W książce: 'Dziecko w świecie edukacji - Podstawy uczenia się kompleksowego', (XVIII tom serii Nauczyciele-Nauczycielom) autorka prezentuje sprawdzoną, innowacyjną, spójną koncepcję pracy, zwaną uczeniem się - nauczaniem kompleksowym. Książka dotyczy nie tylko cech dobrej edukacji, ale stanowi opis przyjaznych relacji pomiędzy osobami, które ją tworzą. Jest klarownym, wielorako uzasadnionym wykładem o procesie tworzenia więzi i wspólnoty w szkole z ludzką twarzą, a więc przestrzeni kultury, pozbawionej przemocy, opartej na współdziałaniu, tolerancji, poczuciu swobody i zaangażowaniu.
W części pierwszej (r. I-II) ukazano krótką historię długich prób i badań (1[zasłonięte]966-20), bogactwo form współudziału uczniów w procesie tworzenia cykli zajęć (od 5-15 lekcji), a więc sztukę przekładu idei pedagogicznych na konkretne działania edukacyjne.
W części drugiej (r. III-VII) opisano strukturę kompleksów, ich zróżnicowanie, cechy lekcji projektujących, ćwiczeniowo-badawczych i kontrolno-oceniających; stosowany system oceny i samooceny, warsztat pracy ucznia i nauczyciela. Także nowatorskie techniki pracy, oparte na znajomości dziecka oraz synektyki i heurystyki, a więc: techniki działań równoległych twórcze formy wyzwalania talentów, indywidualizacji pracy i jej dokumentowania (system fiszek, klasowe księgi wypracowań itd.).
Opisano także nowe zasady nauczania i zasadę zadaniowości, współdziałania, progresywności oraz funkcjonalnej strukturalizacji.
W części końcowej (r. VIII-IX) próbowano odpowiedzieć na pytanie: Czy szkoła może mieć duszę?
Tu też uzasadniono, że przesunięcie priorytetów w kompleksowej edukacji i całej serii o dziecku w różnych światach, pozwala wprowadzić do nauki nowa odmianę pedagogiki personalistycznej, zwana pedagogiką współbycia. Jest ona oparta na trzech filarach: inteligencji emocjonalnej, intelektualnej i woli samokształcenia. Współbycie opiera się na siedmiu przestrzeniach interpersonalnych. Są to: przestrzeń realna, intelektualna, mentalna, emocjonalna, a więc meto przestrzeń, łącząca człowieka ze światem w oparciu o synergetyczne podłoże wzajemnej życzliwości ludzi wobec siebie.
Wstęp
Rozdział I. Narodziny koncepcji książki a rzeczywistość
1. Tytuł książki a rzeczywistość
2. Krótka historia długich badań i poszukiwań
3. Pojęcie kompleksu i jego konteksty
4. Poszukiwanie prób kompleksowych działań w pedagogice.
Doskonalenie systemu klasowo-lekcyjnego czy rewolucja w nauczaniu?
5. Praktykowanie personalizmu w szkole i życiu społecznym.
Marzenie czy rzeczywistość?
Rozdział II. Pedagogika a edukacja
1. Różnorodne stosowanie pojęcia edukacja
2. Pedagogika i jej niektóre odmiany
3. Pedagogika jako źródło edukacyjnych działań i narzędzie działania
4. Sztuka przekładu pedagogicznych idei na działania praktyczne
5. Czy natura nauki jest rzeczywiście nienaturalna?
Rozdział III. Uczenie się — nauczanie kompleksowe — podstawy teoretyczne
1. Uczenie się — nauczanie kompleksowe. Koncepcja? Metoda? Proces?
2. Cele, zadania i temat kompleksu — poszukiwanie związków i zależności.
Zadania poznawcze jako podstawa współdziałania uczniów i nauczyciela
3. Zadania poznawcze obowiązkowe i zadania do wyboru.
Indywidualizacja niepozorna z bliska
4. Cztery zasady uczenia się — nauczania. Oswajanie światów dziecka
5. Supernauczanie? Rewolucja w nauczaniu?
Czy odnajdywanie nowych sensów edukacji?
Rozdział IV. Kompleks, jego struktura i realizacja
1. Kształtowanie struktury kompleksu
2. Trójdzielna budowa kompleksów i ich warianty
3. Niektóre cechy lekcji projektujących, ćwiczeniowo-badawczych
i kontrolno-oceniających
4. Lekcje kontrolno-oceniające podstawą samokształcenia i więzi
5. Dziecko jako twórca. Czy heurystyka i synektyka
da się oswoić w pedagogice stosowanej?
Rozdział V. Formy współdziałania i obszary integracji
w toku kompleksowej edukacji
1. Współdziałanie i współbycie zamiast „twardej” rywalizacji
2. Organizacja współpracy uczniów z uczniami.
Porządek i swoboda w komunikacyjnej czasoprzestrzeni
3. Charakterystyka typowych form i technik pracy
4. Tworzenie warsztatu pracy ucznia i nauczyciela inspiracją
do samokształcenia oraz samowychowania
5. Cztery obszary integracji osoby wychowanka.
Jak żyć w świecie i ze światem
Rozdział VI. Udział uczniów w procesie kontroli, oceny i samooceny wyników
1. Potrzeba współudziału uczniów w procesie oceny i kontroli
2. Proces przekształcania systemu kontroli i oceniania w samokontrolę i samoocenę.
3. Bogactwo i elastyczność uczniowskich form oceny i samooceny
4. Znaczenie systemu oceniania w kompleksowej edukacji
dla samokształcenia oraz samowychowania
5. Jaka szkoła? Jakie ocenianie? Moralne i społeczne skutki
złych sposobów wartościowania ludzkich dokonań
Rozdział VII. Sztuka bycia nauczycielem i uczniem we współczesnej szkole
1. Sztuka bycia nauczycielem nauczycieli (od perfekcji do sztuki...)
2. Spory o nauczycielskie i uczniowskie kompetencje
3. Nauczyciel i uczeń jako twórcy, czyli o sztuce pytania i nadziei
4. Rozluźnienie systemu klasowo-lekcyjnego, jako rezultat kompleksowych działań
5. Jak poszukiwać, kształtować i wzmacniać pasjonatów nauczycielskiej sztuki?
Rozdział VIII. Pedagogika współbycia jako odmiana personalizmu
1. Ten Inny, czyli o personalizmie z daleka i z bliska
2. WOJNA. MUR. DIALOG w szkole i... życiu
3. Bliżej dziecka — ucznia. Odmiany i barwy edukacyjnego dialogu
4. Dalekie i bliskie światy dziecka... Istota dziecięcości
5. Siedem przestrzeni — dróg w pedagogice współbycia
Rozdział IX. Czy szkoła może mieć duszę?
1. Instytucjonalne przestrzenie szkoły
2. Walka o duszę szkoły w przestrzeniach społecznych
3. Szkoła jako przestrzeń tworzenia kultury
4. Szkoła jak dom otwarty
5. Dlaczego trzeba walczyć o duszę szkoły?
Problemy — Poszukiwania — Inspiracje
