I. Kliniczne badanie stomatologiczne
Badanie podmiotowe — wywiady.......... 1
Badanie przedmiotowe — stan obecny........ 2
Badanie wzrokiem . .......... 3
Badanie dotykiem............. 6
Badanie słuchem............. 13
Badanie węchem.......... . 13
Badanie jamy ustnej............-. 14
Wargi.............. . . 15
Przedsionek jamy ustnej........... 15
Jama ustna właściwa............ 19
Badanie podniebienia........... 19
Badanie języka i dna jamy ustnej....... 21
Badanie uzębienia........... 23
Badanie jam bocznych nosa....... 25
Badanie i diagnostyka złamań kości twarzoczaszki , 27
Badanie chorego po urazie głowy . ...... 29
Badania dodatkowe........ ..... 32
Rozpoznanie choroby . K?
Rokowanie...............- S?
Praktyczne wskazówki do badania stomatc.;.o^ ,-.v . ;V7
Prawidłowe ułożenie chorego na fotelu . S3
Instrumentarium i aparaty używane przy ~ -. ^; ~ - ~ - :tr.6; 3i
Schemat historii choroby , 40
II. Choroby błony śluzowej jamy ustnej . 45
Część ogólna......, 43
Rozwój jamy ustnej....., 45
. Budowa błony śluzowej jamy ustnej...... 47
Wargi........,...... 49
Dziąsła............... 50
Podniebienie miękkie i języczek . ..... 51
Język............... 51
Dno jamy ustnej............ 53
Symptomatologia zmian patologicznych błony śluzowej jamy
ustnej................ 53
Plama............... 53
Bąbel............. . . 54
Guzek . . . . . . . . . . . . . . . 54
Grudka . .............. 54
Pęcherzyk.............. 54
Krostka.............. 55
Łuska............. 55
Nadżerka powierzchowna...... 55
Szczelina, pęknięcie........... 56
Rozpadlina.............. 56
Owrzodzenie ....... 56
Strup............... 56
Blizna............... 56
Zanik................ 56
Badanie błony śluzowej jamy ustnej....... 56
Część szczegółowa.............. 61
Zarys zmian patologicznych błony śluzowej jamy ustnej . . 61
Choroby błony śluzowej jamy ustnej na tle urazów . 65
Afty Bednara............. 68
Choroby błony śluzowej jamy ustnej wskutek zaburzeń
w krążeniu krwi i chłonki.......... 69
Zaburzenia w krążeniu chłonki — pokrzywka . 69
Obrzęk naczyniowo-nerwowy Quinckego . 70
Wysypki uczuleniowe ......... 72
Nieżytowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł . 73
Wysiękowe zapalenie błony śluzowej...... 73
Zajad kątów szpary ustnej, wyprzenie warg . 75
Zmiany zapalne błony śluzowej jamy lis1;-:.: n: tle zakażenia
drobnoustrojami . - ,...... , 76
Zapalenie dziąseł na tle ^akaienia : : --i ' - - - .. ; _^~
kowcami . . 76 Wrzodziejące zapalenie hiowy Jl : - :--r:-r- \..-:;
i dziąseł na tle zakażenia ;.i:^:-. ~ . . 11 Zapalenie wrzodziejące i rzcŁy... \ . ~ :~ S:
gardła i migdałków . , . . . : :;
Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej a~i i\^.-,r^. : -::.: . :::: ;:4
Róża ,....., , . , , , . , 34
Liszajec zakaźny............ 35
Płonica ,.....,........ 87
Błonica.......,....... 88
Rzeżączkowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej . 90
Krztusiec . ......- 90
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej przy durze brzusznym 91
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej przy durze osutkowym 91
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej przy czerwonce „ . 92
Tężec............... 92
Wąglik............... 94
Nosacizna........... 95
Twardziel . .......... 96
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej na tle zakażenia grzybami 96
Pleśniawki.............. 96
Choroby błony śluzowej na tle zakażenia wirusami . . . 100
Opryszczka pospolita........... 100
Angina opryszczkowa........... I02
Pęcherzyca.............. 102
Pemfigoid błon śluzowych......... 104
Półpasiec.............. i05
Pryszczycowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej . . 105
Odra............... 107
Ospa prawdziwa............ 107
Ospa wietrzna . ....... igg
Różyczka.......... 108
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej wywołane przez pasożyty 108 Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł na tle ro-
baczycy............... 108
Zmiany błony śluzowej na tle toksycznym i uczuleniowym . 110
Rumień wysiękowy wielopostaciowy...... no
Włóknikowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej . 113 Pryszczykowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej --
aftozy............... 113
Choroby błony śluzowej języka.......... ns
Język obłożony.......... . H8
Pieczenie języka............. 118
Język czarny kosmaty......... 122
Zapalenie romboidalne środkowej okolicy języka . . . 123
Język pofałdowany........... 124
Język mapiasty . 125
Erytroplazja Queyrata , 126
Zmiany degeneracyjne błony śluzowej jamy ustnej . . . 128
Liszaj czerwony płaski Wilsona........ 128
Toczeń rumieniowaty .......... 129
Twardzina skóry . ..... 130
Zmiany dystroficzne błony śluzowej 3:;- - , . . 131
Nadmierne rogowacenie błony śla/c.:;.; . \ ; 1 tj . . 131
Nadmierne rogowacenie proste , . 132
Nadmierne rogowacenie złożone . , 134
Przerostowe zapalenie dziąseł , , 135
Włóknisty przerost dziąseł . . 137
Nieprawidłowe zabarwienie błony śVa:~~:-- \ :- v -: , , 138
Zmiany na błonie śluzowej jamy u:;::.::. ~ :. .::,rzeń
w przemianie materii i w wydzielaniu gru:^:v-J.-- ;- V.::-5vvnych 139
Cukrzyca........ ..... 139
Mocznica 141
Choroba Addisona........... 141
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej na tle zaburzeń hormonalnych u kobiet...... 142
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej na tle niedoboru witamin 146
Niedobór witaminy A.......... 147
Niedobór witaminy Bi.........- 148
Niedobór witaminy B2.......... 148
Niedobór witaminy C.......- - - - 148
Niedobór witaminy PP........... 150
Przewlekłe zanikowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej . 150
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej przy zatruciach . . . 151
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej na różnym tle . . . 154
Rak wodny, zgorzel gnilna policzka....... I54
Pleśniawki tropikalne........- - - 156
Zapalenie wargi miąższowe ziarniniakowe..... 156
Słoniowacizna warg........... 157
Przemieszczenie gruczołów łojowych w miejsce śluzowych
na czerwieni warg i błonie śluzowej policzków . . . 1S8
Zapalenie złuszczające czerwieni wargowej . . . . 158
Zapalenie gruczołowe czerwieni wargowej . . . - 158
Zmiany błony śluzowej jamy ustnej w chorobach krwi . . 159
Niedokrwistość pokrwotoczna........ 159
Niedokrwistość niedobarwliwa . ..... 159
Niedokrwistość złośliwa......... 160
Niedokrwistość hemolityczna....... 161
Niedokrwistość objawowa....... 161
Czerwienica ,....... 161
Choroba plamista Werlhofa — krwotoczność małopłytko-
wa samoistna............ 162
Choroba Oslera . ....... 162
Skazy krwotoczne jako objaw różnych schorzeń . . . 163
Choroby układu białokrwinkowego....... 163
Białaczki — leukemie ......... 164
Białaczka szpikowa ostra....... 164
Białaczka szpikowa przewlekła . 165
Białaczka limfatyczna przewlekła . . .. . . 165
Białaczka monocytowa........ 166
Białaczka ostra . 166
Niedokrwistość aplastyczna...... 16?
Choroby układu leukobła^tTenipO: -- J:^- ^r~: -n:----,~-:\
ności . lo?
Niewydolność układu grani::::c : : r -- :,;;;.: .C^c_. h:.u . 167
III. Skazy krwotoczne — Stefan Knapik, Je:zy ?;:::: 189
Najważniejsze postacie skaz krw:^ ~:.-~-\ . . . . , . 172 Zaburzenia I fazy krzepnie:-. ,:,: 172 Skazy krwotoczne spowodor,^--.-.. :i.- - ~.\. -... :i-~-~~ r krzepnięcia krwi . „ , . . . , - , . , , . . 174
Leczenie ..... - - 174
IV. Ozębna , . . , , ........... . . 178
Budowa histologiczna ozębnej...... . . , 178
Zapalenie ozębnej , ......... 180
Przyczyny zapaleń ozębnej 180 Okołowierzchołkowe zapalenie ozębnej powstałe na skutek
chemicznego podrażnienia.......... 180
Zapalenie ozębnej na tle urazu ......... 182
Zapalenie ozębnej na tle zakażenia....... 183
Ostre okołowierzchołkowe zapalenie ozębnej na tle zakażenia 183
Ropień w okolicy otworu okołowierzchołkowego . 185
Przewlekłe zapalenie ozębnej okołowierzchołkowej . . . . 186
Przybrzeżne zapalenie ozębnej . ..... 187
Przewlekłe zapalenie — zgrubienie ozębnej okołowierzchoł-
kowej................ ^87
Postać postępowa przewlekłego zapalenia ozębnej około-
wierzchołkowej.......... 187
Ziarniniak pojedynczy........ . . . . 188
Ziarniniak torbielowaty........... 189
Ziarniniak nabłonkowy........... 189
V. Ropne zapalenie miękkich tkanek w obrębie jamy ustnej i twarzo-
czaszki.................. 191
Przyczyny powstawania zapalenia......... 192
Postacie zapaleń tkanek miękkich......... 195
Ropień okołozębowy przyszyjkowy . ...... 195
Ropień podokostnowy i podśluzówkowy wyrostka zębódoło-
wego................ 195
Ropień podniebienia............ 196
Ropień dna i przegrody nosa......... 197
Ropień okolicy guza szczęki.......... 198
Naciek i ropne zapalenie policzka........ 198
Utrudnione wykłuwanie się zęba mądrości..... 200
Ropień okołożuchwowy . ........ 201
Ostre rozlane zapalenie języka i ropień języka..... 203
Ropień podstawy języka........... 204
Ropne zapalenie i ropień w okolicy brody...... 204
Procesy zapalne w przestrzeniach międzypowięziowych otaczających żuchwę , .......... 205
Ropne rozlane zapalenie przestrzeni pod językowej—ropowica 205 Ropne rozlane zapalenie przestrzeni międzypowięziowej podbródkowej — ropowica........... 206
Angina Ludwiga . . 207 Ropne rozlane zapalenie przestrzeni podżuchwowej — ropowica . . . . , . - . - - -...... 20S
Ropne rozlane zapalenie przestrzeni skrzydłowo-żuohwowej — ropowica . 211 Ropne rozlane zapalenie przestrzeń! przygód- .-vej — ropowica , 212 Ropne rozlane zapalenie dołu zażuchwow-^,; -- ^ ----\l;a . 213 Ropne rozlane zapalenie przestrzeni ż-;^ , - ^ -,-- --- --
ropowica...... 213
Ropne rozlane zapalenie przestrzeni zst..;.:,1 . - \ - ~ -
wica . 214 Ropne rozlane zapalenie dołu skrzydłowe- -?: :1 -: ;. ;:;
i podskroniowego — ropowica . 214
Ropne rozlane zapalenie w okolicy oczodah. - - . \ . , 215
Ropne zapalenie węzłów chłonnych podżuchwo T; 215
Opadowe ropne zapalenie w obrębie szyi . . 216
Ropne rozlane zapalenie okolicy skroniowej — ropowica . . 216
Przetoki......., . . , . . . . . 216
Leczenie , - , .....- 218
VI. Zapalenia swoiste ziarninowe tkanek miękkich w obrębie jamy ustnej
i twarzoczaszki................ 220
Promienica................ 220
Leczenie miejscowe promienicy......... 225
Leczenie ogólne promienicy .......... 227
Gruźlica................. 229
Gruźlica gruczołowa . . . . . ....... 232
Kiła.................. 234
Kiła pierwotna jamy ustnej . . , . . . . . . . 234
Kiła wtórna............ 236
Kiła późna............... 237
Kiła czwartorzędowa............ 239
Kiła wrodzona.............. 240
VII. Zapalenie kości szczękowych . ......... 242
Podział zapaleń kości szczękowych......... 242
Patogeneza zakaźnego zapalenia kości....... . 244
Objawy kliniczne . ......... 246
Obraz radiologiczny............. 248
Postacie ostrego zapalenia kości szczękowych...... 250
Zapalenie wysiękowe............ 250
Zapalenie ropne............. 250
Postacie przewlekłego zapalenia kości szczękowych..... 251
Zapalenie przewlekłe wysiękowe...... 251
Zapalenie utajone............. 252
Zapalenie wchłaniające........... 253
Przewlekłe przerostowo-martwicze zapalenie..... 253
Zapalenie wytwórcze............ 254
Zapalenie zagęszczające.....,..... 254
Zapalenie martwicze na tle zakażenia drobnoustrojami . . 225
Martwica popromienna........... 225
Martwica na tle szkodliwego działania środków chemicznych 256
Martwica wskutek przegrzania......... 256
Zapalenie kości szczęki..........., 257
Zapalenie kości żuchwy............ 258
Zapalenie kości szczękowych u. dzieci oraz w szczekach bezzębnych u starców . ..... 261
Powikłania zapaleń kości szczękowych . . 262
Swoiste zapalenia kości szczękowych , ..... 282
Promienica kości szczękowych . . 262
Gruźlica . 263
Kiła . , . , . . . . . . . . . . , . 265
Leczenie zapaleń kości szczękowych........, 266
VIII. Choroby stawu skroniowo-żuchwowego ,........ 2'tl
Anatomia stawu skroniowo-żuchwowegc . 271
Zapalenie stawu skroniowo-żuchwowego na t^t- :-,r. :u.,.;:;,:; , . 272 Zapalenie stawu skroniowo-żuchwowegc r.% tle ^kt..:^.;:.^
rzeżączkowego . ..... . 278
Urazowe zapalenie stawu skroniowo-żuchwowego . 279
Zapalenie przewlekłe stawu skroniowo-żuchwcwego . . . 279
Zapalenie swoiste stawu skroniowo-żuchwowego . 280 Choroby stawu skroniowo-żuchwowego wychodzące z chrząstki
stawowej ............ 281
Choroby stawu skroniowo-żuchwowego na tle zmian w kości . 284
Gośćcowe zapalenie stawu skroniowo-żuchwowego..... 285
Arthralgia . ,........... . . . 286
Zmiany nowotworowe stawu skroniowo-żuchwowego . 287
Zaburzenia w ruchomości stawów skroniowo-żuchwowych . . 287
Zwichnięcia stawu skroniowo-żuchwowego . 289 Zwichnięcie i nadwichnięcie nawykowe w stawie skroniowo-
-żuchwowym.............. 293
Rozpoznawanie różnicowe bólów w obrębie stawu skroniowo-
-żuchwowego . ........ 294
Artrografia................ 296
Zabiegi operacyjne na stawie skroniowo-żuchwowym . 296
IX. Choroby ślinianek . ........... . . 297
Anatomia ślinianek.......... 297
Ślinianka przyuszna........... 297
Ślinianka podżuchwowa........... 299
Ślinianka podjęzykowa........... 300
Gruczoły ślinowe małe........... 300
Zaburzenia w wydzielaniu ślinianek........ 301
Zaburzenia jakościowe w wydzielanej ślinie..... 303
Zranienia gruczołów ślinowych.......... 303
Zapalenia gruczołów ślinowych.......... 304
Ostre zapalenie miąższu ślinianki........ 306
Przewlekłe zapalenie miąższu ślinianki....... 309
Przewlekłe nawracające zapalenie ślinianek przyusznych . . 310
Guzy zapalne Kuttnera........... 314
Zapalenie przewodów ślinowych......... 315
Gruźlica gruczołów ślinowych.......... 316
Kiła gruczołów ślinowych........... 317
Promienica gruczołów ślinowych......... 317
Zapalenie gruczołów ślinowych na tle zakażenia wirusowego 318
Wirusowe schorzenie ślinianek u małych dzieci . . . . 318
Ślinianki olbrzymie............ 319
Nagminne zapalenie przyusznic —- świnka...... 320
Zakażenie ślinianek drożdżakarni i pleśniawfcami . 322
Zapalenie ślinianek na tle pasożytów....... 323
Kamica ślinianek . .
