ANNA DĘBSKA

FALA W WOJSKU

BELLONA

_____________________________

STAN: DOBRY / DOBRY+, książka wykluczona z magazynu bibliotecznego

STRON: 150

ROZMIAR KSIĄŻKI: OBSZAR SKANERA TO FORMAT A4

_____________________________

SPIS TREŚCI
Wstęp...............................................................................................................................5

Część pierwsza „FALA" JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE.............................................9

Uwagi o ryzyku łączenia pojedynczych faktów w spójne zjawisko............. 10

Rozdział I. „Fala w odbiorze społecznym.................................................................... 13

1. Obraz „fali" w prasie........................................................................................... 13

A. Intencje autorów przekazów - informacja i perswazja............................. 14

a) Przekazy o charakterze informacyjnym............................................... 15

b) Przekazy o charakterze perswazyjnym............................................... 16

B. Rodzaje artykułowanych problemów.......................................................... 18

a) Źródła patologii związanej z „falą”...................................................... 18

b) Przeciwdziałanie patologiom „fali”......................................................21

c) Kreowanie obrazu „fali" w prasie........................................................25

2. „Fala" w dokumentach i materiałach organizacji..............................................28

A. Problematyka „fali” w materiałach diagnostyczno-analitycznych.............28

B. Problematyka „fali" w dokumentach oficjalnych........................................30

C. Problematyka „fali" w poradnikach i materiałach poglądowych...............33

D. Problematyka „fali” w materiałach propagandowo-perswazyjnych..........35

3. „Fala1’ w doświadczeniu żołnierzy......................................................................35

A. Społeczny sens odliczania „Dni Do Cywila” („DDC")..............................36

B. Przywileje i obciążenia w „fali"....................................................................39

C. Zyski i straty Jałowca"................................................................................41

D „Fala" a „regulamin”....................................................................................46

Rozdział II. „FALA" JAKO PROBLEM BADAWCZY.....................................................47

1. Perspektywa patologii społecznej......................................................................48

A. Obszary zagadnień w badaniach nad patologią......................................48

B. Badania zjawisk patologicznych wobec oczekiwań praktyki...................53

2. Perspektywa kulturowa w badaniach organizacji.............................................57

A. Kierunki badań w perspektywie kulturowej................................................57

B. Przykłady badania „fali” jako przejawu kultury.........................................66

3. Koncepcje wyłaniania się kultury......................................................................68

A. Koncepcja Ervinga Goffmana.....................................................................69

B. Przykłady rozwinięcia koncepcji Goffmana...............................................72

C. Spójność wyłaniających się zjawisk kulturowych.....................................75

4. „Fala" w perspektywie teorii instytucjonalizacji.................................................77

A. Instytucjonalizacja jako mechanizm wyłaniania się kultury......................77

B. Pojęcie „fali"................................................................................................. 81

C. Struktura instytucji „fali"..................................................................................

Rozdział Ml. Strukturalna charakterystyka grup żołnierskich .................................... 103

1. Psychologiczne i społeczne aspekty atrakcyjności interpersonalnej............ 103

2. Spójność grup żołnierskich.............................................................................. 104

3. Kształt sicci powiązań międzyosobowych..................................................... 100

Rozdział IV. „Fala" na tle mikrostruktur..................................................................... 110

1. Staż służby a strukturalne wskaźniki statusu społecznego........................... 110

2. Status falowy a przestrzeganie norm obyczajowości żołnierskiej................. 115

3. Status falowy a osobiste nastawienie do wojska i służby.............................. 11/

4. Odmiany struktur władzy nieformalnej............................................................. 119

Rozdział V. Alternatywne wymiary integracji społecznej.......................................... 124

1. „Fala” a nieformalna struktura współdziałania służbowego........................... 124

2. Struktura więzi towarzyskich ............................................................................ 131

PODSUMOWANIE.......................................................................................................... 136

EPILOG.......................................................................................................................... 140

BIBLIOGRAFIA............................................................................................................... 145

"WSTĘP
W publicznych debatach, które toczą się wokół wojska, odnotowujemy szczególną popularność problemu „fali". Tylko w latach 1[zasłonięte]994-19 ukazało się w prasie ponad 200 artykułów na ten temat. Zainteresowanie zjawiskiem „fali”, widoczne w rozlicznych dyskusjach i narastających kontrowersjach, nie wydaje się przejawem czystej ciekawości lub mody, lecz wiąże się z koniecznością rozwiązania istotnego problemu społecznego.

Przede wszystkim jest to problem ważny dla wojska jako instytucji, która podlega zewnętrznym i wewnętrznym naciskom. Oznacza to, że armia musi dbać o efektywność funkcjonowania swoich jednostek organizacyjnych, a jednocześnie powinna poddawać się cywilnej kontroli, czego najbardziej czytelnym przejawem jest staranie

o utrzymywanie więzi ze społeczeństwem i obrona image instytucji w oczach opinii publicznej. Resort Obrony Narodowej musi więc wykazać zdolność radzenia sobie zarówno z wewnętrznymi problemami, jak i z wizerunkiem zewnętrznym, w tym wśród partnerów zagranicznych, zwłaszcza w państwach NATO.

Nie mniej ważnym powodem aktualności problemu „fali” jest patologiczny charakter zjawiska. Wynaturzenia związane z falowym tokiem służby wojskowej stanowią realne zagrożenie dla setek tysięcy młodych ludzi powoływanych do wojska oraz są przedmiotem obaw ich rodzin ze względu na ponoszone koszty psychiczne, fizyczne, moralne itp. Generalnie jest to jeden z problemów patologii współczesnego życia zbiorowego, mieszczący się w kręgu zainteresowań wielu instytucji (nie tylko ze sfery obronności, ale także edukacji narodowej, wychowania i zapobiegania przestępczości).

Pomimo zasygnalizowanych wyżej znamion popularności i doniosłości problemu „fali" literatura przedmiotu wydaje się raczej skromna i rozproszona, a publikacje i raporty z badań są stosunkowo nieliczne i trudno dostępne. Te opracowania, które powstają wewnątrz wojska, trafiają do bardzo wąskiego kręgu odbiorców i są w znacznej mierze dostosowane do bieżących - informacyjnych i poznawczych - potrzeb kierownictwa resortu obrony jako bezpośredniego zleceniodawcy. Nie ma właściwie zbiorczych opracowań „cywilnych", jeśli nie liczyć takich publikacji jak książka Ryszarda Stockiego, opisująca realia służby zasadniczej z punktu widzenia osobistych przeżyć podchorążego SPR z lat osiemdziesiątych, oraz artykuły Wojciecha Marchlewskiego wydane w ramach jednego z wydziałów Uniwersytetu Wrocławskiego."

_________________________________________________

„Fala” dysponuje niezwykle bogatym zasobem wiedzy o codziennym życiu w koszarach. Doświadczenia kilkunastu pokoleń żołnierzy służby zasadniczej przechowuje się w opowieściach przekazywanych ustnie, w krótkich wierszykach wpisywanych do zeszytów i dzienników, w rysunkach scenek rodzajowych zamieszczanych na „fali”, chuście iw zeszytach oraz w historyjkach i żartach, krążących w kompanii. „Młody” żołnierz przyswaja te wiadomości w błyskawicznym tempie, ponieważ są one podawane w przystępnej formie krótkiej rymowanki, za pomocą łatwych określeń języka potocznego. Informacje niezbędne dla „kota" dotyczą kilku obszarów życia. Podstawowe przekazy podają sposoby postępowania, umożliwiające, zdaniem falowców, bezkolizyjne iw miarę łatwe przetrwanie w wojsku kilkunastu miesięcy.

Rady na przetrwanie:

Mało pracuj, dużo stękaj i niczego się nie lękaj.

U nas w wojsku jest jak w kinie: gaśnie światło, wszystko ginie.

Trzeba słabo tupać butem, by me zostać tutaj trupem.

Trzy przyrzeczenia służbowe:

1. Nie będę się przed trepami płaszczył,

2. Nie będę się poniżał:

3. Nie będę nikomu z trepów dupy lizai.

10 Przykazań:

1. Nie będziesz miał chieba i wódki,

2. Nie będziesz miał przełożonego za przyjaciela swego,

3. Pamiętaj, abyś dzień żołdu święcił,

4. Czcij ojca i matkę swą, gdy pieniądze są,

5. Nie mów prawdy przełożonemu,

6. Głupiemu daj żyletki i niech się potnie,

7. Kradnij, bo będziesz płacił: armia nikogo nie oszczędza.

8. Nie oszczędzaj rodziny ani córki przełożonego,

9. Pomóż koledze, nie kabluj go.

to. Przyjaciół szukaj wśród kucharzy i iekarzy.

Stosunkowo dużo wierszyków zawiera oceny kadry oraz mówi o stosunku falowców do żołnierzy zawodowych. Wiedza ta ma przestrzec „młodych" przed pozostaniem warmii i wyrażeniem zgody na wykonywanie zawodu wojskowego.

Lepiej w cywilu służyć teściowej niż w wojsku kadrze zawodowej.

Bóg przebaczy Rafałowi, ałe nigdy nie trepowi.

Tylko frajer i włóczęga po wojskowy mundur sięga.

Rozbita morda, podarty kołnierz, pamiętaj trepie, jak bije zołnierz.

Kiedy ranne wstają zorze, ukarz trepa. Panie Boze. A najbardziej ukarz

tego, co mnie widział zapranego."