Ideologia Trzeciego Świata i pochwała różnicy, 5.5. Natura jako zjawisko kulturowe i kultura jako zjawisko natury.
6. POCHWAŁA RÓŻNICY, CZYLI METAMORFOZY LEWACTWA. O EKOFEMINIZMIE: 6.1. Pochwała różnicy a rasizm, 6.2. Krytyka ekofeminizmu, 6.3. Trzy odmiany ekofeminizmu, 6.4. Ekofeminizm a feminizm egzystencjalistyczny.
7. EKOLOGIA DEMOKRATYCZNA A ZAGADNIENIE PRAW NATURY: 7.1. Krytyka fundamentalizmu, 7.2. Polityka demokratyczna i zasada krytyki wewnętrznej, 7.3. O powinnościach wobec natury, 7.4. Wrażliwość ekologiczna a postawy demokratyczne.
EPILOG: NACJONALIZM I KOSMOPOLITYZM: TRZY KULTURY.
