W niniejszej publikacji przedstawiono obecny stan wiedzy na temat biologicznych, psychologicznych i społecznych czynników i procesów rozwojowych, które odgrywają rolę w etiologii depresji u dzieci i młodzieży oraz utrzymywaniu się jej objawów. Pojedyncze czynniki ryzyka rzadko prowadzą do depresji, natomiast szczególna wielopoziomowa i bardzo złożona organizacja procesów biologicznych i psychospołecznych powoduje wystąpienie objawów choroby. Zatem klinicyści kontynuują badania, by efektywnie zapobiegać i leczyć depresję u dzieci i młodzieży. Należy podkreślić, że zarówno prewencja, jak leczenie muszą wynikać ze zrozumienia mechanizmów, jakie leżą u podłoża zaburzenia. Celem podjętych badań było poszerzenie wiedzy klinicznej o rodzinie z dziećmi cierpiącymi na depresję oraz charakterystyka procesów wewnątrzrodzinnych, czyli relacji emocjonalnych w rodzinach dzieci z depresją, ocena systemowych zasobów rodziny, jakości związku między rodzicami oraz analiza współzależności między powyższymi zmiennymi i próba wyodrębnienia najważniejszych predyktorów, będących czynnikami ryzyka depresji bądź czynnikami ochronnymi. Książkę kończy syntetyczne omówienie wyników wraz z implikacjami dla dalszych badań i praktyki klinicznej.
Spis treści:
Wprowadzenie
CZĘŚĆ TEORETYCZNA
Rozdział 1. Główne zagadnienia psychopatologii rozwojowej
1.1. Co to jest psychopatologia rozwojowa
1.2. Cele psychopatologii rozwojowej
1.3. Własności zmian rozwojowych
1.4. Mediatory: jak i dlaczego występuje zaburzenie
1.5. Moderatory: kto jest narażony i kiedy pojawia się ryzyko
1.6. Moderacja mediacyjna i mediacja moderacyjna: dlaczego osoby są podatne tylko w określonych warunkach?
1.7. Odporność i czynniki ochronne
1.7.1. Odporność a kompetencja
1.7.2. Odporność jako dynamiczny i wielowymiarowy konstrukt
1.7.3. Czynniki i procesy leżące u podstaw odporności
Rozdział 2. Epidemiologia depresji u dzieci i młodzieży
2.1. Rozpowszechnienie depresji u dzieci i młodzieży w Polsce
2.2. Rozpowszechnienie depresji u dzieci i młodzieży na świecie
2.3. Przyczyny uzyskiwania zróżnicowanych wyników badań nad epidemiologią depresji u dzieci i młodzieży
2.3.1. Utożsamianie nastroju depresyjnego z depresją jako zaburzeniem
2.3.2. Różnice kulturowe i społeczne
2.3.2.1. Wzorce socjalizacji
2.3.2.2. Style przywiązania
2.3.2.3. Hierarchia celów wychowawczych
2.3.2.4. Przemiany społeczno-polityczne
2.4. Przyczyny częstszego występowania depresji u dziewcząt
2.4.1. Negatywny styl atrybucji
2.4.2. Negatywny obraz ciała i jego związek z postawami rodzicielskimi
2.4.3. Dostosowanie się do kulturowego stereotypu roli płciowej
2.4.4. Zadania rozwojowe i negatywne wydarzenia życiowe
Rozdział 3. Obraz kliniczny depresji u dzieci i młodzieży
3.1. Obraz kliniczny depresji w jej różnych postaciach
3.2. Związek obrazu klinicznego depresji z wiekiem i płcią
3.3. Związek obrazu klinicznego depresji u dzieci i młodzieży z uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi
3.4. Współwystępowanie depresji z innymi zaburzeniami psychicznymi
Rozdział 4. Konsekwencje psychospołeczne depresji u dzieci i młodzieży
4.1. Ryzyko podjęcia próby samobójczej
4.2. Schorzenia somatyczne
4.3. Przebieg przewlekły oraz nawroty epizodów depresji w ciągu życia
4.4. Depresja u dzieci i młodzieży jako predyktor innych zaburzeń psychicznych w okresie dorastania i dorosłości
4.5. Późniejsze funkcjonowanie w relacjach społecznych
Rozdział. 5. Modele depresji u dzieci i młodzieży
5.1. Mechanizmy biologiczne w etiologii depresji u dzieci i młodzieży
5.1.1. Czynniki genetyczne
5.1.2. Zaburzenia struktury i funkcji ośrodkowego układu nerwowego
5.1.3. Podłoże hormonalne zaburzeń depresyjnych
5.2. Teorie psychologiczne
5.2.1. Teorie psychodynamiczne
5.2.2. Teorie poznawcze
5.2.3. Teorie interpersonalne
5.2.4. Model rozwojowy – synteza wszystkich podejść
CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
Rozdział 6. Strategia badań własnych
6.1. Przedmiot i cel badań
6.2. Charakterystyka badanych grup
6.2.1. Charakterystyka socjodemograficzna badanych grup
6.2.2. Charakterystyka kliniczna badanych grup
6.2.3. Obraz kliniczny depresji u dzieci i młodzieży
6.3. Metody badań
6.4. Procedura badań
6.5. Analiza statystyczna
Rozdział 7. Relacje emocjonalne w rodzinie
7.1. Założenia teoretyczne
7.2. Pytania i hipotezy badawcze
7.3. Narzędzie badawcze
7.4. Wyniki badań
7.5. Dyskusja wyników
