Każdy ogrodnik-amator wie, że drzewa i krzewy ozdobne wymagają regularnego
cięcia, które utrzymuje ich formę oraz pozwala powtarzać kwitnienie i
owocowanie - ale kiedy i jak ciąć?
Oto
pytania, które często wprawiają wielu z nas w zakłopotanie. Czy trzeba ciąć
drzewa tracące liście na zimę, drzewa zimo-zielone i iglaste? Jak uformować
żywopłot i utrzymać jego zwartość? Czy trzeba pozwolić drzewom na rozwój zgodny
z ich naturą? Czy trzeba ciąć krzewy corocznie kwitnące? W jakiej porze roku
ciąć róże? W książce tej znajdziecie odpowiedź na wszystkie te pytania. Cięcie
130 gatunków drzew, krzewów i pnączy zostało omówione szczegółowo gatunek po
gatunku, rok po roku i zilustrowane 800 barwnymi rysunkami.
Cięcie jest
zabiegiem pielęgnacyjnym o bardzo dużym znaczeniu dla naszego ogrodu, usunięcie
bowiem pewnych części rośliny sprzyja jej wzrostowi i kwitnieniu, a w przypadku
niektórych gatunków - owocowaniu. Spotyka się jednak przeciwników cięcia
kwestionujących jego użyteczność na podstawie obserwacji kilku gatunków, które
bez żadnej interwencji człowieka harmonijnie rosną i kwitną. To prawda, że sama
przyroda pełni rolę ogrodnika i w swoisty sposób „przycina" rośliny, działając
na nie wiatrem i mrozem. Ale czy istotnie możemy liczyć na te bardzo niepewne
czynniki przy regulowaniu życia ozdobnych drzew i krzewów, które tak starannie
wybraliśmy dla upiększenia naszego ogrodu?
Cięcie
pozwala nam przyspieszyć i zmodyfikować naturalne procesy w celu zwiększenia
urody roślin: bądź sprzyja ich zakwitnięciu, bądź nadaje efektowną formę,
zapewniając im przy tym zdrowie i pełny wigor. Wprawdzie cięcie może wydać się
początkowo drastyczną operacją, ale po przyswojeniu podstawowych jego zasad
staje się często prawdziwą pasją neofity.
Cele cięcia
można ująć w 3 główne punkty: zachować drzewo lub krzew w dobrym zdrowiu,
utrzymać formę lub pokrój rośliny i uzyskać maksymalny efekt dekoracyjny na
minimalnej powierzchni.
•
ZACHOWANIE ROŚLIN W DOBRYM ZDROWIU
Jest to
jedno z najważniejszych celów cięcia. Wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć,
regularne zaś zabiegi pielęgnacyjne pozwalają uniknąć większości chorób roślin.
Wiele chorób rozwija się łatwo na uszkodzonych gałęziach drzew i krzewów, a
następnie rozprzestrzenia się, obejmując części zdrowe i czasem powodują śmierć
całej rośliny. Każdą gałąź złamaną lub z uszkodzoną korą należy zatem uważać za
przyszłe ognisko infekcji. Usuwajcie systematycznie wszystkie martwe, złamane
lub obtarte gałęzie aż do zdrowego miejsca. Przyglądając się z bliska drzewom
lub krzewom zauważymy, że najładniejsze kwiaty i liście znajdują się na
wierzchołku i na obwodzie rośliny. Pędy we wnętrzu korony, do którego nie
dociera światło, a wilgotne powietrze sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, są
raczej słabe i „wyciągnięte".
Silne i
zdrowe gałęzie nie tylko wydają najładniejsze kwiaty i liście, ale również -
dzięki łatwemu dostępowi promieni słonecznych - lepiej drewnieją i są
odporniejsze na mróz oraz choroby. Wykonując cięcie trzeba starannie rozluźnić
(prześwietlić) wnętrze korony, usunąć wszystkie gałęzie cienkie, słabe i
krzyżujące się, a zachować tylko najlepiej rozwinięte i żywotne. Wywołajcie
właściwym cięciem regularne wydawanie przez roślinę nowych pędów u samej jej
podstawy - a przynajmniej z dolnych gałęzi - aby móc nimi zastąpić gałęzie stare
i uszkodzone.
•
UTRZYMANIE FORMY ROŚLIN
Wiele drzew
i krzewów sadzi się w ogrodach pojedynczo, aby były dobrze widoczne ze
wszystkich stron. Jeżeli jednak stanowią składnik niewielkiej kępy lub większej
grupy, to trzeba im nadać odpowiednią formę i proporcje. Cięcie jest wówczas
niezbędne. Usuńcie u nasady gałęzie pionowe psujące pokrój i naturalną symetrię
rośliny.
Wykonując
cięcie dla zachowania prawidłowej sylwetki rośliny, nie zapominajcie, że
wywołacie nie tylko reakcję natychmiastową, ale i długotrwałą. Jeżeli cięcie
zostanie źle przeprowadzone, reakcja rośliny okaże się przeciwna do oczekiwanej.
Trzeba bowiem wiedzieć, że drzewo czy krzew rozrastają się dzięki pąkom
liściowym rozmieszczonym wzdłuż gałęzi. Przy corocznym skracaniu każdej gałęzi
bierze się pod uwagę liczbę jej pąków liściowych. Mówimy o cięciu intensywnym
(krótkim) lub słabym (długim) zależnie od długości usuwanej gałęzi, a więc od
większej lub mniejszej liczby usuwanych pąków, Ilość soków dopływających do
skróconej gałęzi pozostaje zawsze ta sama, ponieważ zależy od jej średnicy, ale
po cięciu intensywnym jest wykorzystywana tylko przez 2 lub 3 pąki, natomiast
po cięciu słabym - przez 6 lub 7, czasem więcej pąków. W rezultacie cięcie
intensywne powoduje wybicie silnych pędów, gdy tymczasem słabe - wątlejszych.
Stojąc
przed krzewem o przednich gałęziach silnych i żywotnych, tylnych zaś cienkich i
zagęszczonych, instynktownie skracamy duże gałęzie na wysokości słabszych.
Uzyskujemy wówczas skutek przeciwny do zamierzonego, ponieważ tak skrócone
gałęzie żywotne wydają pędy jeszcze silniejsze, zwiększając ich przewagę
ilościową nad słabszymi. Otóż prawidłowe cięcie polega na skróceniu gałęzi
słabych w oczekiwaniu na pojawienie się jednej lub dwóch gałęzi silnych. Będą
one mogły przywrócić pewną równowagę ilościową w stosunku do innych, które
zostaną przycięte bardzo słabo, aby wydały stosunkowo krótkie pędy. Przy
stosowaniu takiego cięcia trzeba czasem czekać dłużej niż rok na przywrócenie
formy i równowagi w zaniedbanym krzewie.
• UZYSKANIE MAKSYMALNEGO EFEKTU ZDOBNICZEGO
Wbrew
rozpowszechnionej opinii kwiaty nie są jedyną ozdobą drzewa lub krzewu. Nie
zapominajcie o kształcie i barwie liści (zwłaszcza gatunków pstro-listnych),
pięknie owoców, barwie gałęzi, a nawet o pokroju, które są często trwalsze od
urody kwiatów. Przemyślane cięcie uwydatnia te zalety. Na przykład intensywne
skracanie grubych gałęzi, stosowane w przypadku dereni, sprzyja wydawaniu żywo
zabarwionych pędów.