Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym. Podręcznik dla studentów
Alina Budniak
rok wydania: 2014 (wyd.IV)
oprawa: miękka
format: B5
stron: 306
wydawnictwo: Impuls
Edukacja społeczno-przyrodnicza jako jeden z obszarów zintegrowanej edukacji dzieci przedszkolnych i w młodszym wieku szkolnym obejmuje wiele różnorodnych treści: biologicznych, społecznych, geograficznych, historycznych, fizycznych, związanych z higieną i bezpieczeństwem i wiele innych. Nauczyciel dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, chcąc w sposób rzetelny wprowadzić podstawy wiedzy z wymienionych dziedzin i przygotować fundament dla kształcenia systematycznego, winien odpowiednio przygotować się do swej pracy.
Ze względu na rozległość treści edukacji społeczno-przyrodniczej, obejmującej tak wiele różnorodnych zagadnień z - czasem bardzo odległych - dyscyplin wiedzy, przygotowanie nauczyciela dzieci w wieku 3-10 lat wymaga uwzględnienia w programie studiów równie wszechstronnego materiału merytorycznego i metodycznego.
Niniejszy podręcznik, opracowany z myślą o studentach kierunków pedagogicznych, przygotowujących się do pracy z dziećmi przedszkolnymi i wczesnoszkolnymi, podręcznik zawiera zagadnienia teoretyczne, obejmujące podstawy nauczania o otaczającym dziecko środowisku (przyrodniczym, geograficznym, społecznym i in.) oraz propozycje metodyczne związane z przedszkolną i wczesnoszkolną edukacją środowiskową. Zakres materiału kształcenia studentów obejmuje w sposób uporządkowany zagadnienia teoretyczne poznane w trakcie realizacji różnorodnych przedmiotów kształcenia w szkole średniej, z punktu widzenia ich przydatności w pracy wychowawczej i dydaktycznej z dziećmi w wieku 3-10 lat, prezentację tych informacji w takich powiązaniach, by jako nauczyciel mógł je wykorzystać w kształtowaniu u dzieci zintegrowanego obrazu świata; ponadto w podręczniku zawarto metodyczne podstawy edukacji środowiskowej dzieci.
Ze względu na założony cel podręcznika - konieczność połączenia zarówno podstaw nauczania o środowisku, jak i metodyki przedszkolnej i wczesnoszkolnej edukacji środowiskowej treści pomieszczone w podręczniku dotyczą obu zakresów przygotowania studentów do zawodu nauczycielskiego: merytorycznego i metodycznego. Po wyjaśnieniu i scharakteryzowaniu komponentów środowiska człowieka, tekst podręcznik przybliża zagadnienia związane z poznawaniem przyrody przez dzieci: podstawowe cele, zasady, metody i formy poznawania przyrody, omawia treści edukacji środowiskowej realizowane w przedszkolu i klasach początkowych, planowanie zajęć zintegrowanych uwzględniających edukację środowiskową oraz wykorzystywanie mediów dydaktycznych. Dalsza część podręcznika przybliża kolejne zakresy treści edukacji środowiskowej takie, jak: higiena i bezpieczeństwo dziecka, zagadnienia geograficzne, ekologiczne i sozologiczne, historyczne, zawodoznawcze, fizyczne i inne, omawiając zarówno zagadnienia programowe realizowane w pracy z dziećmi przedszkolnymi i w młodszym wieku szkolnym, jak i ich znaczenie w edukacji dziecka.
Praktyczne przygotowanie studentów do pracy z dziećmi przedszkolnymi i w młodszym wieku szkolnym będzie się opierało na zawartych w niniejszym podręczniku zagadnieniach teoretycznych w trakcie ćwiczeń, podczas których studenci będą opracowywać metodyczne przykłady, praktyczne rozwiązania i zadania dotyczące poszczególnych tematów (niektóre pomysły ćwiczeń metodycznych zamieszczone zostały w postaci Zadań do wykonania w poszczególnych rozdziałach podręcznika).
Podręcznik kieruję do nauczycieli dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz studentów kierunków pedagogicznych, szczególnie pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej.
Autorka
SPIS TREŚCI:
Wstęp
Rozdział 1
Środowisko i człowiek
1.1. Środowisko - wyjaśnienie pojęć
1.2. Składniki środowiska i ich charakterystyka
1.3. Środowisko a zdrowie
Zadania
Rozdział 2
Poznawanie przyrody - edukacja o środowisku, w środowisku i dla środowiska
2.1. Poznawanie przyrody przez dzieci
2.2. Fazy poznawania przyrody
2.3. Zasady nauczania o środowisku
Zadania
Rozdział 3
Cele, zadania i treści edukacji środowiskowej
Planowanie zajęć zintegrowanych
3.1. Cele edukacji społeczno-przyrodniczej w przedszkolu i klasach początkowych
3.2. Zadania edukacji środowiskowej
3.3. Porównanie tradycyjnej i holistycznej edukacji środowiskowej
3.4. Przygotowanie nauczyciela do zajęć
3.5. Planowanie zajęć edukacji środowiskowej
3.6. Sytuacje edukacyjne i ich elementy składowe
3.7. Treści edukacji przyrodniczej jako czynnik integrujący w edukacji początkowej
Zadania
Rozdział 4
Metody edukacji środowiskowej i ich charakterystyka Formy aktywności dzieci w kontaktach ze środowiskiem
Pomoce dydaktyczne w edukacji społeczno-przyrodniczej
4.1. Metody edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej
4.2. Wybrane klasyfikacje metod
4.3. Strategia wielostronnego kształcenia
4.4. Cechy charakterystyczne wybranych metod edukacji społeczno-przyrodniczej
4.5. Formy zajęć edukacji środowiskowej wykorzystywane w przedszkolu i klasach I-III
4.6. Wycieczka i spacer w edukacji przyrodniczej i społecznej
4.7. Prace domowe o tematyce społeczno-przyrodniczej
4.8. Rola pomocy dydaktycznych w edukacji społeczno-przyrodniczej
Zadania
Rozdział 5
Poznawanie otoczenia społecznego
5.1. Dziecko wśród ludzi
5.2. Przygotowanie dziecka do życia w społeczeństwie
5.3. Praca ludzi w rożnych zawodach - produkcja i wytwarzanie
5.4. Poznawanie przeszłości - treści historyczne w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej
5.5. Przedmioty w otoczeniu dziecka i ich poznawanie
5.6. Tradycje, zwyczaje i obrzędy jako przykład wrastania w kulturę
Zadania
Rozdział 6
Higiena osobista i otoczenia dziecka. Odżywianie
6.1. Zdrowie, higiena - podstawowe pojęcia
6.2. Czynniki warunkujące zdrowie
6.3. Wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna
6.4. Zasady edukacji zdrowotnej
6.5. Edukacja zdrowotna dzieci
6.6. Treści edukacji zdrowotnej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Zadania
Rozdział 7
Bezpieczeństwo dziecka w ruchu drogowym, w przedszkolu, szkole, w czasie zabaw
7.1. Przygotowanie dziecka do przestrzegania norm i zasad bezpieczeństwa
7.2. Problematyka bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym
7.3. Cele i zadania edukacji komunikacyjno-drogowej dzieci w wieku 3-10 lat
7.4. Bezpieczeństwo dzieci w domu, przedszkolu, szkole i w czasie zabaw
Zadania
Rozdział 8
Poznawanie roślin i zwierząt przez dzieci
8.1. Poznawanie roślin i zwierząt w ujęciu programu
8.2. Znaczenie poznawania świata roślin i zwierząt przez dzieci
8.3. Znaczenie hodowli roślin i zwierząt w edukacji
Zadania
Rozdział 9
Ochrona przyrody i krajobrazu
9.1. Zasoby przyrody a człowiek
9.2. Ochrona środowiska - ustalenia terminologiczne
9.3. Tradycje ochrony przyrody na świecie i w Polsce
9.4. Formy ochrony przyrody w Polsce
9.5. Tematy związane z ochroną przyrody i krajobrazu realizowane w przedszkolu i klasach początkowych
Zadania
Rozdział 10
Edukacja ekologiczna dzieci młodszych a zagrożenia środowiska naturalnego
10.1. Pojęcie ekologii i jej cechy charakterystyczne jako nauki
10.2. Zagrożenia środowiska a człowiek
10.3. Cele i zadania edukacji ekologicznej
10.4. Treści, metody i formy edukacji ekologicznej w przedszkolu i klasach początkowych
10.5. Kształtowanie postaw proekologicznych
Zadania
Rozdział 11
Pogoda i klimat. Obserwacja pogody
11.1. Pogoda, klimat, mikroklimat - meteorologia i klimatologia
11.2. Elementy pogody i sposoby ich pomiaru
11.3. Obserwowanie pogody z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym
11.4. Fenologiczne, klimatyczne i astronomiczne pory roku
11.5. Specyfika klimatu Polski
Zadania
Rozdział 12
Doświadczenia, eksperymenty i obserwacje zjawisk fizycznych, chemicznych i przyrodniczych
12.1. Konieczność stosowania doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w pracy z dziećmi w wieku 3-10 lat
12.2. Kształtowanie umiejętności obserwacji
12.3. Badanie otaczającego świata - rola doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w poznawaniu praw rządzących przyrodą
12.4. Podstawowe wskazówki metodyczne dotyczące organizacji działań eksperymentalnych dzieci młodszych Zadania
Rozdział 13
Turystyka i krajoznawstwo w edukacji dzieci młodszych
13.1. Znaczenie turystyki i krajoznawstwa
13.2. Wyznaczanie kierunków w terenie i na mapie
13.3. Mapa i plan - znaki umowne na planie i mapie
13.4. Rodzaje map i ich wykorzystanie w edukacji
13.5. Krajobrazy i ich charakterystyka
13.6. Treści gospodarcze i administracyjne w programach edukacji wczesnoszkolnej
Zadania
Spis schematów i tabel
Aneks
Załącznik 1. Pytania dzieci
Załącznik 2. Wynalazki
Załącznik 3. Rośliny
Załącznik 4. Zwierzęta
Załącznik 5. Zjawiska pogodowe
Załącznik 6. Przykładowy konspekt (scenariusz) zajęć zintegrowanych dla klasy I
Załącznik 7. Wykaz literatury na temat doświadczeń i eksperymentów dla dzieci młodszych
Załącznik 8. Wykaz literatury na temat wynalazków
Załącznik 9. Wykaz literatury zawierającej odpowiedzi na dziecięce pytania
Załącznik 10. Wykaz literatury na temat bezpieczeństwa dzieci
Bibliografia
