CNOTY I RETORYKA W DZIELE SEBASTIANA PETRYCEGO Z PILZNA
Agnieszka Budzyńska-Daca
Ilość stron: 216
Oprawa: broszurowa
Stan: Nowa
W pracy przedstawiono dorobek filozoficzny, translatorski i literacki Sebastiana Petrycego z Pilzna. Autorka analizuje system etyczny Petrycego, badając jego komentarze do Etyki nikomachejskiej i Polityki Arystotelesa, do Ekonomiki Pseudo-Arystotelesa, a także zbiór przekładów ód i epod Horacego zatytułowany Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego.
Spojrzenie z perspektywy retoryki na pisma polskiego filozofa pozwoliło odkryć ich funkcje poznawcze, parenetyczne i estetyczne. Nadrzędnym celem nie była jednak analiza tekstu, ale wskazanie idei ujętych w dyskurs filozoficzny i poetycki. Badając schematy argumentacyjne i osadzenie perswazji w aktualnych warunkach, Autorka starała się uchwycić specyfikę adaptacji starożytnego kośca moralności indywidualnej na grunt kontekstualnie zdeterminowanej polskiej kultury szlacheckiej przełomu XVI i XVII wieku.
216 s., 147 x 205 mm, 300 g
oprawa broszurowa foliowana
bibliogr., indeks
summ., Zsfg
Katowice, 2005
ISBN/ISSN 83-[zasłonięte]-1435-7
Index 60.91-095
Sebastian Petrycy z Pilzna (ur. 1554 w Pilźnie (Polska) – zm. 7 grudnia 1626 w Krakowie) – wybitny lekarz, filozof, tłumacz.
W 1583 ukończył studia na Akademii Krakowskiej, które kontynuował na uniwersytecie w Padwie (1[zasłonięte]589-15), gdzie uzyskał doktorat z medycyny. W 1588 został profesorem retoryki na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Starał się o nostryfikację swojego padewskiego dyplomu, jednak Wydział Lekarski małodusznie nie dopuszczał do swego grona nowych członków i celowo wydłużał formalności. Zniechęcony Petrycy wyjechał w 1591 do Lwowa. Tu ożenił się i osiadł, otworzył własną praktykę lekarską. Wkrótce jednak spadł na niego ciąg nieszczęśliwych wypadków - zgon żony (28 lutego 1596), strata jedynej córeczki Zuzanny. W latach 1[zasłonięte]597-15 prowadził proces o schedę po teściu, który ostatecznie przegrał w 1600. Wrócił do Krakowa w 1601 i objął stanowisko lekarza przybocznego biskupa krakowskiego kardynała Bernarda Maciejowskiego. Rozpoczyna się okres dworski w życiu Petrycego. Wkrótce wiążę się on z rodem Mniszchów. W 1606 wraz z orszakiem Maryny Mniszchówny udał się na jej wesele z Dymitrem Samozwańcem w Moskwie. Cudem uniknął śmierci w rzezi Polaków. Został przez Rosjan pojmany i przez rok przebywał w więzieniu. W czasie pobytu w Moskwie ma miejsce jeszcze jedna osobista tragedia w życiu Petrycego - ginie bez wieści jego młodszy syn Gabriel.
W 1603 roku otrzymał ostatecznie zezwolenie na inkorporację do Wydziału Lekarskiego, ale dopiero w 1607 powrócił do działalności akademickiej. W latach 1[zasłonięte]608-16 wykładał medycynę na Akademii Krakowskiej. W 1615 rozgorzał spór między Petrycym i jego największym wrogiem Walentym Fontaną. W konflikt zaangażowały się władze uczelni, które opowiedziały się po stronie Fontany. W 1616 Petrycy wystąpił z Wydziału Lekarskiego i powrócił do zawodu lekarza. Nigdy jednak nie zerwał kontaktów z uczelnią. Jego starszy syn Jan Innocenty Petrycy również został profesorem Akademii Krakowskiej.
Twórczość[edytuj]
W czasie uwięzienia w Moskwie dokonał tłumaczenia i parafrazy wierszy Horacego, wydanego w 1609 jako Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego.... Zasłynął m.in. adaptacją pism Arystotelesa Rzeczpospolita Polska sposobem Arystotelesowym ułożona. Jest jednym z twórców polskiej terminologii filozoficznej. Próbą przełożenia pojęć greckiej filozofii na język polski były Przydatki do Etyki Arystotelesowej oraz Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej; Petrycy zajmuje jedno z ważniejszych miejsc w historii polskiej filozofii. Był zwolennikiem umiarkowanego racjonalizmu i empiryzmu.
Dzieła literackie[edytuj]
* Sebastian Petrycy: Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego.... 1609.
* De Natura, causis, symptomatis morbi gallici eisque curatione (1591)
* Instructia abo nauka (1613)
