---

Stan okładki: bardzo dobry (-) - wklejki papierowe wewnętrzne lekko pożółkłe.

Stan kartek: czyste, białe.

---

PRZEDMOWA

"Praca, którą przekazujemy czytelnikom, ma charakter książki pomocniczej, przeznaczonej dla studentów filologii polskiej w związku z nowym przedmiotem w programie uniwersyteckim - zagadnieniami poprawności i kultury języka. Nasze opracowanie obejmuje tylko część zakresu tematycznego, który odpowiada tak pomyślanemu przedmiotowi studiów. Poświęcone jest, jak zresztą sygnalizuje podtytuł, sprawom poprawności gramatycznej, a więc problemom normatywnym fleksji, słowotwórstwa i składni.
Część pierwsza, teoretyczna pracy zawiera wyjaśnienie pojęć podstawowych dla tematu, jest także próbą syntetycznego ujęcia zagadnień, których znajomość pozwoli rozumieć nowsze zjawiska i procesy językowe, a także w pewnym zakresie rozstrzygać własne i cudze wątpliwości normatywne. Czytelnik z łatwością zauważy pewną dysproporcję między częściami szczegółowymi książki a wstępem teoretycznym, w którym odwołujemy się dość często do przykładów zaczerpniętych ze współczesnego słownictwa i frazeologii, a więc działu nie uwzględnionego w dalszym tekście. Ponieważ jednak zamierzamy przygotować jako następną pozycję wydawniczą książkę o zagadnieniach poprawnego użycia i doboru wyrazów, wydawało się nam celowe poprzedzenie obu opracowań, tego i zamierzonego, wspólnym obszerniejszym wstępem.
W częściach drugiej, trzeciej i czwartej podajemy w rozdziałach początkowych podstawowe wiadomości z odpowiednich działów gramatyki i omawiamy tendencje rozwojowe, z którymi się wiążą typy innowacji poddawane ocenie normatywnej.
Mamy nadzieję, że praca nasza będzie mogla służyć także nauczycielom-polonistom, pracownikom wydawnictw i prasy, tak często podejmującym praktyczne decyzje w sprawach poprawności językowej, oraz tym wszystkim, którzy w posługiwaniu się językiem ojczystym chcą się opierać nie wyłącznie na intuicji, ale i na wiedzy o jego budowie i rozwoju. Książka ta nie jest wprawdzie typowym poradnikiem, ale może w pewnym zakresie pełnić jego funkcje. Dzięki szczegółowemu spisowi treści oraz indeksowi omówionych form, wyrazów i konstrukcji można bez trudu znaleźć w niej odpowiedź na wiele wątpliwości, które się doraźnie nasuną czytelnikowi.
Podstawę opracowania stanowiła obfita kartoteka innowacji, zaobserwowanych w nowszej polszczyźnie ogólnej. Korzystałyśmy także z bogatego archiwum Słownika Języka Polskiego pod redakcją W. Doroszewskiego. Zarówno w części teoretycznej, jak i w partiach materiałowych starałyśmy się wyzyskać krytycznie cały dorobek językoznawstwa polskiego w dziedzinie kultury języka, zwłaszcza zaś prace W. Doroszewskiego, Z. Kłemensiewicza i S. Urbańczyka, a z wydawnictw starszych A. Krasnowolskiego, S. Szobera, H. Gaertnera. Książka wyrosła również z naszych własnych doświadczeń, zdobytych dzięki poradnictwu językowemu w różnych środowiskach oraz w ciągu kilku lat nauczania poprawności i kultury języka na polonistyce i w Studium Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego.
Wiele ujęć i rozstrzygnięć ma tu oczywiście charakter dyskusyjny, wiele też spraw w obecnej fazie rozwoju języka trzeba było pozostawić bez oceny jednoznacznej. Zależało nam jednak przede wszystkim na przedstawieniu czytelnikowi złożoności procesów językowych i sposobów rozumowania, które mogą doprowadzić do trafnych sądów normatywnych. Wydaje się to w rezultacie bardziej pouczające, a nawet bardziej przydatne praktycznie niż przekazywanie gotowych, kategorycznych reguł normatywnych."

DANUTA BUTTLER
HALINA KURKOWSKA
HALINA SATKIEWICZ

Warszawa, czerwiec 1969 r.

SPIS TREŚCI

Przedmowa

Część pierwsza: TEORETYCZNE ZAGADNIENIA KULTURY JĘZYKA (oprac. Halina Kurkowska)

I. Pojęcie normy językowej i błędu językowego
1. System, norma, tekst
2. Innowacja a błąd
II. Kryteria oceny innowacji językowych
1. Wewnętrznojęzykowe kryteria oceny innowacji
A. Kryterium wystarczalności języka
B. Kryterium ekonomiczności języka
2. Zewnętrznojęzykowe kryteria oceny innowacji
A. Kryterium stopnia rozpowszechnienia (uzualne)
B. Kryterium autorytetu kulturalnego
C. Kryterium narodowe
III. Wewnętrzne zróżnicowanie współczesnej normy językowej
1. Język ogólnopolski a gwary
2. Zagadnienie regionalizmów
3. Język mówiony a język pisany
4. Style funkcjonalne
5. Błędy językowe a błędy stylistyczne
IV. Kultura języka
1. Kultura języka a językoznawstwo
2. Kultura języka a historia i życie społeczeństwa
A. Puryzm, jego typy
B. Kultura języka a historia polszczyzny
C. Aktualne zagadnienia kultury języka w Polsce

Część druga: SŁOWOTWÓRSTWO (oprac. Halina Satkiewicz)

Uwagi wstępne: Poprawność językowa w zakresie słowotwórstwa
I. Przejawy tendencji do skrótu
II. Tendencja do precyzji i wyrazistości semantycznej struktur wyrazowych
III. Powstawanie struktur analogicznych i ciągów słowotwórczych
IV. Tworzenie nazw zawodowych, tytułów i nazwisk żeńskich
V. Tworzenie przymiotników od nazw miejscowych

Część trzecia: ODMIANA WYRAZÓW (oprac. Halina Satkiewicz)

Uwagi wstępne: Najważniejsze cechy charakterystyczne odmiany wyrazów w języku polskim
I. Odmiana rzeczowników
1. Kategoria rodzaju gramatycznego
A. Rodzaj gramatyczny rzeczowników żywotnych (osobowych)
B. Rodzaj gramatyczny rzeczowników nieżywotnych
2. Kategoria przypadka
3. Przegląd form obocznych w deklinacji rzeczowników
A. Rzeczowniki rodzaju męskiego
B. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego
C. Rzeczowniki rodzaju nijakiego
D. Odmiana nazwisk rodzimych i obcych
E. Odmiana nazw miejscowych
II. Odmiana przymiotników
III. Odmiana liczebników
1. Liczebniki główne
2. Liczebniki porządkowe
3. Liczebniki zbiorowe
4. Liczebniki nieokreślone
5. Liczebniki ułamkowe
IV. Odmiana zaimków
V. Odmiana czasowników
1. Wybór wzorca koniugacyjnego
2. Formy osobowe czasu teraźniejszego
3. Formy osobowe czasu przeszłego
4. Formy osobowe czasu przyszłego
5. Formy trybu rozkazującego
6. Formy trybu przypuszczającego
7. Formy bezokolicznika
8. Formy liczby

Część czwarta: SKŁADNIA (oprac. Danuta Buttler)

I. Zagadnienia poprawnościowe w dziedzinie syntaktycznych użyć form przypadkowych
1. Tendencje unifikacyjne w zakresie formy dopełnienia bliższego: biernik a dopełniacz
2. Bezokolicznik a rzeczownik odsłowny jako dopełnienie czasowników modalnych i fazowych
3. Forma gramatyczna orzecznika rzeczownego i przymiotnego
II. Zagadnienia poprawnościowe w dziedzinie związków zgody
III. Składnia liczebników polskich
IV. Zagadnienia poprawnościowe związane z wyrazami funkcyjnymi: przyimkami, spójnikami i zaimkami
1. Łączliwość syntaktyczna i funkcje znaczeniowe niektórych przyimków
2. Funkcjonowanie niektórych spójników i zaimków względnych we współczesnej polszczyźnie
3. Syntaktyczne użycie zaimków osobowych, zwrotnych i dzierżawczych
V. Układ wyrazów w zdaniu
VI. Uwagi o kompozycji zdania złożonego
VII. Zasady poprawnego użycia imiesłowowych równoważników zdań
VIII. Zapożyczenia składniowe
1. Zapożyczenia w zakresie związków rządu
2. Kalkowanie struktury lub funkcji semantycznej obcych przyimków i wyrażeń przyimkowych
3. Zapożyczenia schematów sfrazeologizowanych
4. Kalkowanie ogólnych modeli zdań i grup syntaktycznych
Zakończenie: Niektóre tendencje rozwojowe współczesnej polskiej normy syntaktycznej

Wykaz skrótów
Indeks objaśnionych wyrazów, form i konstrukcji
Słowniczek terminów

Zapraszamy do udziału w licytacji!

---

Zdjęcia: