Każdy ogrodnik-amator wie, że drzewa i krzewy ozdobne wymagają regularnego cięcia, które utrzymuje ich formę oraz pozwala powtarzać kwitnienie i owocowanie - ale kiedy i jak ciąć?
Oto pytania, które często wprawiają wielu z nas w zakłopotanie. Czy trzeba ciąć drzewa tracące liście na zimę, drzewa zimo-zielone i iglaste? Jak uformować żywopłot i utrzymać jego zwartość? Czy trzeba pozwolić drzewom na rozwój zgodny z ich naturą? Czy trzeba ciąć krzewy corocznie kwitnące? W jakiej porze roku ciąć róże? W książce tej znajdziecie odpowiedź na wszystkie te pytania. Cięcie 130 gatunków drzew, krzewów i pnączy zostało omówione szczegółowo gatunek po gatunku, rok po roku i zilustrowane 800 barwnymi rysunkami.
Cięcie jest zabiegiem pielęgnacyjnym o bardzo dużym znaczeniu dla naszego ogrodu, usunięcie bowiem pewnych części rośliny sprzyja jej wzrostowi i kwitnieniu, a w przypadku niektórych gatunków - owocowaniu. Spotyka się jednak przeciwników cięcia kwestionujących jego użyteczność na podstawie obserwacji kilku gatunków, które bez żadnej interwencji człowieka harmonijnie rosną i kwitną. To prawda, że sama przyroda pełni rolę ogrodnika i w swoisty sposób „przycina" rośliny, działając na nie wiatrem i mrozem. Ale czy istotnie możemy liczyć na te bardzo niepewne czynniki przy regulowaniu życia ozdobnych drzew i krzewów, które tak starannie wybraliśmy dla upiększenia naszego ogrodu?
Cięcie pozwala nam przyspieszyć i zmodyfikować naturalne procesy w celu zwiększenia urody roślin: bądź sprzyja ich zakwitnięciu, bądź nadaje efektowną formę, zapewniając im przy tym zdrowie i pełny wigor. Wprawdzie cięcie może wydać się początkowo drastyczną operacją, ale po przyswojeniu podstawowych jego zasad staje się często prawdziwą pasją neofity.
Cele cięcia można ująć w 3 główne punkty: zachować drzewo lub krzew w dobrym zdrowiu, utrzymać formę lub pokrój rośliny i uzyskać maksymalny efekt dekoracyjny na minimalnej powierzchni.
• ZACHOWANIE ROŚLIN W DOBRYM ZDROWIU
Jest to jedno z najważniejszych celów cięcia. Wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć, regularne zaś zabiegi pielęgnacyjne pozwalają uniknąć większości chorób roślin. Wiele chorób rozwija się łatwo na uszkodzonych gałęziach drzew i krzewów, a następnie rozprzestrzenia się, obejmując części zdrowe i czasem powodują śmierć całej rośliny. Każdą gałąź złamaną lub z uszkodzoną korą należy zatem uważać za przyszłe ognisko infekcji. Usuwajcie systematycznie wszystkie martwe, złamane lub obtarte gałęzie aż do zdrowego miejsca. Przyglądając się z bliska drzewom lub krzewom zauważymy, że najładniejsze kwiaty i liście znajdują się na wierzchołku i na obwodzie rośliny. Pędy we wnętrzu korony, do którego nie dociera światło, a wilgotne powietrze sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, są raczej słabe i „wyciągnięte".
Silne i zdrowe gałęzie nie tylko wydają najładniejsze kwiaty i liście, ale również - dzięki łatwemu dostępowi promieni słonecznych - lepiej drewnieją i są odporniejsze na mróz oraz choroby. Wykonując cięcie trzeba starannie rozluźnić (prześwietlić) wnętrze korony, usunąć wszystkie gałęzie cienkie, słabe i krzyżujące się, a zachować tylko najlepiej rozwinięte i żywotne. Wywołajcie właściwym cięciem regularne wydawanie przez roślinę nowych pędów u samej jej podstawy - a przynajmniej z dolnych gałęzi - aby móc nimi zastąpić gałęzie stare i uszkodzone.
• UTRZYMANIE FORMY ROŚLIN
Wiele drzew i krzewów sadzi się w ogrodach pojedynczo, aby były dobrze widoczne ze wszystkich stron. Jeżeli jednak stanowią składnik niewielkiej kępy lub większej grupy, to trzeba im nadać odpowiednią formę i proporcje. Cięcie jest wówczas niezbędne. Usuńcie u nasady gałęzie pionowe psujące pokrój i naturalną symetrię rośliny.
Wykonując cięcie dla zachowania prawidłowej sylwetki rośliny, nie zapominajcie, że wywołacie nie tylko reakcję natychmiastową, ale i długotrwałą. Jeżeli cięcie zostanie źle przeprowadzone, reakcja rośliny okaże się przeciwna do oczekiwanej. Trzeba bowiem wiedzieć, że drzewo czy krzew rozrastają się dzięki pąkom liściowym rozmieszczonym wzdłuż gałęzi. Przy corocznym skracaniu każdej gałęzi bierze się pod uwagę liczbę jej pąków liściowych. Mówimy o cięciu intensywnym (krótkim) lub słabym (długim) zależnie od długości usuwanej gałęzi, a więc od większej lub mniejszej liczby usuwanych pąków, Ilość soków dopływających do skróconej gałęzi pozostaje zawsze ta sama, ponieważ zależy od jej średnicy, ale po cięciu intensywnym jest wykorzystywana tylko przez 2 lub 3 pąki, natomiast po cięciu słabym - przez 6 lub 7, czasem więcej pąków. W rezultacie cięcie intensywne powoduje wybicie silnych pędów, gdy tymczasem słabe - wątlejszych.
Stojąc przed krzewem o przednich gałęziach silnych i żywotnych, tylnych zaś cienkich i zagęszczonych, instynktownie skracamy duże gałęzie na wysokości słabszych. Uzyskujemy wówczas skutek przeciwny do zamierzonego, ponieważ tak skrócone gałęzie żywotne wydają pędy jeszcze silniejsze, zwiększając ich przewagę ilościową nad słabszymi. Otóż prawidłowe cięcie polega na skróceniu gałęzi słabych w oczekiwaniu na pojawienie się jednej lub dwóch gałęzi silnych. Będą one mogły przywrócić pewną równowagę ilościową w stosunku do innych, które zostaną przycięte bardzo słabo, aby wydały stosunkowo krótkie pędy. Przy stosowaniu takiego cięcia trzeba czasem czekać dłużej niż rok na przywrócenie formy i równowagi w zaniedbanym krzewie.
• UZYSKANIE MAKSYMALNEGO EFEKTU ZDOBNICZEGO
Wbrew rozpowszechnionej opinii kwiaty nie są jedyną ozdobą drzewa lub krzewu. Nie zapominajcie o kształcie i barwie liści (zwłaszcza gatunków pstro-listnych), pięknie owoców, barwie gałęzi, a nawet o pokroju, które są często trwalsze od urody kwiatów. Przemyślane cięcie uwydatnia te zalety. Na przykład intensywne skracanie grubych gałęzi, stosowane w przypadku dereni, sprzyja wydawaniu żywo zabarwionych pędów.
