Obejrzyj spis treści w pliku PDF

Każdy ogrodnik-amator wie, że drzewa i krzewy ozdobne wy­magają regularnego cięcia, które utrzymuje ich formę oraz po­zwala powtarzać kwitnienie i owocowanie - ale kiedy i jak ciąć?

Oto pytania, które często wprawiają wielu z nas w zakłopota­nie. Czy trzeba ciąć drzewa tracące liście na zimę, drzewa zimo-zielone i iglaste? Jak uformować żywopłot i utrzymać jego zwar­tość? Czy trzeba pozwolić drzewom na rozwój zgodny z ich na­turą? Czy trzeba ciąć krzewy corocznie kwitnące? W jakiej porze roku ciąć róże? W książce tej znajdziecie odpowiedź na wszystkie te pytania. Cięcie 130 gatunków drzew, krzewów i pnączy zostało omówio­ne szczegółowo gatunek po gatunku, rok po roku i zilustrowane 800 barwnymi rysunkami.

Cięcie jest zabiegiem pielęgnacyjnym o bardzo dużym znaczeniu dla naszego ogrodu, usunięcie bowiem pewnych części rośliny sprzyja jej wzro­stowi i kwitnieniu, a w przypadku niektórych gatunków - owocowaniu. Spotyka się jednak przeciwników cięcia kwestionujących jego użyteczność na podsta­wie obserwacji kilku gatunków, które bez żadnej interwencji człowieka harmo­nijnie rosną i kwitną. To prawda, że sama przyroda pełni rolę ogrodnika i w swoisty sposób „przycina" rośliny, działając na nie wiatrem i mrozem. Ale czy istotnie możemy liczyć na te bardzo niepewne czynniki przy regulowaniu życia ozdobnych drzew i krzewów, które tak starannie wybraliśmy dla upięk­szenia naszego ogrodu?

Cięcie pozwala nam przyspieszyć i zmodyfikować naturalne procesy w celu zwiększenia urody roślin: bądź sprzyja ich zakwitnięciu, bądź nadaje efektow­ną formę, zapewniając im przy tym zdrowie i pełny wigor. Wprawdzie cięcie może wydać się początkowo drastyczną operacją, ale po przyswojeniu pod­stawowych jego zasad staje się często prawdziwą pasją neofity.

Cele cięcia można ująć w 3 główne punkty: zachować drzewo lub krzew w dobrym zdrowiu, utrzymać formę lub pokrój rośliny i uzyskać maksymalny efekt dekoracyjny na minimalnej powierzchni.

• ZACHOWANIE ROŚLIN W DOBRYM ZDROWIU

Jest to jedno z najważniejszych celów cięcia. Wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć, regularne zaś zabiegi pielęgnacyjne pozwalają uniknąć większości chorób roślin. Wiele chorób rozwija się łatwo na uszkodzonych gałęziach drzew i krzewów, a następnie rozprzestrzenia się, obejmując części zdrowe i czasem powodują śmierć całej rośliny. Każdą gałąź złamaną lub z uszko­dzoną korą należy zatem uważać za przyszłe ognisko infekcji. Usuwajcie systematycznie wszystkie martwe, złamane lub obtarte gałęzie aż do zdrowego miejsca. Przyglądając się z bliska drzewom lub krzewom zauwa­żymy, że najładniejsze kwiaty i liście znajdują się na wierzchołku i na obwo­dzie rośliny. Pędy we wnętrzu korony, do którego nie dociera światło, a wilgotne powietrze sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, są raczej słabe i „wyciągnięte".

Silne i zdrowe gałęzie nie tylko wydają najładniejsze kwiaty i liście, ale również - dzięki łatwemu dostępowi promieni słonecznych - lepiej drewnieją i są od­porniejsze na mróz oraz choroby. Wykonując cięcie trzeba starannie rozluźnić (prześwietlić) wnętrze korony, usunąć wszystkie gałęzie cienkie, słabe i krzy­żujące się, a zachować tylko najlepiej rozwinięte i żywotne. Wywołajcie właściwym cięciem regularne wydawanie przez roślinę nowych pę­dów u samej jej podstawy - a przynajmniej z dolnych gałęzi - aby móc nimi zastąpić gałęzie stare i uszkodzone.

• UTRZYMANIE FORMY ROŚLIN

Wiele drzew i krzewów sadzi się w ogrodach pojedynczo, aby były dobrze wi­doczne ze wszystkich stron. Jeżeli jednak stanowią składnik niewielkiej kępy lub większej grupy, to trzeba im nadać odpowiednią formę i proporcje. Cięcie jest wówczas niezbędne. Usuńcie u nasady gałęzie pionowe psujące pokrój i naturalną symetrię rośliny.

Wykonując cięcie dla zachowania prawidłowej sylwetki rośliny, nie zapominaj­cie, że wywołacie nie tylko reakcję natychmiastową, ale i długotrwałą. Jeżeli cięcie zostanie źle przeprowadzone, reakcja rośliny okaże się przeciwna do oczekiwanej. Trzeba bowiem wiedzieć, że drzewo czy krzew rozrastają się dzięki pąkom liściowym rozmieszczonym wzdłuż gałęzi. Przy corocznym skra­caniu każdej gałęzi bierze się pod uwagę liczbę jej pąków liściowych. Mówimy o cięciu intensywnym (krótkim) lub słabym (długim) zależnie od długości usu­wanej gałęzi, a więc od większej lub mniejszej liczby usuwanych pąków, Ilość soków dopływających do skróconej gałęzi pozostaje zawsze ta sama, ponie­waż zależy od jej średnicy, ale po cięciu intensywnym jest wykorzystywana tyl­ko przez 2 lub 3 pąki, natomiast po cięciu słabym - przez 6 lub 7, czasem wię­cej pąków. W rezultacie cięcie intensywne powoduje wybicie silnych pędów, gdy tymczasem słabe - wątlejszych.

Stojąc przed krzewem o przednich gałęziach silnych i żywotnych, tylnych zaś cienkich i zagęszczonych, instynktownie skracamy duże gałęzie na wysokości słabszych. Uzyskujemy wówczas skutek przeciwny do zamierzonego, ponie­waż tak skrócone gałęzie żywotne wydają pędy jeszcze silniejsze, zwiększając ich przewagę ilościową nad słabszymi. Otóż prawidłowe cięcie polega na skró­ceniu gałęzi słabych w oczekiwaniu na pojawienie się jednej lub dwóch gałęzi silnych. Będą one mogły przywrócić pewną równowagę ilościową w stosunku do innych, które zostaną przycięte bardzo słabo, aby wydały stosunkowo krót­kie pędy. Przy stosowaniu takiego cięcia trzeba czasem czekać dłużej niż rok na przywrócenie formy i równowagi w zaniedbanym krzewie.

• UZYSKANIE MAKSYMALNEGO EFEKTU ZDOBNICZEGO

Wbrew rozpowszechnionej opinii kwiaty nie są jedyną ozdobą drzewa lub krzewu. Nie zapominajcie o kształcie i barwie liści (zwłaszcza gatunków pstro-listnych), pięknie owoców, barwie gałęzi, a nawet o pokroju, które są często trwalsze od urody kwiatów. Przemyślane cięcie uwydatnia te zalety. Na przy­kład intensywne skracanie grubych gałęzi, stosowane w przypadku dereni, sprzyja wydawaniu żywo zabarwionych pędów.