historycznySquad
Janusz Gruchała Czeskie środowiska polityczne wobec spraw polskich 1[zasłonięte]920-19 Katowice 2002 200 str., wys. 24 cm stan dobry Spis treści Wstęp...................... 7 Rozdział I Od konfliktu do normalizacji stosunków polsko-czechosłowackich (lato 1920—wiosna 1925)................13 Rozdział 11 W okresie prób zbliżenia i rozbieżności polsko-czechosłowackich (1925 -1933).....................69 Rozdział III W okresie antagonizmu polsko-czechosłowackiego (1934.....1938) . . 112 Zakończenie....................173 Bibliografia ....................178 Indeks nazwisk...................186 Summary.....................191 Shrnuti......................193 Wstęp Stosunki między Polską a Czechosłowacją w okresie międzywojennym zajmowały wiele miejsca w polityce zagranicznej obydwu państw nie tylko ze względu na sąsiedztwo, ale również ich pozycję międzynarodową w powersalskiej Europie. Polityka władz w Warszawie i Pradze wywierała również istotny wpływ na sytuację polityczną w Europie Środkowej. Nieprzypadkowo też wzbudzała ona i nadal budzi zainteresowanie badaczy polskich, czeskich, zachodnioeuropejskich i amerykańskich. Znacznie skromniej przedstawia się natomiast stan badań nad stosunkiem społeczeństwa polskiego do Czechosłowacji oraz czeskiego i słowackiego do Polski. Dopiero w ostatnich latach powstało kilka prac źródłowych, traktujących o stanowisku polskich stronnictw i ugrupowań politycznych wobec Czechosłowacji. Natomiast stanowisku czeskiej opinii publicznej wobec Polski i społeczeństwa polskiego poświęcona jest wydana stosunkowo niedawno monografia pióra G. Panko. Zasługuje ona na szczególną uwagę, ponieważ podjęte w niej problemy zbliżone są do tematu niniejszej pracy. Autorka postawiła sobie jednak zbyt ambitne zadanie, ponieważ tak szerokiego tematu nie można omówić w jednej pozycji zwartej. Stwierdza wprawdzie, iż pominęła stosunek czeskiej opinii publicznej do sytuacji wewnętrznej w Polsce i do kwestii Zaolzia3, ale również inne zagadnienia zostały nakreślone bardzo powierzchownie. Odnosi się to zwłaszcza do stanowiska czeskiej opinii publicznej wobec polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej i stosunków polsko-czechosłowackich. Zaważył na tym w głównej mierze fakt, iż Pańko nie przeprowadziła skrupulatnej kwerendy organów prasowych czeskich stronnictw politycznych. Wykorzystała zaś jedynie wycinki prasowe, przechowywane w Statnim ustrednim archivie w Pradze, których selekcja — jak wynika z treści rozprawy — budzi poważne zastrzeżenia. Wskutek tego nie uwzględniono szeregu interesujących artykułów na temat Polski, zwłaszcza z lat trzydziestych, których autorami byli znam politycy i publicyści czescy. Autorka, niezależnie od tego, błędnie określiła orientację polityczną niektórych znanych dzienników, które na swoich łamach wiele miejsca poświęcały sprawom polskim. Nie dostrzegła przy tym związku między wyrażanymi w prasie opiniami i wystąpieniami parlamentarnymi a celami polityki zagranicznej Czechosłowacji, szczególnie wobec Polski, Można jeszcze dodać, iż nie zwróciła dostatecznej uwagi na wydarzenia polityczne, które wywierały wpływ na stosunki między obydwoma państwami. Powinny one zostać wyeksponowane w pracy, ponieważ ich pojawienie się jest warunkiem powstania opinii publicznej. Należy odnotować również zwięzły esej historyka czeskiego J. Valenty, który wskazał problemy, jakie występują przy podejmowaniu badań nad stosunkiem społeczeństwa czeskiego do Polski. W niniejszej rozprawie podjąłem się zadania naświetlenia stanowiska czeskich środowisk politycznych wobec szeroko rozumianych spraw polskich. Takie sformułowanie tematu wymaga bliższego wyjaśnienia. Przede wszystkim termin „środowiska polityczne" może wzbudzać kontrowersje. Nie jest bowiem równoznaczny z terminem „opinia publiczna", rozumianym jako zespół potocznych opinii, oddających postawę ogółu lub części danego społeczeństwa wobec absorbujących go zagadnień". Nie można go także identyfikować z terminem „społeczeństwo", który odnosi się do warstw i grup społecznych, aktywnie uczestniczących w życiu publicznym. Termin ten obejmuje bowiem nie tylko środowiska polityczne, lecz również intelektualne". Dlatego też nie można dokonać prezentacji stanowiska czeskiej opinii publicznej względnie społeczeństwa w jednej monografii. Biorąc to pod uwagę, zdecydowałem się naświetlić tylko stosunek do spraw polskich czeskich środowisk politycznych. Należy przy okazji wyjaśnić, iż termin ten obejmuje nie tylko stronnictwa i ugrupowania polityczne, lecz również wybitnych publicystów związanych ze skupioną wokół prezydenta Tomasa Garrigue Masaryka i ministra spraw zagranicznych Eduarda Beneśa (będącego od 18 grudnia 1935 r. do października 1938 r. prezydentem) grupą „Hradu", która zdominowała politykę zagraniczną Czechosłowacji i wywierała duży wpływ na jej sytuację wewnętrzną. Propagowała ona swoje koncepcje na lamach organów prasowych, wyróżniających się wysokim poziomem redakcyjnym: ,,Lidovych novin", „Narodnego osvobozeni". "Pritomnosti" oraz częściowo ,,Ceskego slova", ..Prager Presse" i ,,Zahranićnej poliliki". Jako ramy chronologiczne pracy przyjęło lata 1920—1938. O ile data końcowa nie budzi wątpliwości, o tyle może je wzbudzać cezura początkowa. Na rzecz jej przyjęcia przemawia jednak fakt, iż w końcu lipca 1920 r. został ustalony kształt granicy polsko-czechosłowackiej na Śląsku Cieszyńskim. Nie zakończyło to wprawdzie trwającego od schyłku 1918 r. antagonizmu pomiędzy obydwoma państwami, ale stworzyło bardziej sprzyjające niż poprzednio warunki do normalizacji stosunków. Wypada przy okazji odnotować, iż stanowisko czeskich środowisk politycznych wobec spraw polskich w latach 1918- -1920 zostało przeze mnie naświetlone w kilku publikacjach". Również...
Katowice 2002 200 str., wys. 24 cm stan dobry Spis treści Wstęp...................... 7 Rozdział I Od konfliktu do normalizacji stosunków polsko-czechosłowackich (lato 1920—wiosna 1925)................13 Rozdział 11 W okresie prób zbliżenia i rozbieżności polsko-czechosłowackich (1925 -1933).....................69 Rozdział III W okresie antagonizmu polsko-czechosłowackiego (1934.....1938) . . 112 Zakończenie....................173 Bibliografia ....................178 Indeks nazwisk...................186 Summary.....................191 Shrnuti......................193 Wstęp Stosunki między Polską a Czechosłowacją w okresie międzywojennym zajmowały wiele miejsca w polityce zagranicznej obydwu państw nie tylko ze względu na sąsiedztwo, ale również ich pozycję międzynarodową w powersalskiej Europie. Polityka władz w Warszawie i Pradze wywierała również istotny wpływ na sytuację polityczną w Europie Środkowej. Nieprzypadkowo też wzbudzała ona i nadal budzi zainteresowanie badaczy polskich, czeskich, zachodnioeuropejskich i amerykańskich. Znacznie skromniej przedstawia się natomiast stan badań nad stosunkiem społeczeństwa polskiego do Czechosłowacji oraz czeskiego i słowackiego do Polski. Dopiero w ostatnich latach powstało kilka prac źródłowych, traktujących o stanowisku polskich stronnictw i ugrupowań politycznych wobec Czechosłowacji. Natomiast stanowisku czeskiej opinii publicznej wobec Polski i społeczeństwa polskiego poświęcona jest wydana stosunkowo niedawno monografia pióra G. Panko. Zasługuje ona na szczególną uwagę, ponieważ podjęte w niej problemy zbliżone są do tematu niniejszej pracy. Autorka postawiła sobie jednak zbyt ambitne zadanie, ponieważ tak szerokiego tematu nie można omówić w jednej pozycji zwartej. Stwierdza wprawdzie, iż pominęła stosunek czeskiej opinii publicznej do sytuacji wewnętrznej w Polsce i do kwestii Zaolzia3, ale również inne zagadnienia zostały nakreślone bardzo powierzchownie. Odnosi się to zwłaszcza do stanowiska czeskiej opinii publicznej wobec polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej i stosunków polsko-czechosłowackich. Zaważył na tym w głównej mierze fakt, iż Pańko nie przeprowadziła skrupulatnej kwerendy organów prasowych czeskich stronnictw politycznych. Wykorzystała zaś jedynie wycinki prasowe, przechowywane w Statnim ustrednim archivie w Pradze, których selekcja — jak wynika z treści rozprawy — budzi poważne zastrzeżenia. Wskutek tego nie uwzględniono szeregu interesujących artykułów na temat Polski, zwłaszcza z lat trzydziestych, których autorami byli znam politycy i publicyści czescy. Autorka, niezależnie od tego, błędnie określiła orientację polityczną niektórych znanych dzienników, które na swoich łamach wiele miejsca poświęcały sprawom polskim. Nie dostrzegła przy tym związku między wyrażanymi w prasie opiniami i wystąpieniami parlamentarnymi a celami polityki zagranicznej Czechosłowacji, szczególnie wobec Polski, Można jeszcze dodać, iż nie zwróciła dostatecznej uwagi na wydarzenia polityczne, które wywierały wpływ na stosunki między obydwoma państwami. Powinny one zostać wyeksponowane w pracy, ponieważ ich pojawienie się jest warunkiem powstania opinii publicznej. Należy odnotować również zwięzły esej historyka czeskiego J. Valenty, który wskazał problemy, jakie występują przy podejmowaniu badań nad stosunkiem społeczeństwa czeskiego do Polski. W niniejszej rozprawie podjąłem się zadania naświetlenia stanowiska czeskich środowisk politycznych wobec szeroko rozumianych spraw polskich. Takie sformułowanie tematu wymaga bliższego wyjaśnienia. Przede wszystkim termin „środowiska polityczne" może wzbudzać kontrowersje. Nie jest bowiem równoznaczny z terminem „opinia publiczna", rozumianym jako zespół potocznych opinii, oddających postawę ogółu lub części danego społeczeństwa wobec absorbujących go zagadnień". Nie można go także identyfikować z terminem „społeczeństwo", który odnosi się do warstw i grup społecznych, aktywnie uczestniczących w życiu publicznym. Termin ten obejmuje bowiem nie tylko środowiska polityczne, lecz również intelektualne". Dlatego też nie można dokonać prezentacji stanowiska czeskiej opinii publicznej względnie społeczeństwa w jednej monografii. Biorąc to pod uwagę, zdecydowałem się naświetlić tylko stosunek do spraw polskich czeskich środowisk politycznych. Należy przy okazji wyjaśnić, iż termin ten obejmuje nie tylko stronnictwa i ugrupowania polityczne, lecz również wybitnych publicystów związanych ze skupioną wokół prezydenta Tomasa Garrigue Masaryka i ministra spraw zagranicznych Eduarda Beneśa (będącego od 18 grudnia 1935 r. do października 1938 r. prezydentem) grupą „Hradu", która zdominowała politykę zagraniczną Czechosłowacji i wywierała duży wpływ na jej sytuację wewnętrzną. Propagowała ona swoje koncepcje na lamach organów prasowych, wyróżniających się wysokim poziomem redakcyjnym: ,,Lidovych novin", „Narodnego osvobozeni". "Pritomnosti" oraz częściowo ,,Ceskego slova", ..Prager Presse" i ,,Zahranićnej poliliki". Jako ramy chronologiczne pracy przyjęło lata 1920—1938. O ile data końcowa nie budzi wątpliwości, o tyle może je wzbudzać cezura początkowa. Na rzecz jej przyjęcia przemawia jednak fakt, iż w końcu lipca 1920 r. został ustalony kształt granicy polsko-czechosłowackiej na Śląsku Cieszyńskim. Nie zakończyło to wprawdzie trwającego od schyłku 1918 r. antagonizmu pomiędzy obydwoma państwami, ale stworzyło bardziej sprzyjające niż poprzednio warunki do normalizacji stosunków. Wypada przy okazji odnotować, iż stanowisko czeskich środowisk politycznych wobec spraw polskich w latach 1918- -1920 zostało przeze mnie naświetlone w kilku publikacjach". Również...
