Drugie wydanie podręcznika
Farmakologia i farmakoterapia weterynaryjna jest w części kontynuacją wydania poprzedniego. Wprowadzone zmiany w aktualnym wydaniu obejmują zarówno nowe rozwiązanie wydawnicze całość treści ujęta została w jednym tomie jak i uzupełnienie informacji o lekach w istniejących już rozdziałach lub rozdziałach na nowo napisanych. W obecnym wydaniu zachowany został podobny układ działów jak poprzednio: farmakologia ogólna i farmakologia szczegółowa oraz farmakoterapia ważniejszych zatruć. Do istniejących już rozdziałów dodano nowe podrozdziały, dotyczące np. postępowania w ostrej reakcji anafilaktycznej, regulacji przyjmowania pokarmu i leków pobudzających łaknienie oraz aktualnie stosowanych dodatków paszowych. Nowymi rozdziałami są: leki stosowane w dermatologii weterynaryjnej, leki stosowane w okulistyce weterynaryjnej oraz fitoterapia w leczeniu zwierząt. Rozdziały te zdecydowanie poszerzają zakres zagadnień z farmakoterapii weterynaryjnej omawianych w poprzednim wydaniu.
Wszystkie informacje z zakresu farmakoterapii omówione zostały zarówno pod kątem potrzeb farmakologa, jak i praktyka. Mam nadzieje, że takie przedstawienie zagadnień farmakoterapii podkreśla znaczenie wiedzy o lekach w zakresie zarówno mechanizmów ich działania, jak też poznania wszystkich działań niepożądanych stosowanych preparatów. Dobre opanowanie wiedzy z tej dziedziny farmakologii jest niezbędne w terapii, tym bardziej że liczba nowych leków stosowanych w praktyce małych zwierząt w ostatnim okresie wielokrotnie wzrosła. Stosowanie u psów i kotów leków, które stosunkowo niedawno zostały wprowadzone do medycyny ludzkiej, stanowi poważną trudność w opanowaniu wiedzy dotyczącej tych preparatów. W obecnym wydaniu omówionych zostało dużo więcej leków stosowanych u ludzi i używanych w praktyce weterynaryjnej u psów i kotów. Ze względu na pojawiające się co pewien czas masowe zakażenia zwierząt patogenami groźnymi dla ludzi, co stwarza konieczność humanitarnego uśmiercania całych stad zwierząt, poszerzony został w obecnym wydaniu rozdział poświęcony eutanazji,
W II wydaniu zachowany został układ poszczególnych rozdziałów podręcznika. W każdym rozdziale informacje o poszczególnych lekach obejmują takie dane z zakresu farmakoterapii, jak: zastosowanie, dawkowanie dla możliwie najszerszej liczby gatunków zwierząt, działania niepożądane, przeciwwskazania, objawy przedawkowania i ewentualne interakcje. Mam nadzieję, że tak skonstruowana książka będzie pomocna w trudnej nauce farmakologii weterynaryjnej dla studentów, ale również stanie się przedmiotem zainteresowania lekarzy praktyków.
Przedmowa
Spis treści:
Przedmowa
ROZWÓJ LECZNICTWA ZWIERZĄT W ŚWIECIE I ZARYS HISTORYCZNY FARMAKOTERAPII
Dzieje lecznictwa weterynaryjnego
Rozwój lecznictwa zwierząt w Polsce
Historia farmakoterapii
FARMAKOLOGIA OGÓLNA
Pojęcie i zakres farmakologii
Pochodzenie leków
Surowce farmaceutyczne
Niektóre przepisy prawne dotyczące leków Piśmiennictwo
OGÓLNE DANE O MECHANIZMIE DZIAŁANIA LEKÓW
Mechanizm działania leków
Receptory farmakologiczne
Receptory jonotropowe
Receptory metabotropowe (R7G)
Inne rodzaje receptorów
Koncepcje wyzwalania efektu farmakologicznego
Wtórne przekaźniki a działanie leków
Cyklazy adenylanowa i guanylanowa
Metabolity fosfatydyloinozytolu
Jon wapniowy jako wewnątrzkomórkowy przekaźnik drugiego rzędu
Znaczenie kanałów jonowych w przewodnictwie nerwowym i działaniu leków
Kanały jonowe związane z receptorami jonotropowymi
Kanały chlorkowe związane z receptorami GABAA i glicynowym
Kanały jonowe napięciowozależne
Zależność efektu farmakologicznego od dawki
LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE ELEMENTY FARMAKOKINETYKI
Transport leków przez błony biologiczne
Dyfuzja bierna
Transport czynny
Wchłanianie leków
Wchłanianie leków przy różnych drogach podawania
Wchłanianie leków po podaniu doustnym
Wchłanianie leków z tkanki podskórnej i mięśniowej
Wchłanianie przez płuca
Wchłanianie przez skórę
Proces rozmieszczenia (dystrybucji) leków w organizmie
Metabolizm leków
Wydalanie leków
Elementy farmakokinetyki
Zachowanie się stężeń leku we krwi
Stężenie leku po podaniu pozanaczyniowym
Stężenie leku po podaniu dożylnym
Powolna dożylna infuzja leku
Przebieg stężenia leku przy podawaniu wielokrotnym
Wskaźniki farmakokinetyczne
Dostępność biologiczna
Charakter procesów kinetycznych
Stała eliminacji
Biologiczny okres półtrwania
Objętość dystrybucji
Całkowity klirens leku
INTERAKCJE LEKÓW
Fizyczne lub chemiczne reakcje leków poza organizmem
Wzajemne oddziaływanie leków w organizmie
Wzajemne oddziaływanie leków w trakcie wchłaniania
Zmiany w ustrojowej dystrybucji leków
Interakcje wpływające na metabolizm leków
Interakcje na etapie wydalania leków
Interakcje farmakodynamiczne
NIEPOŻĄDANE NASTĘPSTWA STOSOWANIA LEKÓW
Niepożądane działania leków
Toksyczne działanie leków
Ograniczenia w stosowaniu leków przy niewydolności wątroby
Ograniczenia w stosowaniu leków przy niewydolności nerek
WPROWADZENIE DO LECZNICTWA WETERYNARYJNEGO
AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY
Zasady funkcjonowania układu autonomicznego
Acetylocholina
Receptory cholinergiczne
Aminy katecholowe
Receptory adrenergiczne
Inne domniemane substancje neuroprzekaźnikowe
LEKI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO
Leki sympatykomimetyczne
Adrenomimetyki działające na receptory alfa i beta
Adrenomimetyki działające na receptory alfa
Adrenomimetyki działające na receptory betai i beta
Selektywne leki beta1-adrenomimetyczne
Adrenomimetyki działające na receptory beta
Broncholityki (Broncholitica)
Tokolityki (Tocolitica) Leki adrenolityczne
Leki alfa-adrenolityczne
Leki beta-adrenolityczne
LEKI UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO
Leki parasympatykomimetyczne
Parasympatykomimetyki działające bezpośrednio
Parasympatykomimetyki działające pośrednio
Leki hamujące odwracalnie aktywność acetylocholinesterazy
Leki hamujące „nieodwracalnie" aktywność acetylocholinesterazy
Antagoniści acetylocholiny
Leki parasympatykolityczne
Leki działające na zwoje autonomiczne - ganglioplegiki
Nikotyna - związek działający dwufazowo
Syntetyczne ganglioplegiki
Leki zwiotczające o działaniu obwodowym - Myorelaxantia
Leki zwiotczające - niedepolaryzacyjne
Leki zwiotczające - depolaryzacyjne
Inne leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
LEKI DZIAŁAJĄCE NA OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
Neurofizjologiczne podstawy działania leków na oun
Neuroprzekaźniki w oun
Aminy
Aminokwasy w oun
Neuropeptydy
Środki znieczulenia ogólnego
Leki okresu przedznieczulenia
Leki wywołujące znieczulenie ogólne (anestetyki)
Leki wyprowadzające ze stanu znieczulenia
Wziewne środki znieczulenia ogólnego
Anestetyki wziewne na etapie prób
Iniekcyjne środki znieczulenia ogólnego
Pochodne kwasu barbiturowego
Inne iniekcyjne środki znieczulenia ogólnego
Środki wywołujące anestezję zdysocjowaną
Leki uspokajająco-nasenne
Neuroleptyki
Pochodne fenotiazyny
Pochodne butyrofenonu
Pochodne tioksantenu
Neuroleptanalgezja (NLA)
Pochodne benzodiazepiny
Antagoniści benzodiazepin
Inne leki uspokajaj ąco-nasenne
Pochodne kwasu barbiturowego
Metomidat i różne leki uspokajające
Agoniści receptora alfa2-adrenergicznego
Antagoniści receptora alfa2-adrenergicznego
Inne leki wpływające na zachowanie zwierząt
Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Selektywne inhibitory monoaminooksydazy (MAO-I)
Leki przedwiekowe z grupy agonistów receptora -HT1A (azapirony)
Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe, o działaniu ośrodkowym
Leki przeciwdrgawkowe
Przegląd leków o różnej budowie chemicznej
Kwas walproinowy i jego pochodne
Benzodiazepiny
Leki stosowane w status epilepticus
Leki przeciwbólowe
Leki opioidowe
Opioidy endogenne
Receptory opioidowe
Efekty farmakologiczne morfiny
Półsyntetyczne pochodne morfiny
Syntetyczne leki opioidowe
Antagoniści opioidowi
Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
Pochodne kwasu salicylowego
Pochodne p-aminofenolu (pochaniliny)
Pochodne pirazolonu i pirazolidyny
Pochodne kwasów arylooctowych
Kwasy fenamowe
Pochodne kwasu arylopropionowego
Pochodne kwasów enolowych
Leki o wyłącznym działaniu przeciwzapalnym
Przegląd leków stosowanych w zapaleniu stawów
Środki do eutanazji
Środki wziewne
Środki iniekcyjne
Eutanazja różnych gatunków zwierząt
Eutanazja masowa
Piśmiennictwo
LEKI POBUDZAJĄCE OUN (leki cucące)
Metyloksantyny
Inne leki cucące
Antagoniści receptora alfa2-adrenergicznego
ŚRODKI MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCE
Estry kwasu p-aminobenzoesowego
Pochodne amidów
Pochodne kwasu benzoesowego
Inne środki wyłącznie do znieczulania błon śluzowych i skóry
OGÓLNE PODSTAWY STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH
Uwagi dotyczące stosowania leków przeciwbakteryjnych
Uwarunkowania dla racjonalnej chemioterapii
Podział chemioterapeutyków na bakteriobójcze i bakteriostatyczne
Podział chemioterapeutyków w zależności od mechanizmu działania
Leczenie kombinowane
Kryteria doboru składników
Oporność bakterii wobec chemioterapeutyków
Profilaktyczne stosowanie chemioterapeutyków
Zalecenia dla racjonalnej chemioterapii
Możliwe przyczyny braku skuteczności w leczeniu chemioterapeutykami
Działanie toksyczne chemioterapeutyków
ANTYBIOTYKI BETA-LAKTAMOWE: PENICYLINY I CEFALOSPORYNY
Penicyliny
Penicyliny naturalne
Penicyliny izoksazolilowe - oporne na działanie penicylinazy
Inne penicyliny oporne na gronkowce wytwarzające penicylinazę
Penicyliny półsyntetyczne o szerokim zakresie działania
Aminopenicyliny
Karboksypenicyliny
Ureidopenicyliny
Inhibitory beta-laktamaz
Cefalosporyny
Cefalosporyny I i II generacji
Cefalosporyny I i II generacji stosowane doustnie
Cefalosporyny I generacji stosowane parenteralnie
Cefalosporyny II i III generacji
Cefalosporyny stosowane u gadów
Karbapenemy
Monobaktamy
ANTYBIOTYKI AMINOGLIKOZYDOWE
Aminoglikozydy I generacji
Aminoglikozydy II generacji
Piśmiennictwo
MAKROLIDY
Piśmiennictwo
LINKOZAMIDY
TETRACYKLINY
CHLORAMFENIKOL I ZWIĄZKI POCHODNE
Piśmiennictwo
ANTYBIOTYKI PEPTYDOWE
Polimyksyny
Depsypeptydy (petolidy)
INNE ANTYBIOTYKI PRZECIWBAKTERYJNE
Pochodne pleuromutyliny
Ryfamycyny
Antybiotyki glikopeptydowe
Piśmiennictwo
SYNTETYCZNE LEKI CHEMIOTERAPEUTYCZNE
Sulfonamidy
Sulfonamidy krótko działające
Sulfonamidy średnio długo działające
Sulfonamidy długo działające
ASulfonamidy trudno wchłaniające się z jelit
Sulfonamidy stosowane miejscowo
Sulfonamidowe preparaty wieloskładnikowe
Sulfonamidy potencjalizowane trimetoprimem
Nitrofurany
Nitroimidazole
Chinolony i fluorochinolony
Chinolony I generacji
Chinolony II generacji - chinolony fluorowane
Piśmiennictwo
LEKI PRZECIWGRZYBICZNE
Antybiotyki polienowe
Inne antybiotyki
Imidazole
Pochodne triazolowe
Pochodne pirymidyny
Leki przeciwgrzybicze stosowane miejscowo
Piśmiennictwo
LEKI PRZECIWWIRUSOWE
Pochodne nukleozydów pirymidynowych
Pochodne nukleozydów purynowych
Inne pochodne nukleozydów
Amantadyna i jej pochodne
Różne leki przeciwwirusowe
Inne potencjalne leki przeciwwirusowe
Piśmiennictwo
ŚRODKI ODKAŻAJĄCE I ANTYSEPTYCZNE
Związki chlorowcopochodne
Związki fenolowe
Alkohole, aldehydy
Kwasy i zasady
Związki utleniające
Barwniki
Środki powierzchniowo czynne (detergenty)
Metale ciężkie i ich związki
Związki rtęci
Sole srebra, miedzi, cynku
Związki bizmutu
LEKI PRZECIWPASOŻYTNICZE
Leki nicieniobójcze
Benzimidazole (BZD)
Tetrahydropirymidyny
Imidazotiazole
Makrocykliczne laktony
Związki fosforoorganiczne
Inne leki do zwalczania nematodoz
Leki działające na tasiemce
Syntetyczne związki organiczne
Leki działające na przywry
Bifenole
Salicylanilidy
Nitrofenole
Pochodne sulfonamidów
Amidy aromatyczne
Związki fosforoorganiczne
Benzimidazole
Leki działające na pierwotniaki
Leki do zwalczania kokcydiozy
Sulfonamidy
Kokcydiostatyki różnego pochodzenia
Antybiotyki jonoforowe
Kokcydiostatyki pochodzenia chemicznego
Związki benzenoacetonitrylowe
Nitrobenzamidy
Leki zaliczane do karbanilidów
Leki do zwalczania babezjozy
Środki do zwalczania ektopasożytów
Środki stosowane przeciwko ektopasożytom dużych zwierząt
Środki stosowane przeciwko ektopasożytom małych zwierząt
LEKI PRZECIWNOWOTWOROWE
Leki alkilujące
Pochodne iperytu azotowego
Inne leki alkilujące
Antymetabolity
Antagoniści kwasu foliowego
Antagoniści pirymidyn
Antybiotyki cytostatyczne
Związki platyny
Pochodne nitrozomocznika
Triazeny Krakinform spzoo spis treści
Enzymy
Hormony i antyhormony
LEKI IMMUNOSTYMULUJĄCE
Interferony, lewamizol, izoprynozyna oraz inne immunostymulatory
Inne czynniki wzmagające odporność
AUTAKOIDY
Histamina i leki przeciwhistaminowe
Receptory histaminowe
Leki przeciwhistaminowe blokujące receptory H1
Postępowanie w ostrej reakcji anafilaktycznej
5-Hydroksytryptamina (5-HT, serotonina)
Agoniści 5-HT
Antagoniści 5-HT
Prostaglandyny
Rola prostaglandyn w organizmie
Prostaglandyna F2a i jej syntetyczne analogi
Peptydy
Angiotensyna
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Kininy
Piśmiennictwo
LEKI DZIAŁAJĄCE NA UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY
Glikozydy nasercowe
Inne leki działające inotropowo dodatnio
Agoniści receptora beta-adrenergicznego
Inhibitory fosfodiesterazy
Leki rozszerzające naczynia
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Antagoniści (blokery) kanałów wapniowych
Leki przeciwarytmiczne
Leki przeciwarytmiczne stosowane w stanach bradykardii
LEKI NACZYNIOWE
Leki podwyższające ciśnienie tętnicze
Leki obniżające ciśnienie tętnicze
Leki moczopędne
Leki blokujące receptory alfa-adrenergiczne
Leki blokujące receptory beta-adrenergiczne
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Antagoniści kanału wapniowego
Leki miolityczne
Piśmiennictwo
LECZENIE ZABURZEŃ GOSPODARKI ELEKTROLITOWEJ
Leczenie nawadniające
Płyny nawadniające zawierające chlorek sodu
Roztwory podawane przy zaburzeniach równowagi kwasowo-zasadowej
Roztwory stosowane przy kwasicy metabolicznej
Roztwory stosowane przy zasadowicy
Inne roztwory elektrolitów
Roztwory węglowodanów
Płyny zastępcze krwi
LEKI MOCZOPĘDNE
Diuretyki osmotyczne
Inhibitory dehydratazy węglanowej
Pochodne tiazydowe
Diuretyki pętlowe
Leki moczopędne oszczędzające potas
LEKI WPŁYWAJĄCE NA CZYNNOŚĆ MACICY
Leki rozkurczające macicę
Leki kurczące macicę
LEKI DZIAŁAJĄCE NA UKŁAD KRWIOTWÓRCZY
Leki stosowane w różnego rodzaju niedokrwistościach
Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza
Inne leki stosowane w niedokrwistościach niedobarwliwych
Leki stosowane w niedokrwistościach spowodowanych niedoborem witaminy B12
Leki wpływające na krzepnięcie krwi
Leki przeciwkrwotoczne stosowane miejscowo
Leki przeciwkrwotoczne stosowane ogólnie Leki przeciwzakrzepowe
LEKI DZIAŁAJĄCE NA UKŁAD ODDECHOWY
Leki działające broncholitycznie
Glikokortykosteroidy i leki stabilizujące błonę komórkową mastocytów
Leki przeciwkaszlowe
Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
Leki opioidowe
Leki nieopioidowe
Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym
Leki wykrztuśne
AALeki sekretolityczne
Leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe
Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym
Leki mukolityczne
LEKI STOSOWANE W CHOROBACH UKŁADU POKARMOWEGO
Leki wpływające na odruch wymiotny
Leki wymiotne o działaniu obwodowym
Leki wymiotne o działaniu ośrodkowym
Leki przeciwwymiotne
Leki przeciwwymiotne o działaniu ośrodkowym
Parasympatykolityki
Leki antyhistaminowe
Neuroleptyki
Antagoniści receptora dopaminergicznego - D2
Leki przeciwwymiotne o charakterze antagonistów 5-HT
Leki przeciwwymiotne o charakterze antagonistów receptora NK1
Leki wpływające na motorykę jelit
Środki przeczyszczające
Osmotyczne środki przeczyszczające
Środki poślizgowe
Środki drażniące
Leki przeciwbiegunkowe (leki zapierające)
Środki adsorpcyjne
Środki ściągające
Leki zobojętniające (neutralizujące)
Leki hamujące motorykę przewodu pokarmowego
Opioidy
Leki stosowane w chorobie wrzodowej
Leki hamujące wydzielanie soku żołądkowego stosowane w chorobie wrzodowej
Antagoniści receptora histaminowego - H2
Inhibitory pompy protonowej
Leki stosowane w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Regulacja przyjmowania pokarmu
Leki wzmagające łaknienie
Leki stosowane w chorobach żwacza
Leki stosowane przy wzdęciach żwacza
Leki stosowane w niestrawności kwaśnej i zasadowej
Leki stosowane w ketozie laktacyjnej Piśmiennictwo
LEKI WPŁYWAJĄCE NA CZYNNOŚĆ WĄTROBY
Leki żółciotwórcze
Leki stosowane w stanach uszkodzenia wątroby ,
WITAMINY, AMINOKWASY, MIKROELEMENTY
Witaminy
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Aminokwasy
Mikroelementy
Inne dodatki do pasz
Substancje zwiększające wartość energetyczną pasz
Probiotyki, prebiotyki, dietetyczne dodatki paszowe oraz pasze lecznicze
Piśmiennictwo
HORMONY I LEKI HORMONALNE
Hormony podwzgórza
Hormony przysadki mózgowej
Hormony przedniego płata przysadki
Hormony tylnego płata przysadki
Hormony gruczołu tarczowego
Leki przeciwtarczycowe
Hormony kory nadnercza
Glikokortykosteroidy
Przegląd leków glikokortykosteroidowych
Mineralokortykosteroidy
Leczenie w nadczynności kory nadnerczy
Hormony wpływające na procesy rozrodu
Męskie hormony płciowe (androgeny)
Gonadotropiny
Żeńskie hormony płciowe
Estrogeny
Gestageny
Hormony trzustki
Doustne leki przeciwcukrzycowe
LEKI STOSOWANE W DERMATOLOGII WETERYNARYJNEJ
Leki stosowane miejscowo na skórę
Środki odkażające i antyseptyczne
Antybiotyki do stosowania miejscowego
Leki przeciwwirusowe
Leki przeciwgrzybicze
Środki ściągające
Leki przeciwzapalne do stosowania miejscowego
Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego
Środki powodujące przekrwienie skóry
Środki „redukujące"
Leki działające przeciwświądowo
Glikokortykosteroidy
Leki przeciwhistaminowe
Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Leki znieczulające miejscowo
Leki o działaniu układowym
Leki regenerujące
Piśmiennictwo
LEKI STOSOWANE W OKULISTYCE WETERYNARYJNEJ
Leki rozszerzające źrenicę (mydńaticd)
Leki zwężające źrenicę (miotica)
Inne leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe
Leki działające na układ współczulny
Inhibitory anhydrazy węglanowej
Leki do znieczuleń miejscowych
Chemioterapeutyki
Antybiotyki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Leki przeciwzapalne
Środki stymulujące łzy i substytuty łez
Piśmiennictwo
FITOTERAPIA W LECZENIU ZWIERZĄT
Klasyfikacja substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych
Znaczenie leków pochodzenia roślinnego w medycynie weterynaryjnej
Zastosowanie leków pochodzenia roślinnego w leczeniu zwierząt
Choroby układu pokarmowego
Choroby układu oddechowego
Choroby układu sercowo-naczyniowego
Fitoterapeutyki do stosowania miejscowego
Piśmiennictwo
FARMAKOTERAPIA WAŻNIEJSZYCH ZATRUĆ
Leczenie swoiste (odtrutki swoiste)
Zatrucia związkami fosforoorganicznymi i karbaminianami
Zatrucia morfiną i innymi opioidami przeciwbólowymi
Zatrucia kurarynami
Zatrucia arsenem i rtęcią
Zatrucia ołowiem
Zatrucia cyjankami
Zatrucia azotynami
Leczenie nieswoiste (objawowe)
Zatrucia atropiną
Zatrucia neuroleptykami
Zatrucia barbituranami
Zatrucia glikozydami naparstnicy
Skorowidz
