Opis książki:
Wyrażenie "nadzór korporacyjny" (corporate governance) jest różnie pojmowane. W najogólniejszym ujęciu odnosi się ono do mechanizmów instytucjonalnych, które wpływają na decyzje osób kierujących przedsiębiorstwem. Mechanizmy te dzieli się zwykle na wewnętrzne (np. typ rady nadzorczej w firmie) i zewnętrzne (np. wpływ banku-wierzyciela czy rynku kapitałowego na zarząd przedsiębiorstwa). Kształt tych mechanizmów zależy od typu prawa własności - wyglądają one zupełnie inaczej w przypadku przedsiębiorstwa państwowego niż spółki prywatnej. Dlatego problematyka szeroko ujmowanego nadzoru korporacyjnego w dużym stopniu nakłada się na fundamentalną kwestię prawa własności jako podstawowej zmiennej różnicującej ustroje polityczno-gospodarcze. (...)
Autorka umiejętnie przedstawia kwestię corporate governance w kontekście nowej ekonomii instytucjonalnej, która stanowi bardzo ważny nurt współczesnej ekonomii. Czytelnik jest wprowadzony w zagadnienia teorii kontraktów, teorii agencji, kosztów transakcyjnych. Na tym teoretycznym tle Autorka analizuje centralne zagadnienie swojej pracy, a mianowicie nadzór wierzycielski, czyli mechanizmy, za pomocą których bank-wierzyciel wpływa na przedsiębiorstwo-kredytobiorcę. Jest to problem o wielkim znaczeniu praktycznym, gdyż generalnie więcej przedsiębiorstw ma do czynienia z bankami niż z rynkiem kapitałowym. (...)
Autorka przejrzyście przedstawia też dotychczasowy światowy dorobek badań empirycznych nad nadzorem wierzycielskim. Do tego dorobku wnosi własny wkład, analizując przemiany własnościowe banków w krajach postsocjalistycznych oraz związane z tym zmiany ich pozycji i zachowania wobec firm-kredytobiorców. Na tym tle - i to jest kolejny wkład Autorki do badań nad nadzorem wierzycielskim - stara się ona empirycznie określić jego rolę w odniesieniu do wybranej grupy przedsiębiorstw w Polsce.
Praca Agnieszki Słomki-Gołębiowskiej skupia się na problemie bardzo istotnym zarówno dla badaczy, jak i praktyków życia gospodarczego. Powinna przyciągnąć uwagę każdego, kogo interesuje współczesna ekonomia i współczesna gospodarka.
Prof. Leszek Balcerowicz
Wprowadzenie 7
Rozdział I
Podstawowe pojęcia związane z nadzorem wierzycielskim 11
1.1. Ład korporacyjny (corporate governance) 11
1.2. Przyczyny wzrostu zainteresowania ładem korporacyjnym 13
1.3. Nadzór wierzycielski banku nad przedsiębiorstwem 15
1.4. System finansowy kraju a nadzór nad przedsiębiorstwem 17
Rozdział II
Teoretyczne podstawy analizy nadzoru wierzycielskiego: nowa ekonomia instytucjonalna 23
2.1. Ogólne znaczenie nowej ekonomii instytucjonalnej dla badań nad nadzorem wierzycielskim 23
2.2. Bank wobec problemu asymetrii informacji 27
2.3. Teoria kontraktów (contract theory) 31
2.4. Teoria agencji 36
2.5. Ekonomia kosztów transakcyjnych 43
2.6. Podsumowanie 48
Rozdział III
Nadzór wierzycielski na przykładzie Niemiec i Japonii 51
3.1. Banki w probankowym systemie nadzoru nad przedsiębiorstwem 51
3.2. Bankowość uniwersalna i instytucja Hausbanku w Niemczech 53
3.3. Instytucja banku dominującego w Japonii 58
3.4. Mechanizmy nadzoru banku nad przedsiębiorstwem na przykładzie
Niemiec i Japonii 64
3.4.1. Powiązania kredytowe między bankiem a przedsiębiorstwem 64
3.4.2. Obecność przedstawicieli banków w niemieckiej radzie nadzorczej i w japońskiej radzie dyrektorów 68
3.4.3. Posiadanie przez bank akcji przedsiębiorstwa 73
3.4.4. Wykonywanie przez bank praw korporacyjnych akcjonariuszy 75
3.4.5. Postępowanie upadłościowe 77
Rozdział IV
Nadzór wierzycielski w badaniach empirycznych 83
4.1. Wprowadzenie 83
4.2. Kraje o dojrzałej gospodarce rynkowej 85
4.2.1. Wpływ nadzoru sprawowanego przez bank na wyniki działalności przedsiębiorstwa 85
4.2.2. Nadzór wierzycielski a ograniczenia dostępu przedsiębiorstwa do kapitału zewnętrznego 90
4.2.3. Banki wobec oportunistycznych zachowań menedżerów przedsiębiorstwa 95
4.2.4. Udział banku w restrukturyzacji przedsiębiorstwa 99
4.2.5. Problem uwięzienia (hold-up problem) 104
4.3. Rynki wschodzące (emerging market economies) 107
4.4. Wnioski z dotychczas przeprowadzonych badań empirycznych 111
Rozdział V
Przemiany instytucjonalne a nadzór wierzycielski w wybranych krajach postsocjalistycznych 119
5.1. Ramy analizy instytucji nadzoru wierzycielskiego 119
5.2. Relacja bank - przedsiębiorstwo w gospodarce socjalistycznej 121
5.3. Przemiany instytucjonalne a rola banków w nadzorze nad
przedsiębiorstwem 125
5.3.1. Restrukturyzacja złych długów przedsiębiorstw 125
5.3.2. Prywatyzacja sektora bankowego 140
5.3.3. Ochrona i egzekwowanie praw kredytodawców 152
5.4. Stan nadzoru banku nad przedsiębiorstwem 161
Rozdział IV
Nadzór wierzycielski w Polsce 167
6.1. Wprowadzenie 167
6.2. Metodologia badania ekonometrycznego 169
6.3. Prezentacja danych 174
6.3.1. Dobór próby badawczej 174
6.3.2. Źródła danych 175
6.3.3. Charakterystyka danych 176
6.4. Wyniki badania ekonometrycznego 181
6.4.1. Wpływ nadzoru wierzycielskiego na zmniejszenie ograniczeń dostępu przedsiębiorstwa do kapitału zewnętrznego 181
6.4.2. Badanie odporności uzyskanych wyników analiz 189
6.5. Badanie ankietowe 194
6.6. Studia przypadków 198
6.7. Wnioski z badań własnych 206
Zakończenie 209
Załączniki 213
Bibliografia 231
|
