Duchowni średniowiecznej Legnicy. Studium prozopograficzne nad klerem diecezjalnym
Stanisław Jujeczka
Legnica : Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy, 2006
ss. 557
Format B5
Oprawa miękka
Bibliogr., indeks, streszcz. ang., niem.
ISBN 83-[zasłonięte]324-1-9
Niniejsza praca stanowi prozopograficzne studium duchowieństwa legnickiego. Autor pod względem metody nawiązał do badań społecznych nad kapitułami katedralnymi, prowadzonych w ubiegłym wieku przez Leo Santifallera oraz Gerharda Fouquet. Podstawę źródłową, obok dostępnych edycji, stanowią przede wszystkim zachowane archiwalia znajdujące się w Archiwum Państwowym we Wrocławiu oddział w Legnicy, w Opolu oraz wrocławskim Archiwum Archidiecezjalnym. Autor wykorzystał również epitafia z kościołów legnickich (zachowane lub znane z wiarygodnych odpisów) oraz zachowane resztki średniowiecznych księgozbiorów. W efekcie udało się zestawić 608 duchownych - prałatów, kanoników, plebanów, wikariuszy, mansjonarzy i altarystów - związanych z beneficjami legnickimi w średniowieczu. Praca złożona jest z pięciu rozdziałów oraz ośmiu aneksów. Rozdziały stanowią, wedle słów Autora, komentarz do danych zawartych w poszczególnych aneksach. W rozdziale pierwszym Stanisław Jujeczka omawia instytucje i beneficja kościelne na terenie miasta i przedmieść Legnicy: kolegiatę Św. Grobu, kościół parafialny św. Piotra, kościół parafialny Marii Panny, kaplice zamkowe i cmentarne, kaplicę ratuszową, szpitale oraz dwór biskupi i kaplicę Marii Magdaleny. W rozdziale drugim Autor omawia kwestię pochodzenia społecznego i terytorialnego duchowieństwa legnickiego. Wyniki badań, uzyskane na dynamicznych 50- i 100-letnich grupach zostały przedstawiony w sposób tabelaryczny, oddzielnie dla prałatów i kanoników legnickich, wikariuszy czy mansjonarzy na szerokim śląskim tle porównawczym. W rozdziale trzecim przedstawione zostały drogi wejścia w posiadanie beneficjum: patronat książęcy i biskupi, prowizje papieskie, patronat legnickiej Rady Miejskiej, patronat prywatny. W rozdziale czwartym przedstawiono zagadnienie kumulacji beneficjów przez duchownych legnickich, wyszczególniając tabelarycznie najaktywniejszych "łowców prebend" oraz przedstawicieli duchowieństwa legnickiego będących posiadaczami beneficjów kapitulnych w diecezjach wrocławskiej i lubuskiej. W ostatnim, piątym rozdziale przeanalizowano kwestie wykształcenia, poziomu intelektualnego oraz karier uniwersyteckich duchownych legnickich. Autor wyodrębnił na podstawie metryk uniwersyteckich duchownych absolwentów wyższych uczelni, ustalił uniwersytety najczęściej odwiedzane (Lipsk, Praga), a także ukazał kariery duchownych legnickich w strukturach uniwersytetów. W tabelach zestawieni zostali prawnicy, medycy i teolodzy. W jednym z podrozdziałów Stanisław Jujeczka poddając badaniom formacje intelektualną duchownych legnickich zestawił tych, dla których poświadczone są księgozbiory. Drugą część pracy tworzą aneksy. Aneks pierwszy mieści wykaz beneficjów kościelnych w mieście Legnicy wraz z listą dzierżących je duchownych. Podstawą do prozopograficznej analizy przeprowadzonej w rozdziałach 1-5 są zamieszczone w drugim aneksie biogramy wspomnianych duchownych, skonstruowane według następującego schematu: imię i nazwisko, poboczne formy imienia i nazwiska, informacje o osobie, pochodzenie społeczne i terytorialne, wykształcenie, kariera uniwersytecka, zainteresowania naukowe, księgozbiór, kariera dworska i kancelaryjna, notariat, inkardynacja, święcenia, kariera duchowna. W aneksie trzecim zestawione zostały osoby, którym błędnie przypisywano we wcześniejszej literaturze posiadanie beneficjów w Legnicy. Aneks czwarty obejmuje wykaz prowizji apostolskich na beneficja legnickie, co do których brak źródłowego potwierdzenia ich realizacji. Piąty aneks mieści wykaz beneficjów posiadanych przez duchownych legnickich w dowolnym okresie ich kariery duchownej oraz wykaz pełnionych przez nich urzędów dworskich i konsystorskich. Aneks szósty przekazuje duchownych legnickich pełniących służbę dworską i kancelaryjną na dworach papieskim, cesarskim, królewskich oraz książęcych. W aneksie siódmym zestawiono szkoły wyższe, na których studiowali duchowni legniccy oraz tytuły naukowe i godności pełnione na wymienionych uczelniach, natomiast w aneksie ósmym zamieszczony został wykaz miejsc, z których pochodzili duchowni legniccy.
