Wzrost zainteresowania kozami dostrzegany w Polsce od końca lat sie­demdziesiątych ubiegłego stulecia wymusił powrót do ich hodowli, co leżało w pewnej sprzeczności z przyjętą strategią hodowlaną, popieraną przez ów­czesne władze państwowe. Dążenie naszego społeczeństwa do wzbogacania różnorodności występującej na rynku żywności, spowodowanego względami zdrowotnymi, doprowadziło do samoistnego odtworzenia chowu i wzrostu zainteresowania tym gatunkiem zwierząt gospodarskich. W pierwszym eta­pie rozwoju krajowej hodowli zainteresowanie koncentrowało się wokół mleka koziego, poszukiwanego dla dzieci ze skazą białkową, dla których produkt ten traktowany był niemal jak lekarstwo - co wynikało z faktu nie­wielkiej dostępności na rynku żywności tego typu. W latach późniejszych, gdy pogłowie kóz wzrosło na tyle, że wystąpiła swego rodzaju nadproduk­cja mleka, wzrosło zainteresowanie przetwórstwem tego surowca. Po uru­chomieniu wielu przydomowych przetwórni mleka, asortyment artykułów mleczarskich na naszym rynku uległ znacznemu rozszerzeniu, wspomagając zarówno handel detaliczny, jak i gospodarstwa agroturystyczne. Rozwój ho­dowli prowadzonej w małych stadach może doprowadzić do wzrostu zainte­resowania eksportem artykułów mleczarskich, głównie na rynek niemiecki, co w aspekcie możliwych do uzyskania cen może stanowić poważną konku­rencję, choćby dla producentów francuskich. Dlatego podczas przygotowa­nia tej książki staraliśmy się ująć najważniejsze aspekty dotyczące aktualne­go znaczenia i przewidywanych perspektyw rozwoju koziarstwa w Polsce. Dość szeroko skoncentrowano uwagę na użytkowaniu mięsnym, ze względu na praktyczną nieobecność tego gatunku mięsa na rynku, co ze względów dietetycznych należy uznać za zjawisko niekorzystne.

Zainteresowanie chowem i użytkowaniem kóz wzrasta wraz z intensyw­nością przemian cywilizacyjnych, jako potrzeba realizacji potrzeb człowieka. Zwierzęta te ze względu na swój temperament, wszechstronną użytkowość oraz stosunkowo proste zasady utrzymania, często pełnią rolę nie tylko użytkową, ale również towarzyszą człowiekowi, dzięki swoim predyspozycjom do chowu w małych grupach. Z tego też względu obok chowu czysto produkcyjnego, gdzie koziarz utrzymuje swoje zwierzęta w celu zdobywania środków do życia, coraz szerzej kozy wykorzystywane są w gospodarstwach agroturystycznych i rekreacyjnych, jak też w chowie amatorskim, dla umile­nia wypoczynku człowieka (fot. 7). Również coraz częściej dyskutuje się nad możliwościami wykorzystania tego gatunku zwierząt gospodarskich w tera­piach różnych schorzeń. Zbiór potrzebnych informacji przy zakładaniu oraz prowadzeniu chowu kóz przygotowany został tak, aby bytowanie w towa­rzystwie tych zwierząt sprawiało właścicielom przyjemność z ich posiadania i użytkowania.

Spis treści

Wstęp

Znaczenie chowu kóz

Podstawy genetyki i pracy hodowlanej u kóz

Podstawowe wiadomości z dziedziny genetyki zwierząt

Bezrożność a zaburzenia rozrodu u kóz

Podstawy prowadzenia selekcji

Jak prowadzić selekcję

O doborze kóz i kozłów do rozrodu

Metody kojarzenia

Metody krzyżowania

Podstawy chowu kóz

Rasy kóz

Mleczny kierunek użytkowy

Mięsny kierunek użytkowy

Wełnisty kierunek użytkowy

Puchowy kierunek użytkowy

Kierunek wszechstronnie użytkowy

Żywienie kóz mlecznych

Zapotrzebowanie kóz na składniki pokarmowe

Pasze w żywieniu kóz

Żywienie w poszczególnych okresach fizjologicznych .

Rozród kóz

Odchów koźląt

Pojenie siarą

Naturalny odchów koźląt

System sztucznego odchowu koźląt

Pasze stałe w odchowie koźląt

Odsądzanie

Żywienie młodzieży hodowlanej

Tucz koźląt

Systemy tuczu koźląt

Użytkowanie kóz

Użytkowanie mleczne

Użytkowanie mięsne

Użytkowanie wełniste i puchowe

Skóry kozie

Obornik kozi

Pomieszczenia i ich wyposażenie

Prace wykonywane w trakcie roku

Transport kóz

Możliwości przydomowego przetwórstwa pozyskanych surowców

Ochrona zdrowia kóz

Zachowanie chorej kozy

Choroby kóz

Literatura