Danuta Opacka-Walasek
CHWILE I EONY
OBRAZY CZASU
W POLSKIEJ POEZJI
DRUGIEJ POŁOWY XX WIEKU
wyd. Katowice 2005, stron 251 , bibliogr., indeks , wklejki, summ., res.,
oprawa miękka z zakładkami, format ok. 14,5 cm x 20,5 cm
Nakład tylko : 300 + 50 egz. !!!
Projektant okładki i stron działowych : Zenon Dyrszka
Recenzje książki ukazały się w gazecie „Rzeczpospolita” z dn. 12–13 listopada 2005 r.
oraz w czasopiśmie „Pamiętnik Literacki” zeszyt 1/2009
Książka otrzymała :
Nagrodę Magazynu Literackiego „Książki” za najlepiej wydaną Książkę Akademicką ATENA' 2006
przyznana przez Jury Konkursu na „Najlepszą Książkę Akademicką” podczas
13. Krajowych Targów Książki Akademickiej ATENA' 2006. Warszawa, 8-10 listopada 2006 r.
oraz
Wyróżnienie w Konkursie na „Najtrafniejszą Szatę Edytorską Książki Naukowej”
podczas 12. Wrocławskich Targów Książki Naukowej 22-25 marca 2006 r.
Z notatki wydawniczej :
Książka Danuty Opackiej-Walasek jest pracą pionierską we współczesnym literaturoznawstwie polskim,
co podkreślali jej recenzenci. Prezentując czas jako temat i czas jako obraz w poezji, projektuje odrębną
dziedzinę badań, zajmującą się czasem lirycznym. Dotąd badania literaturoznawcze skupiały się głównie
nad czasem w prozie narracyjnej, natomiast prace, w których rozważano zagadnienie czasu w poezji,
zwykle traktowały go jako komponent lub „uboczny aspekt" sytuacji lirycznej.
W książce Opackiej-Walasek czas poetycki potraktowany został jako zagadnienie centralne,
zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i historycznoliterackim. Autorka prezentuje nie tylko mechanizmy
lirycznej organizacji czasu, wskazując w analizach i interpretacjach wierszy najważniejsze zabiegi konstrukcyjne,
które budują obrazy czasu, wydobywa sposoby jego artykulacji, określa kręgi metaforyzacji,
charakterystyczne w tym względzie dla poezji współczesnej, ale eksponuje również skomplikowane relacje
pomiędzy różnymi aspektami czasu w liryce, dotąd uznawanej za dziedzinę wypowiedzi poddaną hegemonii
teraźniejszości. Interpretując wiersze wielu polskich poetów (m.in. Miłosza, Herberta, Szymborskiej, Zagajewskiego,
Kozioł, Maja, Staffa, Oszajcy), prezentuje także odbicie w poezji drugiej połowy XX wieku zjawisk, doznań,
które stały się udziałem człowieka przełomu tysiącleci, poddanego szczególnej presji czasu.
W polu rozważań pojawiają się kwestie „niedoczasu życia", kompresji czasu, przyspieszenia, próby oswajania
„traumy czasowości", próby utrwalania umykającej chwili w „wiecznym teraz" poezji, poetyckiego „rozciągania czasu".
Autorka, zestawiając utwory powstałe na przełomie XX i XXI wieku z wierszami wcześniejszymi, np. romantyków,
wydobywa istotne syndromy doświadczania i zapisywania chwili w poezji współczesnej, także ponowoczesnej,
eksponuje różnice, uwypukla owo "wyczulenie" na czas, które - bez wątpienia - stało się stygmatem mieszkańców
dzisiejszego świata, często wręcz porażonych wyścigiem z czasem, który specjalistyczne urządzenia mierzą już
nie w sekundach, lecz w ich tysięcznych częściach.
Ważnym zapleczem analitycznym i interpretacyjnym jest tu - obok teorii i historii literatury - filozofia oraz teologia,
których instrumentarium pozwala precyzyjniej opisać sposoby przejawiania się i problematyzowania czasu
w poezji najnowszej. Książka składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza skupia się na czasie doczesnym,
w którego centrum znajduje się chwila, nanomoment, zdarzenie czasu przedstawiające się świadomości w ulotnej,
migawkowej strukturze, oraz kwestie pamięci czasu, resentymentu i reafirmacji.
Część druga dotyczy metafizycznego aspektu czasu, badania poetyckich projekcji czasu wiecznego, analizuje
zagadnienie eonów, „wieków wieczności", otwierających się przed człowiekiem po śmierci.
Książkę zamyka Appendix, zawierający interpretacje czasu w poezji Herberta i Staffa.
Praca Opackiej-Walasek godzi wymogi naukowej rozprawy z oczekiwaniami nieprofesjonalnego, ale wrażliwego czytelnika
współczesnej poezji. Unika hermetycznego stylu, o poezji traktuje w sposób „przyjazny" i sugestywny,
zachowuje stosowną przezroczystość. Wszyscy żyjemy w czasie i przez czas, a poezja ostatnich dziesięcioleci,
w tej książce prezentowana, pozwala lepiej zrozumieć - może nawet: oswoić, żywioł czasu, któremu nieuchronnie podlegamy.
Pozwala poznać drogi myślenia, dzięki którym poetom i filozofom udaje się niekiedy zakłócić nierówną relację człowieka i czasu
- i tak ostatecznie nas determinującego, ale przecież nie bez walki osłabiającej „traumę czasowości", w której
- jako uczestnicy cywilizacyjnego pośpiechu tym silniej tkwimy.
SPIS TREŚCI :
Wstęp
Część pierwsza — Kompresja czasu
Kilka uwag o chronocentryzmie w poezji i filozofii
Poetyckie „rozciąganie czasu"
Spojrzenia z teraźniejszości: o retencji i protencji
Paradoksy przyspieszenia
Anihilacja chwili
Ponowoczesne doznawanie czasu
Chwile - nanomomenty
Chwila Wisławy Szymborskiej
Chwila Adama Zagajewskiego
Iluminacja chwili
Chwila wobec makroczasu - afirmacja principium indivituationis
Współczesność a romantyzm. „Pamięć odnawianej straty" wobec anatomii chwili
Stygmaty pamięci i „bycie w teraz"
Resentyment i reafirmacja czasu
Relatywność lirycznej chwili
Część druga — Poetyckie projekcje czasu wiecznego
Eony i apokatastaza
Nieco więcej o czasie, eonie i wieczności
Apokatastaza w poezji ks. Wacława Oszajcy
Apokatastaza w poezji Czesława Miłosza
Appendix
O nieprzerwanym szumie ogromnej klepsydry. Obrazy czasu w poezji Zbigniewa Herberta
— Tempus devorans
— Czas zegara i czas świadomości
— Czas historii: Krwawa miazga
— Nikłe uśmiechy czasu
Chronotop odwrócony. Leopolda Staffa burza od dymu z komina
Indeks osobowy
Summary
Resume
KAŻDY OFEROWANY EGZEMPLARZ JEST SPRAWDZANY
W CELU WYKLUCZENIA EWENTUALNYCH
DEFEKTÓW DRUKARSKICH !
ZAPRASZAM DO PRZEJRZENIA OFERTY KSIĘGARNI E-KODEKS
NA AUKCJACH ALLEGRO !!!
W przypadku dodatkowych pytań proszę przesłać wiadomość.
|
|
|
|
