Czeżowski, O uniwersytecie i studiach, Toruń 1946

04-11-2014, 23:36
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Najwyzsza cena licytacji: zł Aktualna cena: 15 zł

Użytkownik Arbed

numer aukcji: 4746671933

Miejscowość Poznań

Licytowało: 1 Wyświetleń: 3

Koniec: 04-11-2014 21:56:44

Tadeusz Czeżowski, O uniwersytecie i studiach uniwersyteckich, Toruń 1946; okladka miękka, kartonowa, 65 s., stan bdb. Tadeusz Czeżowski (ur. 26 lipca 1889 w Wiedniu, zm. 28 lutego 1981 w Toruniu) – polski filozof, logik i etyk. We Lwowie ukończył czteroletnią szkołę ludową i gimnazjum. W 1907 zdał maturę. Podjął studia z matematyki, fizyki i filozofii na Uniwersytecie Lwowskim. Wykładowcami Czeżowskiego byli: matematyka – Józef Puzyna i zastępczo profesor astronomii Marcin Ernst, później Wacław Sierpiński fizyki – Ignacy Zakrzewski i Marian Smoluchowski, filozofii – profesorowie Kazimierz Twardowski i Mścisław Wartenberg oraz docenci Władysław Witwicki i Jan Łukasiewicz. Poznał się w tym czasie z Tadeuszem Kotarbińskim. W 1912 złożył egzamin nauczycielski z matematyki i fizyki, w 1914 egzamin doktorski z filozofii i matematyki. Po odbyciu rocznej praktyki nauczycielskiej w VI gimnazjum we Lwowie pod kierunkiem profesora Karola Czajkowskiego (matematyka i fizyka) oraz Macieja Rataja (propedeutyka filozofii) został nauczycielem w tym gimnazjum. W latach 1[zasłonięte]915-19 był kierownikiem kancelarii uniwersyteckiej podczas rektorowania Kazimierza Twardowskiego. W 1918 wyjechał ze Lwowa do Warszawy, powołany na urzędnika w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W 1920 habilitował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a w 1923 został mianowany profesorem nadzwyczajnym filozofii w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Wojnę i okupację przetrwał szczęśliwie w Wilnie. Tadeusz Czeżowski był wprawdzie aresztowany przez litewską policję bezpieczeństwa Saugumę 16 września 1943 roku, jako jeden ze stu polskich zakładników po zabójstwie policjanta litewskiego i agenta Saugumy Marianasa Padabasa, ale kiedy wyjaśniło się, że Padabas nie został zastrzelony przez Kedyw AK, ale w pijackiej kłótni przez innego policjanta, Czeżowski został po dwóch tygodniach zwolniony. Niestety 10 zakładników w międzyczasie Litwini rozstrzelali (m.in. profesorów uniwersytetu: profesora medycyny Kazimierza Pelczara i profesora prawa Mieczysława Witolda Gutkowskiego). Wydarzenie to opisuje Czeżowski w swoich wspomnieniach. W trakcie wojny ukrywał w swoim mieszkaniu 8 osób pochodzenia żydowskiego – uciekinierów z getta, a następnie dzięki fałszywym dokumentom pomógł im wydostać się z Wilna. W 1963 roku otrzymał za to wraz z żoną i córką medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[1]. Po wojnie Tadeusz Czeżowski został przesiedlony do Torunia. Uczestniczył w pracach organizacyjnych nowego uniwersytetu, UMK, na którym wykładał aż do przejścia na emeryturę w 1960. W 1979 roku Uniwersytet Mikołaja Kopernika przyznał mu tytuł doktora honoris causa[2]. Czeżowski bronił obiektywizmu i absolutyzmu etycznego. Uważał, że możliwe jest skonstruowanie etyki jako nauki empirycznej, która składa się z niezmiennych jednostkowych sądów o wartościach, analogicznych do sądów spostrzeżeniowych oraz zbudowanych na nich zasadach - kryteriach etycznych. Oceny są zdaniami w sensie logicznym, kumulują wiedzę. Nade wszystko sądy o wartościach nie sprowadzają się do subiektywnych preferencji podmiotu wydającego ocenę - stanowią w pełni obiektywną, empiryczną, wiedzotwórczą deskrypcję, która jest intersubiektywnie komunikowalna i sprawdzalna. Wartości, podobnie jak istnienie, są transcendentaliami, a więc nie należy ich pojmować jako własności przedmiotów, ale jako sposoby bycia. Z punktu widzenia logiki transcendentalia nie występują w treści przedstawień. Stwierdza się je w zdaniach modalnych, np.: "prawdą jest, że...", "dobrze jest, że..." itp. [3] Oceny jednostkowe odnoszące się do wartości mogą uzyskać różne stopnie oczywistości, w zależności od wprawy wydającego ocenę. Stanowi to po części uzasadnienie samych ocen, tak samo, jak sądy spostrzeżeniowe ukonstytuowane są na naoczności. Następnie te oczywiste oceny jednostkowe mogą być uogólnione - prowadzi to do sformułowania kryterium etycznego, czyli zasad etycznych. Kryteria etyczne, jako zdania ogólne, nie mają charakteru apriorycznego - są to hipotetyczne prawa empiryczne. Z tym podziałem wiążą się pewne problemy. Jak pisze Woleński: Zwykle nie odróżnia się ocen jednostkowych i zasad ogólnych, a także przenosi się intuicyjność tych pierwszych na uogólnienia lub niepewność drugich na oceny jednostkowe. Tymczasem pytanie czy jakaś rzecz jest obiektywnie dobra ma taki sam charakter, jak pytanie, czy jest ona obiektywnie czerwona. Na to drugie pytanie inaczej odpowie realista, a inaczej idealista, ale nie ma to wpływu na teorię budowy barw.[4] Czeżowski w odróżnieniu od fenomenologów uważał, że to oceny są motywami dla uczuć, a nie odwrotnie (jak na przykład u Schelera). Oceny mogą być wydawane dzięki intuicjom, których stosowania można się nauczyć a nawet można je doskonalić. Pewne wstępne oceny należy dalej empirycznie rozjaśniać, aby doprowadzić do sytuacji, w której w danej sytuacji mamy pewność, że dana ocena jest oczywista. Ponieważ oceny etyczne mają charakter kognitywny (przedmiotowy), etyka jest odrębną gałęzią wiedzy. Wartościom jako transcendetaliom przysługuje więc odmienny modus doświadczenia. Inne Tadeusz Czeżowski prowadził pierwsze w Polsce seminarium na temat Traktatu logiczno-filozoficznego Ludwiga Wittgensteina[5]. Literatura