CZYLI

ELEKTROWNIA MARCHII GRANICZNEJ S.A

ZŁOTÓW

MIEJSCE LOKOWANIA ZŁOTOWA ODGRYWAŁO W ZAMIERZCHŁYCH CZASACH WAŻNĄ ROLĘ. TĘDY BIEGŁ SZLAK HANDLOWY Z NAKŁA DO SŁUPSKA I KOŁOBRZEGU. CZĘSTO TOCZONE WALKI DOPROWADZIŁY DO ZNISZCZENIA ÓWCZESNEJ OSADY. NA TERENIE WYSPY ZAMKOWEJ UTWORZONA ZOSTAŁA NOWA OSADA, OK. XI WIEKU, UTRZYMUJĄCA SIĘ AŻ DO XIV WIEKU. W PIERWSZYCH LATACH WIEKU XII BOLESŁAW KRZYWOUSTY WŁĄCZYŁ ZŁOTÓW DO PAŃSTWA POLSKIEGO. PRAWDOPODOBNIE W TYCH CZASACH NA WYSPIE NA JEZIORZE MIEJSKIM ISTNIAŁ ZAMEK OBRONNY, WOKÓŁ KTÓREGO ROZWINĘŁA SIĘ OSADA.

JAKO DATĘ POWSTANIA WYMIENIA SIĘ ZAPISEK W KRONICE JANKA Z CZARNKOWA. ZANOTOWAŁ ON, ŻE KAZIMIERZ III WIELKI DNIA 3 LISTOPADA 1370 ROKU ZAPISAŁ SWOJEMU WNUKOWI KAZIMIERZOWI SŁUPSKIEMU MIASTO WIELATOW. PODCZAS WOJNY TRZYNASTOLETNIEJ W 1455 MIASTO ZOSTAŁO SPALONE PRZEZ KRZYŻAKÓW. NA POCZĄTKU XVII WIEKU ÓWCZESNY WŁAŚCICIEL MIASTA JAN POTULICKI ZBUDOWAŁ NOWY ZAMEK.

W POŁOWIE WIEKU XVII ZŁOTÓW ZNALAZŁ SIĘ W RĘKACH RODZINY GRUDZIŃSKICH. NAJBARDZIEJ ZNANY JEJ CZŁONEK, TO ANDRZEJ KAROL GRUDZIŃSKI (ZM. 1678), STAROSTA NAKIELSKI ORAZ WOJEWODA KALISKI I POZNAŃSKI. WSŁAWIŁ SIĘ ZDRADĄ NA RZECZ WOJSK SZWEDZKICH PODCZAS „POTOPU”. POTEM PONOWNIE PRZESZEDŁ NA STRONĘ POLSKĄ, PROWADZĄC WOJNĘ PARTYZANCKĄ PRZECIW NAJEŹDŹCY Z PÓŁNOCY. W ODWECIE SZWEDZI SPALILI MIASTO I ZAMEK (1657 R.). W 1674 ROKU MIASTO STRAWIŁ WIELKI POŻAR, NISZCZĄC NIEMAL CAŁĄ ZABUDOWĘ. POD KONIEC XVII WIEKU WŁAŚCICIELAMI ZŁOTOWA STAŁ SIĘ RÓD DZIAŁYŃSKICH. NIEWIELE LAT PÓŹNIEJ MIASTO STANĘŁO W OBLICZU KOMPLETNEJ RUINY, WYNISZCZONE PRZEMARSZAMI WOJSK POLSKICH, SASKICH, SZWEDZKICH I ROSYJSKICH W TRAKCIE III WOJNY PÓŁNOCNEJ, KONTRYBUCJAMI I LICZNYMI EPIDEMIAMI. NIEKORZYSTNĄ SYTUACJĘ PRZYNIOSŁA WOJNA SUKCESYJNA 1733-1735. TAKŻE W WOJNIE SIEDMIOLETNIEJ 1756-1763 PRZEMASZEROWALI ROSJANIE I WOJSKA PRUSKIE.

W WYNIKU I ROZBIORU RZECZYPOSPOLITEJ W 1772 ROKU MIASTO ZNALAZŁO SIĘ W GRANICACH KRÓLESTWA PRUS. W ROKU 1820 DOBRA ZŁOTOWSKIE ZOSTAŁY ZAKUPIONE PRZEZ KRÓLA PRUSKIEGO FRYDERYKA WILHELMA III HOHENZOLLERNA I POZOSTAŁY W RĘKACH JEGO RODU DO 1922 R., KIEDY TO ZOSTAŁY UPAŃSTWOWIONE. W 1818 ZŁOTÓW PO RAZ PIERWSZY ZOSTAŁ STOLICĄ POWIATU (KREIS FLATOW). W 1871 ROKU URUCHOMIONO LINIĘ KOLEJOWĄ NA TRASIE PIŁA – CHOJNICE, STANOWIĄCEJ CZĘŚĆ TZW. KOLEI WSCHODNIEJ, ŁĄCZĄCEJ BERLIN Z KRÓLEWCEM, CO PRZYCZYNIŁO SIĘ DO ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA. W 1907 R. WYBUDOWANO LINIE KOLEJOWĄ ŁĄCZĄCA ZŁOTÓW Z WIĘCBORKIEM, NATOMIAST W LATACH 1910-1914 Z WAŁCZEM I CZAPLINKIEM. LINIE KOLEJOWE WIODĄCE PRZEZ ZŁOTÓW ZOSTAŁY JEDNAK W WIĘKSZOŚCI ZNISZCZONE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ, DO DZIŚ CZYNNA JEST JEDYNIE LINIA Z PIŁY DO CHOJNIC, ZDEGRADOWANA DO JEDNOTOROWEJ LINII KOLEJOWEJ. POD KONIEC XIX WIEKU ZŁOTÓW SZYBKO SIĘ ROZWIJAŁ, POWSTAŁ BROWAR „WELSCH”, WYTWÓRNIA WINIAKÓW I LIKIERÓW PRZY ULICY KOŚCIELNEJ, CZTERY TARTAKI, WYTWÓRNIA BRYKIETÓW I CEGIELNIA NA MIĘDZYBŁOCIU. W MIEŚCIE WYDAWANO GAZETĘ LOKALNĄ.

W TYM CZASIE NASILIŁA SIĘ POLITYKA GERMANIZACYJNA WŁADZ PRUSKICH. POLACY, STANOWIĄC W MIEŚCIE MNIEJSZOŚĆ, ZAKŁADALI INSTYTUCJE I POWOŁYWALI ORGANIZACJE MAJĄCE NA CELU UTRZYMANIE NARODOWEJ TOŻSAMOŚCI. POWOŁANO DO ŻYCIA BRACTWO KURKOWE I ISTNIEJĄCE DO DZISIAJ: CHÓR „CECYLIA” (ZAŁ. 1884), BANK LUDOWY (1902) I SPÓŁDZIELNIĘ ROLNICZO-HANDLOWĄ „ROLNIK” (1906). POMIMO UTWORZENIA POWIATOWEJ RADY LUDOWEJ, ZABIEGAJĄCEJ O PRZYWRÓCENIE ZŁOTOWA W GRANICE POLSKI, W 1920 TRAKTAT WERSALSKI POZOSTAWIŁ MIASTO W GRANICACH RZESZY ZE WZGLĘDU NA PRZEWAGĘ LUDNOŚCI NIEMIECKIEJ. ZŁOTÓW WSZEDŁ W SKŁAD PROWINCJI POZNAŃSKO-ZACHODNIOPRUSKIEJ. DO POLSKI TRAFIŁA CZĘŚĆ WSCHODNIA POWIATU Z MIASTAMI WIĘCBORK I SĘPÓLNO KRAJEŃSKIE. OD 1923 DZIAŁAŁ TU ZWIĄZEK POLAKÓW W NIEMCZECH. POLACY NA ZIEMI ZŁOTOWSKIEJ STANOWILI PRĘŻNE ŚRODOWISKO NAWET W CZASIE III RZESZY. LANDRAT ZŁOTOWSKI, DR ACKMANN JESZCZE W 1941 ROKU STWIERDZIŁ W RAPORCIE DO GOEBELLSA: „MNIEJSZOŚĆ POLSKA NA ZIEMI ZŁOTOWSKIEJ WYKAZUJE JESZCZE TERAZ ŚWIADOMĄ I PEWNĄ SIEBIE POSTAWĘ”^[6].

W 1945 MIASTO ZNALAZŁO SIĘ W GRANICACH POLSKI. JEGO NIEMIECKICH MIESZKAŃCÓW WYSIEDLONO DO NIEMIEC.