Normal 0 21 false false false MicrosoftInternetExplorer4

SŁOWO WSTĘPNE

 

Xisząc o ceramice europejskiej z okresu od upadku państwa rzymskiego do chwili obecnej, nie sposób pominąć jej źródła i początku, jakie stanowi ceramika Bliskiego Wschodu. Badania lat ostatnich, intensywne prace wykopaliskowe na terenie Iranu, Syrii, Mezopotamii i Egiptu wykazały, że właśnie w tych krajach o bardzo Starych tradycjach kulturalnych tkwią korzenie różnorodnych technik ceramicznych i wzorów dekoracyjnych, które przejęło garncarstwo Europy.

Islam znakomicie pomnożył te techniki i udoskonalił. Wartości te, przyniesione dzięki podbojom Arabów do Hiszpanii, stały się pełną fantazji podnietą dla ceramiki europejskiej.

Garncarze europejscy podnieśli poziom swych wyrobów, uzyskiwali w nich znakomite rezultaty. Przykładem majoliki włoskie XV wieku. Jednakże, w świetle dzisiejszych badań, ceramika europejska w stosunku do ceramiki Bliskiego Wschodu, przynajmniej do pojawienia się renesansu, zajmuje stanowisko wtórne — odbiorcy jego wynalazków i przetwórcy. A i ceramika renesansowa zawdzięcza mu wiele. Zmienia to dotychczasową pozycję ceramiki europejskiej i jej rolę w dorobku światowym, ustawiając ją raczej jako ceramikę peryferyczną w stosunku do starych centrów wschodnich.

 

CERAMIKA WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA

 

Z upadkiem cesarstwa rzymskiego upadły również różne gałęzie rzemiosł, między innymi i ceramika artystyczna. Wprawdzie tradycje ceramiki antycznej utrzymały się w Europie do w. X, niemniej poziom jej znacznie SIĘ obniżył, a ilość wyrobów zmalała. Zmianie uległy i ośrodki produkcji. We wczesnym okresie cesarstwa do najważniejszej klasy ceramiki zaliczały się naczynia z czerwonej gliny zdobione wyciskami, bądź wypukłym reliefem, zwane terra sigillata (fig. 1). Wyrabiane były w Arezzo za Augusta, Tyberiusza i Klaudiusza, później zaś naczynia tego typu produkowała Modena, skąd za czasów Wespazjana wywożono je do Germanii i Panonii. Do końca w. III ważnym ośrodkiem była Galia, zwłaszcza okolice Arles, gdzie istniała produkcja masowa, obliczona na eksport do Brytanii i krajów położonych na wschód od Renu. Na wschodnich wybrzeżach Morza Śródziemnego ważną grupę stanowiły wazy samnijskie i naczynia z Olbii nad Morzem Czarnym (50—300 n. e.) Naczynia typu terra sigillata z tego czasu spotyka się — jako okazy importowane — i w wykopaliskach na terenie Polski.

W późnej starożytności i w średniowieczu wyroby luksusowe typu terra sigillata straciły na znaczeniu i garncarze powrócili do miejscowych tradycji. Następnym stadium rozwoju ceramiki artystycznej (w. V—VIII) były wyroby merowińskie i karolińskie, których zacho-

wały się tylko nieliczne okazy. Były to talerze, jakie dawali panujący i urzędnicy jako nagrody za zwycięstwo w igrzyskach cyrkowych. Zdobią je płaskie i izolowane figury, jak na okrągłym talerzu z Madrytu ze sceną polowania. Sceny o tematach religijnych należą do rzadkości. Słabą produkcję miejscową, podzielić można według grup plemiennych, takich jak saska, frankońska, alemańska, lombardzka. W Italii ceramika nie była również ciekawa, jak świadczą dzbany i wazy znalezione na Forum Romanum, może pochodzące z w. IX i X.

Tema'tyka chrześcijańska pojawia się na lampkach z w. IV i V w północnej Afryce (Kartagina, Egipt). Są to sceny z Nowego Testamentu. Spotyka się również i zwierzęta. We Włoszech od w. III pojawiają się na lampkach przedstawienia Dobrego Pasterza.

Na obszarze dzisiejszej Polski w okresie od w. I do końca w. IV, w tak zw. okresie rzymskim, występowała dobrze wypalona ceramika siwa, toczona na kole, znana ze stanowisk w Niemczy na Śląsku, w Igołomii i Tropi szo wie.

Taki był, z grubsza biorąc, stan ceramiki europejskiej do w. IX, kiedy na owe okruchy ceramiki antycznej i miejscowej zaczęły oddziaływać wpływy Bliskiego Wschodu, zarówno za pośrednictwem cesarstwa bizantyjskiego jak i Hiszpanii mauretańskiej. Przyczyniły się one znacznie do rozwoju technik ceramicznych i stylu ceramiki na Zachodzie Europy.

 

CERAMIKA BLISKIEGO WSCHODU I JEJ ROLA W POWSTANIU TECHNIK CERAMICZNYCH

 

W Egipcie, Mezopotamii i na centralnej wyżynie Iranu istniały stare tradycje garncarskie, sięgające siódmego, szóstego tysiąclecia p. n. e. Za najstarszy chyba ośrodek ceramiczny uchodzić może Tępe Sialk {Tell Hassuna w Iranie).

Zarówno Egipt za dynastii tinickiej (2580—2650), jak Kreta w kulturze średniominojskiej II (1900—1750), jak Mezopotamia około r. 1500 p. n. e. w ceramice Mitanni, znają naczynia glazurowane, początkowo glazurą alkaliczną niebieskozieloną, składającą się z kwarcu z dodatkiem sodu i potasu. W czasach późniejszych domieszka ołowiu wpłynęła na powstanie błyszczącej glazury przeźroczystej, zabarwianej czasem tlenkiem miedzi na zielono. Wyroby glazurowane miały duże znaczenie estetyczne i praktyczne.

Poprzez zabytki państwa ne o babiloński ego (Brama Isztar w Babilonie z w. VI p. n. e.), figurki egipskie produkowane jeszcze za Saitów (w. IV i V p. n. e.), naczynia partyjskie (250—226 p. n. e.), sassanidzkie (226 p. n. e. — 640 n. e.) ciągnie się na Bliskim Wschodzie aż do najazdu arabskiego tradycja ozdobnych naczyń pokrywanych glazurą alkaliczną.

Bizancjum znało również 'Ceramikę glazurowaną zielono i żółto. Znało także technikę sgraffito, tj. nacinania powierzchni naczynia powleczonego odmiennej barwy

gliną, aż do podkładu, z którego zrobiono przedmiot. Tak wydobyty wzór pokrywano jeszcze glazurą. Dekoracja naczyń bywała również malowana, często kobaltem, charakterystyczną ciemnoniebieską farbą. Tak technika sgraffito jak owa farba kobaltowa przyjęły się w majo-lice włoskiej w XIV wieku.

 

SPIS TREŚCI

 

Słowo wstępne.......... 5

Ceramika wczesnego średniowiecza..... 6

Ceramika Bliskiego Wschodu i jej rola w powstawaniu technik ceramicznych..... 8

Kraje islamu.......... 10

Ceramika Hiszpanii mauretańskiej..... 15

Płytki ścienne i posadzkowe...... 17

Majolika włoska.......... 18

Majolika francuska......... 24

Ceramika polska w. XIV—XVI...... 26

Ceramika niemiecka wieku XVI...... 28

Fajanse wieku XVII i XVIII...... 30

Fajanse polskie wieku XVIII...... 33

Porcelana........... 36

Kamionka angielska......... 42

Porcelana rosyjska w. XVIII...... 44

Ceramika polska końca XVIII i początku XIX wieku 47

Ceramika europejska wieku XIX..... 52

Modernizm i .nowoczesność....... 57

Ceramika polska wieiku XX....... 65

Summary: Polish Ceramics....... 72

Katalog............ 77

Słowniczek technik......... 125

Ilustracje........... 129

Spis ilustracji.......... 185

Bibliografia........... 189

 

SPIS ILUSTRACJI

 

1. Czara, terra sigillata, glina, Galia Rzymska, r. 110—250, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 1.

2. Płyta ścienna z kursywą arabską, glina, glazura alkaliczna, Iran, w. XIII, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czar-toryskich, pozycja katalogu 6.

3. Dzban, glina malowana pod glazurą alkaliczną, Tran, Kaszan, w. XIII, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 7.

4. Płytka ścienna, glina malowana pod glazurą alkaliczną, Persja, w. XVIII, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czarto-ryskich, pozycja katalogu 8.

5. Albarello, glina malowana na polewie cynowej, Syria, Damaszek (?), w XV, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 10.

6. Misa z herbem, glina malowana lustrem, Hiszpania, w. XV/XVI, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 13.

7. Dzbanek, majolika, Wiochy, Faenza, około r. 1480, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 19.

8. Talerz, majolika, Włochy, Faenza, około r. 1515, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 28.

9. Talerz, majolika, Włochy, Deruta, r. 1545, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 27.

10. Czarka, majołika, luster, Włochy, Gubbio, Giorgio Andreoli,

1. połowa w. XVI, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 31.

11. Misa, glina malowana polewami, Francja, Bernard Palissy,

2. połowa w. XVI, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 36.

12. Kubek, glina malowana na pobiałce, glazurowana, Polska, Kraków, 2. połowa w. XVI, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 40.

13. Kafel „królewski", glina, polewa barwna, cynowa, Polska, Kraków, początek w. XVI, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, pozycja katalogu 43.

14. Kufel, kamionka, Nadrenia, Siegburg, r. 1573, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, pozycja katalogu 45.

15. Wazon, fajans, Holandia, Delft, Louwijs Victorsz> około r. 1720, Muzeum Narodowe w Warszawie, Oddział w Wilanowie, pozycja katalogu 50.

, *e*

16. Talerz z wzorem lambrekinu, fajans, Holandia, Delft, Adrian Pyjnacker, około r. 1700, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 49.

17. Taleirz z wzorem lambrekinu, fajans, Francja, Ro.uen, .1. połowa w. XVIII, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 53.

18. Dzbanek, fajans, Francja, Rouen, I. połowa w. XVIII, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 57.

19. Talerz, fajans, Francja, Strasburg, Józef Hannong, około r. 1760—1780, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 65.

20. Dzban z herbem Gdańska, fajans, Polska, Gdańsk, r. 1637, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 66.

21. Waza z serwisu „sułtańskiego", fajans, Polska. Warszawa, Belweder, r. 1777, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 71.

22. Wazon, fajans, Polska, Warszawa, Wolf, około r. 1783, Muzeum Narodowe w Warszawie, Oddział w Wilanowie, pozycja katalogu 75.

23. Wazon, fajans, Polska, Telechany, koniec w. XVIII, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 77.

24. Wazon z przykrywą, porcelana, Saksonia, Meissen, J. G. Herold, lata 1723—1727, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 79.

25. Ważka, porcelana, Saksonia, Meissen, J. G. Herold, około r. 1725, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 80.

- 26. Figurka Augusta III, porcelana, Saksonia, Meissen, J. J. Kaen-dler, r. 1734, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 81.

27. Para szlachecka, porcelana, Saksonia, Meissen, lata 1735— 1745, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 83.

28. Dama i kawaler, porcelana, Austria, Wiedeń, około r. 1790, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 88.

29. Serwis tete a tete, porcelana, Francja, Sevres, r. 1768, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycją katalogu 97.

30. Doniczka z kwiatem, porcelana, Anglia, Chelsea, około r. 1760. Warszawa, Stanisław Gebethner, pozycja katalogu 101.

31. Talerz „orderowy", porcelana. Rosja, Petersburg, manufaktura cesarska, 3. ćwierć, w. XVIII, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 107.

32. Waza, porcelana, Polska, Korzec, Franciszek Mezer, lata 1790— 1796, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 112.

33. Dzbanek z pokrywą — porcelana, Polska, Korzec, Mćrault i Pe-tion, około r. 1800, Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich, pozycja katalogu 114.

. 34. Dzban, glina malowana na polewie cynowej, Polska, Nieborów, Michał Radziwiłł, lata 1880—1886, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 128.

35. Czara z przykrywą i talerzem, Francja, Sevres, około r. 1830, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 135.

36. Koszyczek ażurowy, fajans, Anglia, Wedgwood, I. połowa w. XIX, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 152.

37. Kubek, fajans, szkliwo turkusowe „perskie", Francja, Paryż, Edmund Lachenal, r. 1900, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 168.

39. Talerz, glina ryta i malowana szkliwami, Francja, Paryż, Pablo Picasso, r, 1948, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycja katalogu 182.

40. Dwie figurki kobiece, fajans, Austria, Wiedeń, Keramische Werkstatte, r. 1912, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycje katalogu 194 i 195.

41. Dwa dzbanki, kamionka, Anglia, Doulton-Lambeth, r. 1873, MuzeunvNarodowe w Krakowie, pozycje katalogu 201 i 202.

42. Talerz i dzbanek, fajans malowany gęstymi pastami, Francja, fabryka angielska Longwy, r. 1878, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycje katalogu 204 i 205.

43. Popielniczka i dwa wazony, glina, szkliwo redukcyjne. Polska, Nieborów, Stanisław Jagmin, lata 1903—1907, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycje katalogu 207, 208, 209.

44. Wazon, glina, szkliwo barwione, Polska, Kraków, Konstanty Laszczka, około r. 1920, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycja katalogu 215.

45. Dwa wazony, kamionka, iryzacja, Polska, Poznań, Rudolf Krzywiec, r. 1937, Muzeum Narodowe w Krakowie, pozycje katalogu 226, 227.

46. Dwa wazony, kamionka, szkliwo redukcyjne matowe, Polska, Kraków, pozycje katalogu 229, 230.

47. Figurka bawoła, glina, szkliwo krystalizujące, półmatowe, Polska, Łysa Góra, Bolesław Książek, r. 1950, własność B. Książka, pozycja katalogu 235.

48. Dwa talerze, glina czerwona malowana farbą ,,grecką", Polska, Wrocław, Rudolf Krzywiec, po r. 1959, własność R. Krzy-wca, pozycja katalogu 236.

49. Wazony, glina i kamionka, szkliwa redukcyjne matowe, Polska, Wrocław, Julia Kotarbińska, około r. 1950, Muzeum Narodowe w Warszawie, pozycje katalogu 239, 240, 241.

50. Wazon „Ryba", g]ina malowana polewami, Polska, Sopot, Ryszard Surajewski, r. 1963, własność R. Surajewskiego, pozycja katalogu 278.

51. „Pory roku", mazaika z płytek ceramicznych, Polska, Kraków, Ewa Żygulska, r. 1962, własność E. Żygulskiej, pozycja katalogu 267.

52. Figurki trzech byków, glina, szkliwo na angobie, Polska, Kraków, Krystyna Borkowska-Niemojowska, r. 1963, własność K. Borkowskiej-Niemojewskiej, pozycja katalogu 269.

53. „Kobiety z koszami", płaskorzeźba, glina pokryta szkliwem, Polska, Kraków, Janina Kartaowska-Kluziewiczowa, r. 1960, własność J. Karbowskiej-Kluziewiczowej, pozycja katalogu 272.

WIELKOŚĆ 20x14CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 190 STRON.

STAN:OKŁADKA DB/DB-,ŚRODEK DB/DB+ .

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 10 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM / KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA EKONOMICZNA + KOPERTA BĄBELKOWA.W PRZYPADKU PRZESYŁKI POLECONEJ PRIORYTETOWEJ PROSZĘ O DOPŁATĘ W WYSOKOŚCI 3ZŁ.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ / .

WYDAWNICTWO MUZEUM NARODOWE KRAKÓW 1964.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE